Φωτιά: Τα τρωτά σημεία στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών – Γιατί καιγόμαστε κάθε χρόνο

Χωρίς ανάσα κινδυνεύει να μείνει η Αττική με τον πνεύμονα πρασίνου της στα βορειοανατολικά να χάνεται στη μεγάλη φωτιά της 11ης Αυγούστου. Από τον Βαρνάβα μέχρι την Καλλιτεχνούπολη και από τη Νέα Μάκρη μέχρι την Παντέλη το σκηνικό μοιάζει με σεληνιακό τοπίο. Παντού στάχτες και αποκαΐδια. Μια νεκρή γυναίκα, κατεστραμμένες περιουσίες και πόνος.

Τα νέα drones που πετούσαν μέρα-νύχτα στους ορεινούς όγκους της Αττικής για τον εντοπισμό πυρκαγιών αλλά και εμπρηστών αλλά και το εθνικό δορυφορικό σύστημα εντοπισμού φωτιάς δεν στάθηκαν αρκετά για να αποτρέψουν τον πύρινο όλεθρο που δύο 24ωρα και πλέον έζησαν οι κάτοικοι της ΒΑ Αττικής.

Με σεληνιακό τοπίο μοιάζουν μεγάλες εκτάσεις της βορειοανατολικής Αττικής

Η αυτοψία του in στα καμένα από Βαρνάβα έως Βριλήσσια και Χαλάνδρι στις καμένες εκτάσεις της πυρκαγιάς φανερώνει το μέγεθος της καταστροφής.

Η Αττική έχει χάσει το 37% της δασικής της έκτασης

Μέχρι τώρα, η πυρκαγιά της 11ης Αυγούστου είναι η χειρότερη αυτής της περιόδου για τη χώρα, ενώ το φετινό καλοκαίρι η Ελλάδα κλήθηκε να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις σχετικά με τις πυρκαγιές, οι οποίες επιδεινώθηκαν από παράγοντες όπως οι υψηλές θερμοκρασίες, η παρατεταμένη ξηρασία και οι πολύ ισχυροί άνεμοι. Μόνο από τις αρχές Μαΐου, η Ελλάδα είχε περισσότερες από 3.500 πυρκαγιές, αριθμό αυξημένο κατά 22% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2023.

Σύμφωνα με τις εκθέσεις του Copernicus και του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές, η περιοχή της Αττικής έχει χάσει το 37% της δασικής της έκτασης τα τελευταία οκτώ χρόνια.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι η ελάχιστη αναλογία πρασίνου στις πόλεις ανά κάτοικο δεν μπορεί να είναι κάτω από τα 9 τετραγωνικά μέτρα. Στην Αττική μόνο 9 από τους 40 δήμους έχουν μεγαλύτερη αναλογία πρασίνου από την ελάχιστη προτεινόμενη.

Τα κακά νέα είναι πως σύμφωνα με τις προβλέψεις των επιστημόνων, ο αριθμός των ημερών στις οποίες η θερμοκρασία υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει τους 35 βαθμούς Κελσίου θα αυξηθεί στην Αττική περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή στη χώρα τα επόμενα χρόνια. Η Αττική αναμένεται να έχει περίπου 15 περισσότερες ημέρες πολύ υψηλών θερμοκρασιών το διάστημα 2021-2050 σε σχέση με το διάστημα 1971-1990.

«Καμπανάκι» από τους επιστήμονες

Με τεράστιες εκτάσεις να μοιάζουν πλέον με περιοχές εξόρυξης λιθάνθρακα και τη φυσική  αναγέννηση των καμένων εκτάσεων να είναι αμφίβολη απαιτείται άμεση παρέμβαση για αποκατάσταση των υποβαθμισμένων χερσαίων οικοσυστημάτων.

Εστιάζοντας μόνο στην πυρόσβεση χωρίς μια ολιστική προσέγγιση με γνώμονα την πρόληψη, θα είναι δύσκολο για τις χώρες της ΕΕ να αντιμετωπίσουν μελλοντικές πυρκαγιές, δήλωσε (Euractiv) Έλληνας εμπειρογνώμονας, με αφορμή τις τεράστιες πυρκαγιές που έπληξαν τον φετινό Αύγουστο και πάλι τη χώρα μας.

Για τον Ηλία Τζιρίτη, υπεύθυνο επιχειρήσεων δασικών πυρκαγιών της WWF Ελλάς, αυτό οφείλεται στην έλλειψη ενός εθνικού σχεδίου διαχείρισης και πρόληψης δασικών πυρκαγιών.

Ανάγκη για ένα εθνικό σχέδιο διαχείρισης δασικών πυρκαγιών

Ο κ. Τζιρίτης δήλωσε ότι στην Ευρώπη, γενικά, υπάρχει ανάγκη να δοθεί έμφαση στη διαχείριση του φυσικού τοπίου για την αντιμετώπιση μελλοντικών δασικών πυρκαγιών.

«Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι οι πυρκαγιές είναι θέμα διαχείρισης του φυσικού τοπίου. Έχουμε ένα μεσογειακό μωσαϊκό- πώς θα το διατηρήσουμε; Έχουμε μείωση της κτηνοτροφίας και της γεωργίας σε μια περιοχή, πρέπει να  βοηθήσουμε να μειωθεί η καύσιμη ύλη», είπε ο ίδιος.

Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα, θα πρέπει να εφαρμοστεί μια ολιστική προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, από τους αγρότες έως την τοπική κοινότητα. Ανέφερε διάφορα παραδείγματα σε όλο το μπλοκ όπου ο συντονισμός οδήγησε σε απτά αποτελέσματα.

Για την κτηνοτροφία, είπε συγκεκριμένα ότι η εξαφάνισή της από μια περιοχή σημαίνει ότι μετά από λίγα χρόνια θα έχουμε μεγαλύτερη ένταση πυρκαγιών.

«Στην Ισπανία, υπάρχουν προγράμματα που χρησιμοποιούν κτηνοτρόφους οι οποίοι μπαίνουν σε ελεγχόμενες περιοχές για να μειώσουν την καύσιμη ύλη, βόσκουν εκεί για να μετριαστεί η βλάστηση», είπε.

Στην Ελλάδα, οι πυρκαγιές λόγω έλλειψη βόσκησης στην εκάστοτε περιοχή είναι συχνό φαινόμενο παρά τα πρόσφατα κυβερνητικά μέτρα που αυστηροποιούν τα πρόστιμα όταν πρόκειται για εμπρησμό από αμέλεια.

«Στο νησί της Άνδρου, το 90% των πυρκαγιών είναι πυρκαγιές βόσκησης […] Οι Έλληνες θα πρέπει να εξετάσουν την περίπτωση της Κορσικής, όπου τέθηκε σε εφαρμογή ένα σχέδιο βόσκησης με χρήση φωτιάς, καίγοντας συνολικά αλλά ελεγχόμενα».

Λεφτά για την πρόληψη

Ο Έλληνας εμπειρογνώμονας επέμεινε ότι ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για τη διαχείριση των πυρκαγιών πρέπει να ανακατευθυνθεί στην πρόληψη, όπως έκανε η Πορτογαλία το 2017, όταν αποφασίστηκε ένα εθνικό σχέδιο δασικών πυρκαγιών και αυξήθηκε η χρηματοδότηση για την πρόληψη στο 40%.

Ο κ. Τζιρίτης εξήγησε ότι η Ελλάδα δεν είχε ποτέ ένα τέτοιο σχέδιο ή μια ανάλυση των αιτιών ή των παραγόντων που προκαλούν τις πυρκαγιές. Προειδοποίησε επίσης ότι αν οι αρχές δεν δράσουν, πολλά μέρη σε όλη τη χώρα -που έχουν καεί πάνω από δύο φορές- θα ερημώσουν  εντελώς.

«Ορισμένα οικοσυστήματα δεν θα ανακάμψουν ποτέ και θα υπάρξουν συνέπειες για την ποιότητα του νερού και του αέρα, καθώς και για τον τουρισμό», κατέληξε.

«Συνθήκες  Καΐρου»

Ο καθηγητής Δασικών Πυρκαγιών στο ΑΠΘ, Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος, αναφερόμενος (ΕΡΤ) στον περιβαλλοντικό αντίκτυπο των πυρκαγιών στην Αττική, εξήγησε πως αν «το οικοσύστημα αφεθεί ανεπηρέαστο, θα μπορέσει με φυσική αναγέννηση να επανέλθει», ενώ προειδοποίησε πως «στον αστικό ιστό, θα ανέβει η θερμοκρασία 1 με 1,5 βαθμό Κελσίου».

Συνέχισε λέγοντας πως «η ατμόσφαιρα θα γίνει ακόμα ξηρότερη και αυτό διότι η καταστροφή του δάσους συνεπάγεται μειωμένη φωτοσύνθεση, μειωμένη κατακράτηση του διοξειδίου του άνθρακα, επίταση του φαινομένου του θερμοκηπίου [..] και όλα αυτά θα οδηγήσουν σε συνθήκες ανάλογες Καΐρου».