Ουκρανία: Μια ματιά στο μέλλον των πολέμων

Μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου 2022, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν συγκέντρωνε επί μήνες δυνάμεις κατά μήκος των συνόρων με την Ουκρανία, παρατάσσοντας άρματα μάχης, πεζικό, πυραύλους και επιθετικά ελικόπτερα σε ένα τόξο 1.600 χιλιομέτρων από τη Νότια Λευκορωσία μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Αρνείτο ότι η Ρωσία σκόπευε να εισβάλει, και πολλοί στη διεθνή κοινότητα τον πίστεψαν.

Οι δυνάμεις που αξιοποιούν στο έπακρο φθηνότερες, πιο ευκίνητες και ανορθόδοξες τεχνολογίες θα αποκτήσουν βασικό πλεονέκτημα

Στη συνέχεια, όμως, το Πεντάγωνο έδωσε στη δημοσιότητα μια εικόνα που δεν σήκωνε αμφισβήτηση, τραβηγμένη από το Διάστημα, με στήλες τεθωρακισμένων να εισβάλλουν στην Ουκρανία. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανέφερε την εικόνα ως ξεκάθαρη απόδειξη ότι ο Πούτιν έλεγε ψέματα. Ο πόλεμος είχε ήδη αρχίσει.

Η δορυφορική εικόνα, που μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο, καταγράφηκε όχι από τον στρατό των ΗΠΑ, αλλά από μια start-up της Silicon Valley που ονομάζεται Capella Space, και ιδρύθηκε από έναν 24χρονο μηχανικό. Οι δορυφόροι της Capella μπορούν να εντοπίσουν μια μπάλα μπάσκετ από απόσταση που ξεπερνά τα 500 χιλιόμετρα ύψος, ακόμα και εάν υπάρχει πυκνή νέφωση, μέρα ή νύχτα και μάλιστα για ένα κλάσμα της τιμής των στρατιωτικών συστημάτων.

Οπως εξήγησε στο Atlantic ο ιδρυτής της εταιρείας, Παγιάμ Μπαναζαντέχ, η Capella πρόσφερε στο κοινό «τις πρώτες δορυφορικές εικόνες ανοιχτού κώδικα που έδειχναν την επικείμενη εισβολή». Στην αρχή του πολέμου, τα ειδησεογραφικά μέσα χρησιμοποίησαν τις εικόνες της Capella για να παρακολουθήσουν ρωσικές μονάδες, δίνοντας στους απλούς ανθρώπους σχεδόν την ίδια θέα με το Πεντάγωνο.

Ο ρόλος της εμπορικής τεχνολογίας

Η εμπορική τεχνολογία διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο όχι μόνο στην πρόβλεψη της εισβολής του Πούτιν, αλλά και στην άμβλυνσή της. Οι ουκρανικές δυνάμεις βασίστηκαν σε μια έξυπνη επιλογή νεοφυών επιχειρήσεων για να απωθήσουν τη Ρωσία στα πρώτα στάδια της σύγκρουσης. Σε πολλές περιπτώσεις, η Silicon Valley ενίσχυσε τον στρατό της Ουκρανίας πιο γρήγορα – και με πολύ χαμηλότερο κόστος – από συστήματα που θα μπορούσε να προμηθευθεί από αμυντικούς εργολάβους.

Τα συμβατικά όπλα όπως τα τανκς και το πυροβολικό ήταν απαραίτητα, αλλά έγιναν πολύ πιο αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιούνται παράλληλα με προϊόντα που αρχικά είχαν κατασκευαστεί για την εμπορική αγορά, όπως φθηνά drones και διαστημικούς αισθητήρες. Ακόμη και το πιο θανατηφόρο όπλο του πολέμου, οι εκτοξευτές πυραύλων HIMARS, κατευθυνόταν από drones που μπορούν να αγοραστούν στο Amazon.

Περίπου 200 start-up εταιρείες σχεδιάζουν αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία συστήματα αντι-drones, αυτοκινούμενα οχήματα, αυτόνομα ρομπότ αποναρκοθέτησης, τηλεκατευθυνόμενα πολυβόλα – και μια τεράστια ποικιλία drones, τα οποία έχουν παίξει μεγαλύτερο ρόλο στην Ουκρανία από οποιαδήποτε προηγούμενη σύγκρουση.

Είδαμε «μητρικά drones» που μπορούσαν να εκτοξεύσουν μικρότερα επιθετικά drones εκατοντάδες μίλια πέρα από το μέτωπο, βαθιά μέσα στη Ρωσία και τα βλέπουμε ιδιαίτερα τις τελευταίες δέκα ημέρες με την ουκρανική επίθεση τόσο στη ρωσική περιοχή του Κουρσκ, όσο και με τα χτυπήματα σε στρατιωτικές βάσεις βαθιά στη ρωσική ενδοχώρα.

Η Μονάδα Αμυντικής Καινοτομίας

Η συμπλήρωση των παραδοσιακών όπλων με το έργο των νεοφυών επιχειρήσεων είναι ακριβώς αυτό που κάποιοι είχαν προβλέψει το 2016, όταν δημιουργήθηκε η Μονάδα Αμυντικής Καινοτομίας (DIU), στο αμερικανικό Πεντάγωνο που έχει ως αποστολή την ενσωμάτωση των εμπορικών τεχνολογιών της Αμερικής στον πόλεμο.

Οι Ουκρανοί είχαν πολύ λιγότερο συμβατικά όπλα από τη Ρωσία, αλλά κατάφεραν να προλάβουν και να ξεπεράσουν τον εχθρό τους εν μέρει αναπτύσσοντας περισσότερα από 30 συστήματα που αναπτύχθηκαν από το DIU και τις νεοφυείς επιχειρήσεις που χρηματοδοτούσε, συμπεριλαμβανομένης της Capella.

Οπως αναφέρουν στο βιβλίο τους «Unit X, Πώς το Πεντάγωνο και η Σίλικον Βάλει μεταμορφώνουν το μέλλον του πολέμου», οι Ρατζ Σαχ και Κρίστοφερ Κιρτσόφ, η εμπορική τεχνολογία έχει μεταμορφώσει σχεδόν κάθε τομέα του πολέμου: επικοινωνίες, πυροβολικό, αναγνώριση, αεράμυνα.

Οταν η Ρωσία μπλόκαρε τους ασυρμάτους των Ουκρανών, αυτοί άλλαξαν στα τερματικά διαδικτύου Starlink, εκτελώντας τις εντολές και τον έλεγχό τους μέσω κρυπτογραφημένων εφαρμογών smartphone όπως το Signal και το WhatsApp.

Το Skydio, ο πρώτος ιδιωτικός κατασκευαστής drones των ΗΠΑ, η αξία του οποίου εκτιμάται σε 1 δισ. δολάρια, έσπευσε να στείλει αυτόνομα drones με κάμερες υψηλής ανάλυσης σε μονάδες πεζικού της Ουκρανίας, οι οποίες τα χρησιμοποιήσαν για τον εντοπισμό ρωσικών θέσεων και την καθοδήγηση πυρών πυροβολικού.

Το BlueHalo παρέδωσε συστήματα Titan στο μέτωπο που κατηύθυναν οπλισμένα drones στον εχθρό. Η Anduril ανέπτυξε το drone Ghost, ένα σχεδόν αθόρυβο αυτόνομο μη επανδρωμένο σκάφος που μπορεί να κινητοποιηθεί σε λίγα λεπτά.

Σε αντίθεση με τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους των ΗΠΑ, οι νεοφυείς επιχειρήσεις όπως το HawkEye 360 παρείχαν πληροφορίες στόχευσης που θα μπορούσαν να κοινοποιηθούν ευρέως στα στρατεύματα πρώτης γραμμής χωρίς φόβο ότι θα διακυβευτούν διαβαθμισμένες πηγές. Οποιοσδήποτε με πιστωτική κάρτα μπορεί πλέον να έχει πρόσβαση σε προηγμένα συστήματα που κάποτε είχαν μόνο οι υπερδυνάμεις.

Αν ο πόλεμος στην Ουκρανία μας δείχνει κάτι για το μέλλον είναι ότι η επόμενη σύγκρουση μεγάλων δυνάμεων θα οριστεί από τεχνολογία προσαρμοσμένη από την εμπορική αγορά. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις, τονίζει το Atlantic, θα επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη χρηματοδοτούν, εξοπλίζουν και συντονίζουν τους στρατούς τους.

Οι δυνάμεις που αξιοποιούν στο έπακρο φθηνότερες, πιο ευκίνητες και ανορθόδοξες τεχνολογίες θα αποκτήσουν βασικό πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων τους. Εάν η Ουκρανία προσφέρει μια ματιά στο μέλλον, προσφέρει επίσης μια προειδοποίηση ότι οι περισσότερες χώρες δεν είναι έτοιμες.

Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»