Στις 17 Αυγούστου του 1944, χαράματα Παρασκευής, Γερμανοί και Έλληνες δωσίλογοι περικύκλωσαν την λαϊκή συνοικία της Κοκκινιάς και με ντουντούκες καλούσαν τους άνδρες να συγκεντρωθούν στην πλατεία Οσίας Ξένης, απειλώντας τους, πώς αν δεν εμφανιστούν ενώπιον τους, θα τους εκτελούν όπου τους βρίσκουν.

Αργότερα, Έλληνες με κουκούλες, οι οποίοι ήταν συνεργάτες των Γερμανών, κυκλοφορούσαν ανάμεσα σε γονατισμένα έφηβα αγόρια και μεγαλύτερους άνδρες, υποδεικνύοντας στους κατακτητές τους αγωνιστές, τα στελέχη της Αντίστασης, του ΕΑΜ, της ΟΠΛΑ, της ΕΠΟΝ, του ΕΛΑΣ. Όλοι τους θα στέλνονταν στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Στη Μάντρα της Οσίας Ξένης, εκτελέστηκαν 72 αγωνιστές. Στη μάντρα στ’ Αρμένικα εκτελέστηκαν 42. Στο Σχιστό 40. Οι λυσσαλέοι κατακτηκές στη συνέχεια έκαψαν τα σώματα τους, ενώ στα Αρμένικα πυρπόλησαν ογδόντα από τα συνολικά ενενήντα σπίτια. Τα βασανιστήρια ήταν φρικτά. Τους χτυπούσαν ανελέητα και τους έβγαζαν τα μάτια.

Ακολούθησαν λεηλασίες με τους δωσίλογους να αρπάζουν πολύτιμα αντικείμενα από τα σπίτια των ανθρώπων με τις ευλογίες των Γερμανών και μια πομπή 8.000 ανδρών από την Κοκκινιά, τους οποίους χώριζαν ανά τετράδες, αναγκάζοντας τους να προχωρήσουν μέχρι τις φυλακές στο Χαϊδάρι.

Οι σπουδαίοι Κώστας Καζάκος και Μάνος Κατράκης στο «Μπλόκο» του Αδωνι Κύρου

Χίλιοι από αυτούς στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Γερμανία. Μετά την λήξη του πολέμου, ελάχιστοι γύρισαν.

Το 1965, ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Άδωνις Κύρου κυκλοφόρησε την αντιστασιακή ταινία «Το μπλόκο» που αναφέρεται στο Μπλόκο της Κοκκινιάς.

Η ταινία κατέφθασε τις κινηματογραφικές αίθουσες τη σεζόν 1965-1966.

165.426 άνθρωποι την παρακολούθησαν στο σινεμά.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Άδωνις Κύρου
Παραγωγή: Διονύσης Κουριουνιώτης
Σενάριο: Άδωνις Κύρου, Γεράσιμος Σταύρου, Ζαν Πωλ Τορόκ
Ιστορία: Γεράσιμου Σταύρου
Πρωταγωνιστές: Μάνος Κατράκης, Κώστας Καζάκος, Γιάννης Φέρτης, Αλεξάνδρα Λαδικού, Ξένια Καλογεροπούλου
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Φωτογραφία: Γρηγόρης Δανάλης, Γιώργος Πανουσόπουλος
Μοντάζ: Πάνος Παπακυριακόπουλος

«Το μπλόκο» του Άδωνι Κύρου

Μια νύχτα του καλοκαιριού του 1944 στην Κοκκινιά, ο μαυραγορίτης Κοσμάς διασκεδάζει με τους φίλους του πριν τον συλλάβει μια Γερμανική περίπολος. Οι Γερμανοί τον πιέζουν να καταδώσει τους αντιστασιακούς, αλλιώς θα τον εκτελέσουν. Την επόμενη μέρα, ο Κοσμάς, φορώντας μαύρη κουκούλα, υποδεικνύει με το δάχτυλο τους αγωνιστές που έχουν συγκεντρωθεί δια της βίας στην κεντρική πλατεία της συνοικίας. Το φιλμ του υπερρεαλιστή θεωρητικού του κινηματογράφου και συγγραφέα Άδωνι Κύρου αναδημιουργεί τις συνταρακτικές συνθήκες του μπλόκου της Κοκκινιάς, όταν κατά την ύστερη περίοδο της γερμανικής κατοχής, οι πολυπληθείς γειτονιές της Αθήνας αντιστέκονταν με κάθε τρόπο. Ξεκινώντας από ένα ιστορικό γεγονός που σημάδεψε τη λαϊκή ιστορία του τόπου, η ταινία «προσπαθεί να αποτελέσει μια σύνθεση της κατοχικής Ελλάδας πέρα από τις επιμέρους πολιτικές διαφοροποιήσεις», σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του σκηνοθέτη, ή αλλιώς δείχνει την «αντικειμενική αδυναμία του σύγχρονου ανθρώπου να μένει αμέτοχος στα μεγάλα γεγονότα», όπως εκείνα που είχαν ξεσπάσει τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς. Με οδηγό την αλήθεια και σύμμαχο το ντοκουμέντο, ο Κύρου, που ως αυτεξόριστος στο Παρίσι εκείνη την εποχή συνομιλούσε δημιουργικά με καλλιτέχνες όπως ο Μπουνιουέλ ή ο Μπρετόν, πραγματοποιεί μια από τις πρώτες ουσιαστικές απόπειρες απεικόνισης της Ελληνικής αντίστασης κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε ένα μπρεχτικών καταβολών δημιούργημα. Εύκολα κανείς κατανοεί γιατί το έργο δημιούργησε τόσο έντονες αντιδράσεις κατά την πρεμιέρα του στην Εβδομάδα Κριτικής των Καννών, παρότι παραμένει μέχρι σήμερα ένα αληθινό κινηματογραφικό κειμήλιο της «χαμένης άνοιξης» της δεκαετίας του ’60. 

*Mε πληροφορίες από: ΦΚΘ

Headlines