Μιχάλης Παπαγιαννάκης: Πρόσωπο υψηλής ευγένειας

Στις πρώτες αντιδράσεις που προκαλεί σε πολλούς μας η απώλεια του Άγγελου Ελεφάντη περιλαμβάνονται πιεστικά και αυτές που ο ίδιος θεωρούσε τυποποιημένες και ανούσιες, και τις χλεύαζε με την απαράμιλλη ειρωνεία του. Φρόντισε να μας «αφοπλίσει» εκ των προτέρων, να παραμερίσει συναισθηματισμούς και τον πληθωρισμό των λόγων και των επαίνων. Πάντα ανεδείκνυε τη λιτότητα και την αυστηρότητα της έκφρασης, την μεγάλη αξία της σιωπής που μοιράζεσαι, περιφρονούσε διακριτικά τα λόγια τα μεγάλα προς κατανάλωση και επίδειξη. Επαναλαμβάνοντας τακτικά ότι επανάσταση είναι η κατάργηση του αυτονόητου, μας ωθούσε όλους σε ένα είδος λυτρωτικής λογοκρισίας των αυτοματισμών μας, ακόμα και όταν προκαλούνταν από την επιθυμία προσέγγισης με πρόσωπα υψηλής ευγένειας, σπάνια δηλαδή και φίλτατα όπως ο ίδιος. Το έκανε εν ζωή και συνεχίζει έτσι να μας επηρεάζει.

Ο Άγγελος Ελεφάντης

Γι αυτό και δεν θα επεκταθώ στη θέση που κατέλαβε και στο ρόλο που έπαιξε στην ελληνική πολιτική ζωή και ιδιαίτερα την ανανεωτική αριστερά, στη διαμόρφωση των ιδεών και της πολιτικής παιδείας γενεών, στην κοινωνική του ανιδιοτέλεια μέχρις ακαμψίας και στην πολιτική διαθεσιμότητά του. Τα σημειώνω όμως γιατί δεν αντέχω και την παρασιώπησή τους, έστω και αν βλέπω ήδη να σχηματίζεται το ενοχλημένο χαμόγελό του αν τα άκουγε… Άλλοι θα ιστορήσουν την πορεία του, την κομματική και την πολιτική, από την κομμουνιστική ανανέωση έως τη διαυγέστατη διατύπωση του δημοκρατικού δρόμου προς το σοσιαλισμό και τη διαμόρφωση μέσω των ευρύτερων δυνατών κοινωνικών και πολιτικών συσπειρώσεων και συγκλίσεων της εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης με τη σοσιαλδημοκρατία. Θα αναλύσουν την επίμονη και συστηματική, τη συνεχή παρέμβασή του στην κίνηση των ιδεών γενικότερα, ήδη από το Παρίσι και την Πορεία (σ.σ. περιοδικό που εξέδιδε ο ελληνικός φοιτητικός σύλλογος της γαλλικής πρωτεύουσας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας) και στη συνέχεια με τον Πολίτη (σ.σ. εμβληματικό περιοδικό της Μεταπολίτευσης και της Ανανεωτικής Αριστεράς) αδιάκοπα μέχρι σήμερα, με εκδόσεις βιβλίων, με συμβολή στην οργάνωση των αρχείων της κοινωνικής ιστορίας, με απρόσμενες τοποθετήσεις για τη γλώσσα, την Ευρώπη, τον εθνικισμό… Όσοι συναντηθήκαμε σε τέτοιους χώρους και συζητήσεις, με συγκλίσεις και με διαμάχες, κρατάμε τις πιο δυνατές αναμνήσεις ανάτασης και ποιότητας, με κάποια νοσταλγία για το παρελθόν αλλά και πολλή ελπίδα για το μέλλον. Βασικά στοιχεία της ακτινοβολίας του Άγγελου…

Μιχάλης Παπαγιαννάκης
Βουλευτής Β΄Αθηνών

Έτσι είχε αποχαιρετήσει ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης το σύντροφο και συνοδοιπόρο του Άγγελο Ελεφάντη στις 29 Μαΐου 2008, την ημέρα του θανάτου του. Σύντομα, ένα μόλις χρόνο αργότερα, στις 26 Μαΐου 2009, επέπρωτο να ακολουθήσει και ο δικός του θάνατος.

Στις λιγοστές αράδες του Παπαγιαννάκη, σε αυτά τα μετρημένα λόγια αξιοπρέπειας και αγάπης, αντανακλάται το ανώτερο ήθος του επιφανούς εκπροσώπου της ελληνικής Ανανεωτικής Αριστεράς, ενός πολιτικού-διανοουμένου με όλη τη σημασία του όρου.

Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης είχε γεννηθεί στην Καλαμάτα στις 19 Αυγούστου 1941.