Τι να προσέχουμε για τον ιό mpox – H λοιμωξιολόγος Γαρυφαλλιά Πουλάκου απαντά στο in

Ο ιός mpox (πρώην ευλογιά των πιθήκων), που είναι ενδημικός σε χώρες της Αφρικής, έχει περάσει και στην Ευρώπη, μέσω του στελέχους Ιb. Μετά το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα στη Σουηδία ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι τις επόμενες ημέρες είναι πιθανό να έχουμε και άλλα «εισαγόμενα» κρούσματα.

Γαρυφαλλιά Πουλάκου, καθηγήτρια Παθολογίας Λοιμώξεων ΕΚΠΑ

Ο ιός mpox χρειάζεται προσοχή, αλλά όχι πανικό, δηλώνει στο in η ιατρός Γαρυφαλλιά Πουλάκου, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παθολογίας Λοιμώξεων ΕΚΠΑ στη Γ΄ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική του  Νοσοκομείου «Σωτηρία», επιστημονική υπεύθυνη του ιατρείου Post Covid.

Η ιατρός μας εξηγεί με ψυχραιμία το πώς συμπεριφέρεται ο ιός mpox, τι πρέπει να προσέχουμε αλλά και γιατί δεν πρόκειται η Ευρώπη να δει μαζικής κλίμακας και υψηλής νοσηρότητας κρούσματα της νόσου, όπως συμβαίνει στην Αφρική.

Οι διαφορές του mpox από την covid-19

Πόσο μεταδοτικός είναι ο ιός mpox,  συγκριτικά με την Covid-19;

Σίγουρα o ιός mpox είναι λιγότερο μεταδοτικός από τον ιό SARS-CoV-2, που προκαλεί  την ασθένεια covid-19. Kι αυτό γιατί χρειάζεται στενότερη επαφή. Δεν μεταδίδεται τόσο εύκολα από το αναπνευστικό σύστημα, παρά μόνο αν ο πάσχων έχει βλάβες στο βλεννογόνο και έρθουμε πάρα πολύ κοντά του. Θέλει στενή επαφή με πάσχον δέρμα. Γενικά δεν υπάρχει τόσο μεγάλος φόβος για μια πανδημία της έκτασης που είχαμε με την Covid-19.1.

Στην προηγούμενη έξαρση mpox, το 2022, απο΄ό,τι διαβάζουμε στη σελίδα του ΕΟΔΥ στην Ελλάδα καταγράφηκαν 85 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα, όλοι άνδρες. Γνωρίζουμε ποια ήταν η εξέλιξή τους; Πώς υποχώρησε;

Δεν έχουμε λεπτομερή στατιστικά δεδομένα. Όμως ξέρουμε ότι δεν είχαμε θάνατο. Είχαμε ελάχιστες νοσηλείας, και αυτές αφορούσαν μόνο άτομα με HIV νόσο προχωρημένη. Γενικότερα όμως η πρόγνωση ήταν καλή.

Οι διαφορές των δύο στελεχών του ιού

Σε τι διαφέρει το στέλεχος Κλάδος Ι της mpox από τον Κλάδο ΙΙ; Και τι ειναι ο Κλάδος Ιb; 

Το 2022 ή έξαρση που είχε σημειωθεί ήταν από τον Κλάδο ΙΙ. Είναι αυτός που υπάρχει συχνότερα σε χώρες της Δυτικής Αφρικής. Φαίνεται ότι εκείνος ο ιός ήταν πιο ήπιος. Η διεθνής ανησυχία που έχει προκληθεί τώρα, και η ανακοίνωση του ΠΟΥ,  οφείλεται στο γεγονός ότι έχουμε μια έξαρση και μια διεθνή διασπορά από τον Κλάδο Ιb που είναι ο κλάδος από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Ξέραμε ότι ο Κλάδος Ι είναι πιο παθογόνος.

«Για τον κλάδο Ib, περιγράφεται μια θνητότητα από 0,1% ως 10%. Όμως αυτό το 10%,  αφορά συγκεκριμένους πληθυσμούς, που διαβιούν σε ακραίες υγειονομικές συνθήκες»

Και οι δύο κλάδοι του ιού, εξακολουθούν να υπάρχουν όλα αυτά τα χρόνια σε χώρες της Αφρικής, αλλά είναι κάτι περιορισμένο τοπικά. Έχουν διασπορά ο ένας σε διαφορετικές χώρες από τον άλλο. Αυτό συμβαίνει επειδή εκεί ο ιός υπάρχει στην άγρια ζωή. Σε τρωκτικά και σε πρωτεύοντα θηλαστικά: πιθήκους, γορίλες κ.λπ.

Η μετάδοση μπορεί να γίνει είτε με δάγκωμα, με γρατζουνιά από ζώο, είτε με το να φάει κάποιος ζώο, από αυτά που έχουν στο κυνήγι τους,  και να μην είναι καλά ψημένο.

Επίσης σε αυτές τις περιοχές, μπορεί να μεταδοθεί  με τη στενή επαφή από άνθρωπο σε άνθρωπο, με τη σεξουαλική επαφή, κατά τη διάρκεια του τοκετού ή κατά την  περιποίηση από μητέρα που πάσχει του μωρού της.

Καμπανάκι στην Ευρώπη για «εισαγόμενα» κρούσματα mpox

Γιατί μας ανησυχούν περισσότερο τα νέα στελέχη του ιού;

Για τον δυτικό κόσμο, αυτό που εκτιμούμε αυτή τη στιγμή ως μεγάλο κίνδυνο, είναι να το φέρει κάποιος ταξιδιώτης που έχει ταξιδέψει σε αυτές τις περιοχές.

Ο Κλάδος ΙΙ μας ανησυχεί περισσότερο γιατί έχει υψηλότερη μεταδοτικότητα και είναι πιο σοβαρή η νόσος που προκαλεί. Σε αυτή τη νόσο οι πιο ευάλωτοι είναι οι έγκυοι, τα νεογνά, τα παιδιά κάτω των 15 ετών και οι ανοσοκατεσταλμένοι. Όταν λέμε ανοσοκατεσταλμένοι, να λάβουμε υπ ‘όψιν μας ότι στην Αφρική υπάρχει πάρα πολύ HIV νόσος, και μάλιστα σε κάποιους πληθυσμούς αδιάγνωστοι. Αν σε κάποιον έχει προχωρήσει η νόσος του και δεν το γνωρίζει, κινδυνεύει ακόμα και να πεθάνει (σ.σ. αν μολυνθεί με mpox).

Οπότε, γι’ αυτόν τον Κλάδο, τον Ib, περιγράφεται μια θνητότητα από 0,1% ως 10%. Όμως αυτό το 10%, όπως καταλαβαίνετε, αφορά συγκεκριμένους πληθυσμούς, που διαβιούν σε ακραίες υγειονομικές συνθήκες, έχουν πολύ φτωχή πρόσβαση στο σύστημα υγείας, και πληθυσμούς που έχουν ανοσοκαταστολή που δεν τη γνωρίζουν.

Στην ανακοίνωση του ΕΟΔΥ αναφέρεται ότι το συγκεκριμένο στέλεχος του ιού έχει θνητότητα 3% -4%. Ισχύει;

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι 3% είναι ένας μέσος όρος. Όμως είναι δύσκολο να βγάλει κανείς στατιστικά στοιχεία από τις χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής, που να έχουν εφαρμογή στις χώρες της Δύσης. Στις χώρες της Δύσης αναμένεται ότι η θνητότητα θα είναι εξαιρετικά χαμηλή, κοντά στο μηδέν στον γενικό πληθυσμό. Υπάρχει κίνδυνος μόνο αν προσβάλει κάποιον που είναι σοβαρά ανσοκατεσταλμένος, παίρνει χημειοθεραπεία ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, και αν δεν έχει γίνει έγκαιρη διάγνωση.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από τον mpox

Στην Αφρική είδαμε ότι το στέλεχος Κλάδος Ιb του ιού Mpox χτυπάει ιδιαίτερα τα παιδιά. Υπάρχει περίπτωση να συμβεί το ίδιο στην Ευρώπη και στη Δύση γενικότερα;

Όχι δεν υπάρχει αυτή η περίπτωση. Στη Δύση θα μας έρθει είτε με έναν ταξιδιώτη που εκτέθηκε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, με τους τρόπους που περιγράψαμε –  στις χώρες που η νόσος ενδημεί τοπικά. Επίσης μπορεί να μεταδοθεί με τη σεξουαλική επαφή. Πιστεύουμε ότι οι ομάδες που είναι υψηλού κινδύνου για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να μολυνθούν από τον ιό. Και μέσα σε αυτές τις ομάδες, όσοι έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας και έχουν ανοσοκαταστολή, είναι που πρωτίστως πρέπει να εμβολιαστούν.

«Έχουμε περισσότερη γνώση, μεγαλύτερη εγρήγορση, ευρύτερη διάχυση της πληροφορίας. Αν δεν μπορεί κανείς να τα διαχειριστεί, εύκολα  μπορεί να δημιουργήσουν πανικό»

Ο ΕΟΔΥ, όπως και οι διεθνείς οργανισμοί έχουν ορίσει τις ομάδες αυτές που πρέπει να εμβολιαστούν σαν ομάδες υψηλού κινδύνου: Είναι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες και γυναίκες, καθώς επίσης και διεμφυλικά άτομα. Επίσης άτομα που έχουν στο πρόσφατο παρελθόν – 3 με 6 μήνες – ένα σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα.

Επίσης άτομα που έρχονται σε επαφή με αυτούς του πληθυσμούς. Για παράδειγμα μένουν στο ίδιο σπίτι κ.λπ.

Γιατί αφορά μόνο  τις συγκεκριμένες ομάδες;

Επειδή η επιδημία του 2022 περιορίστηκε κυρίως σε άτομα που έχουν αυτή τη σεξουαλική  συμπεριφορά που περιγράψαμε. Γενικότερα θα λέγαμε ότι εμφανίστηκε σε άτομα που έχουν πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους και άτομα που έκαναν σεξ ευκαιριακό και απροφύλαχτο. Υπό αυτή την έννοια και τα δύο φύλα είναι επιρρεπή να κολλήσουν.

Το καλό με αυτό το νόσημα είναι ότι η μεταδοτικότητα περιορίζεται στις ημέρες που είναι ενεργό το εξάνθημα. Δεν είναι όπως στην covid, που μπορεί να είσαι μεταδοτικός δύο ημέρες πριν εμφανίσεις τα συμπτώματα. Άρα ένα άτομο που έχει συμπτώματα, όπως πυρετό, πόνο ρίγη, πρησμένους λεμφαδένες και μετά από μία ως τρεις ημέρες εμφανίζει το εξάνθημα, ξέρουμε ότι είναι μεταδοτικός τις ημέρες που έχει το εξάνθημα, μέχρι η εφελκίδα (η κρούστα) να πέσει, και κάτω από την εφελκίδα να υπάρχει υγιές δέρμα. Όταν ένας άνθρωπος έχει συμπτώματα, πρέπει να απέχει από τις κοινωνικές επαφές, και το σεξ εννοείται, για να μην είναι μεταδοτικός.

Δεν μεταδίδεται δηλαδή με τον αέρα;

Μεταδίδεται με τον αέρα, αλλά υπό τις εξής προϋποθέσεις: Να βρίσκεσαι πάρα πολύ κοντά στον πάσχοντα, ή αν έχει προηγηθεί αερόλυμα. Δηλαδή να τιναχτούν τα σεντόνια του μέσα στο χώρο, γιατί είναι πάρα πολύ μεταδοτικό αυτό που απορρίπτεται από το μολυσμένο δέρμα.

Δεν είναι για όλους το εμβόλιο

Πόσο προστατεύει το εμβόλιο; Να μην το κάνουν προληπτικά και άτομα εκτός των ομάδων υψηλού κινδύνου;

Όχι βέβαια. Το εμβόλιο αφορά μόνο άτομα υψηλού κινδύνου με βάση την κοινωνική και σεξουαλική συμπεριφορά που αναφέραμε.  Πιθανόν και άτομα που πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες που αυτή τη στιγμή που υπάρχουν πολλά  κρούσματα. Επίσης το υγειονομικό προσωπικό, υπό προϋποθέσεις, σε ειδικές μονάδες.

Το εμβόλιο προστατεύει σημαντικά. Επίσης προστατεύει σε μεγάλο βαθμό και αυτούς που εκτέθηκαν σε επιβεβαιωμένο όσους εκτέθηκαν σε επιβεβαιωμένο ή πιθανό κρούσμα, εφόσον το κάνουν εντός των πρώτων 15 ημερών. Είναι ίδιου τύπου με το εμβόλιο  της ευλογιάς, αλλά πιο εξελιγμένο. Γίνεται σε δύο δόσεις, με τέσσερις εβδομάδες διαφορά και είναι αποτελεσματικό.

Με δεδομένο ότι έχει μεσολαβήσει η πανδημία του covid-19, πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε στην ενημέρωση του κοινού, προκειμένου να μην υπάρξει σύγχυση και πανικός;

Τώρα έχουμε περισσότερη γνώση, μεγαλύτερη εγρήγορση και ευρύτερη διάχυση της πληροφορίας. Αυτά αν δεν μπορεί κανείς να τα διαχειριστεί, εύκολα  μπορεί να δημιουργήσουν πανικό. Μέχρι ώρας ο ιός mpox δεν είναι κάτι το οποίο φαίνεται να απειλεί την παγκόσμια υγεία.