Νίκος Θέμελης: Οι αναμάρτητοι ως προς τον συμβιβασμό ας λιθοβολήσουν πρώτοι

Στην «Αναλαμπή» αναδεικνύονται για πρώτη φορά στη λογοτεχνία οι εντυπωσιακές ομοιότητες της Γερμανίας και της Ελλάδας ως προς την εξέλιξη της πολιτικής – κοινωνικής κατάστασης που έφερε στην εξουσία τον Χίτλερ το 1933 και τον Μεταξά το 1936.
«Οι δύο αστικές κοινωνίες του Μεσοπολέμου, παρά τις τρομερές διαφορές μεταξύ γερμανικού και ελληνικού λαού, βαδίζουν τον ίδιο δρόμο της καταστροφής, φέροντας ταυτόσημες ευθύνες», εξηγεί ο Ν. Θέμελης στα «ΝΕΑ».

«ΤΑ ΝΕΑ», 5-6.4.2003, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Κάποιοι ήρωες του βιβλίου ασκούν κριτική στον Βενιζέλο γιατί έκανε εκπτώσεις στις μεταρρυθμίσεις του.
«Ισχύει αυτό. Δεν θέλησα να το αποσιωπήσω. Προτίμησα να είμαι ιστορικά ακριβής παρά να χαϊδέψω τα αυτιά της δικής μας κοινωνίας. Άμα δεν αρέσουν αυτά, τι να κάνω;»

«ΤΑ ΝΕΑ», 5-6.4.2003, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι κεντρικοί χαρακτήρες της «Αναλαμπής» δεν μοιάζουν με τους χαρισματικούς, γεμάτους αυτοπεποίθηση ήρωες της «Αναζήτησης» και της «Ανατροπής». Είναι αντιφατικοί, μετέωροι, αμφίθυμοι, ηττημένοι και συχνά συμβιβασμένοι.
«Κάθε εποχή διαπλάθει ανάλογα και τους ήρωές της. Και επιτέλους, οι αναμάρτητοι ως προς τον συμβιβασμό ας λιθοβολήσουν πρώτοι. Θα ήθελα, παρ’ όλα αυτά, να επισημάνω ότι στο τέλος, με αφορμή την ιδεολογική διαφοροποίησή του από έναν στίχο του Σεφέρη, ο Κώστας, ο γιος του Νικολή εφέντη, καταδικάζει την παραίτηση της συντηρητικής διανόησης, που εκφράζει ο κεντρικός ήρωας, ο Στέφανος».

Οι επιτυχίες του Ν. Θέμελη παρέσυραν πολλούς Έλληνες συγγραφείς στον δρόμο του ιστορικού μυθιστορήματος ιδεών. Άραγε είχε στόχο να διαπαιδαγωγήσει το κοινό;
«Δεν πιστεύω ότι τα μυθιστορήματά μου εκπέμπουν μηνύματα, όμως μπορεί να βοηθήσουν στη διαδικασία αυτογνωσίας και αυτοσυνειδησίας του αναγνώστη. Δεν μεγάλωσα σε πολιτικό κενό. Έτρεχα κι εγώ στις διαδηλώσεις. Δεν μπορώ να μην αναδείξω τη συνδιαλλαγή των ηρώων μου με το κοινωνικό, πολιτικό και ιστορικό περιβάλλον».

Πότε προλαβαίνει ο Θέμελης να γράψει;
«Δεν κάνω κοινωνική ή κοσμική ζωή και γράφω… προφορικά, μιλώντας στο κασετόφωνό μου, διότι τα χέρια μου δεν τρέχουν με την ταχύτητα του μυαλού μου. Μετά, όταν δακτυλογραφηθεί το κείμενο, αρχίζω το χτένισμα. Πάντα όμως έχω στο μυαλό μου ως αφετηρία τη φέρουσα ιδέα. Την Αναζήτηση, την Ανατροπή, την Αναλαμπή. Δεν ξέρω αν θα δώσω συνέχεια. Προς το παρόν, σαν λεχώνα, περιμένω να επουλωθούν οι πληγές μου».

«Συνομιλία» του Νίκου Θέμελη και της δημοσιογράφου – κριτικού λογοτεχνίας Μικέλας Χαρτουλάρη στο «Βιβλιοδρόμιο» των «Νέων» το Σαββατοκύριακο 5-6 Απριλίου 2003. Η εφημερίδα είχε αφιερώσει ένα δισέλιδο άρθρο της στον Θέμελη με αφορμή την κυκλοφορία του τρίτου μυθιστορήματός του, της «Αναλαμπής» (είχαν προηγηθεί «Η αναζήτηση» το 1998 και «Η ανατροπή» το 2000, όλα από τις εκδόσεις «Κέδρος»).

Ο Νίκος Θέμελης, νομικός, πολιτικός και πεζογράφος, έφυγε από τη ζωή το Σάββατο 20 Αυγούστου 2011, σε ηλικία 64 ετών.