Τρόφιμα: Φόβος για αύξηση των τιμών έως και 50%; Η κλιματική αλλαγή φέρνει καύσωνα διαρκείας στην ακρίβεια

Σύντομα, το μεγάλο πρόβλημα, δεν θα είναι δεν θα είναι μόνο  οι υψηλές τιμές στα τρόφιμα, αλλά οι ελλείψεις σε μια σειρά από αγροδιατροφικά προϊόντα, εξαιτίας και της κλιματικής αλλαγής.

Πρόκειται για μια προειδοποίηση που ακούμε όλο και πιο συχνά από φορείς της βιομηχανίας τροφίμων και του οργανωμένου λιανεμπορίου, και στην Ελλάδα.

Ο επιχειρηματίας και πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος,  έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι έχουμε περάσει πλέον στο επόμενο στάδιο της κρίσης, όπου από την ακρίβεια στις τιμές έχουμε φτάσει στις ελλείψεις τροφίμων και πρώτων υλών. «Κάποια προϊόντα απλώς θα πάψουν να υπάρχουν. Και θα είναι αυτά που θα χτυπηθούν περισσότερο από την κλιματική κρίση. Αν δεν συνέλθει, για παράδειγμα, ο πορτοκαλεώνας της νότιας Αμερικής, ο μεγαλύτερος του κόσμου, που θα βρίσκουμε πορτοκάλια;», είχε πει χαρακτηριστικά σε συζήτηση με δημοσιογράφους.

Η κλιματική κρίση «θρέφει» τον πληθωρισμό στα τρόφιμα

Το επιχείρημα ότι η κλιματική κρίση και ο πληθωρισμός των τροφίμων είναι φαινόμενα αλληλένδετα δεν είναι καινούργιο. Επανήλθε δριμύτερο στο δημόσιο διάλογο το 2022, όταν ο πόλεμος στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με μια σειρά ακραία καιρικά φαινόμενα στις χώρες της Ασίας και της Νότιας Αμερικής, εκτόξευσαν τις τιμές σε βασικά διατροφικά αγαθά.

Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Γκράνθαμ για την Κλιματική Αλλαγή και το Περιβάλλον (Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment), η αστάθεια των τιμών τείνει να γίνει εγγενές χαρακτηριστικό στα παγκόσμια συστήματα τροφίμων, που είναι πλέον όλο και πιο διασυνδεδεμένα. Το πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο του Imperial College του Λονδίνου, έχει διεξάγει εκτενείς έρευνες για τη σχέση της διατροφικής κρίσης με την κλιματική αλλαγή.

Οι ολοένα πιο έντονοι καύσωνες, που αναμένεται να πλήξουν την Ευρώπη ως και το 2035, θα ενισχύσουν τον πληθωρισμό των τροφίμων κατά 30-50%.

Νέα έρευνα, αυτή τη φορά από γερμανικό πανεπιστημιακό ινστιτούτο (Potsdam Institute for Climate Impact Research), παρουσιάζει ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία για το πώς η  υπερθέρμανση του πλανήτη, εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές των τροφίμων.

Όπως αναφέρει η περιβαλλοντική επιθεώρηση Carbon Brief, οι ερευνητές συνδύασαν κλιματικά δεδομένα με περισσότερες από 27.000 μηνιαίες παρατηρήσεις δεικτών τιμών καταναλωτή για τρόφιμα που καταναλώνονται στο σπίτι και σε εστιατόρια σε 121 χώρες. Με βάση τη συνδυαστική αυτή καταγραφή, οι ερευνητές ποσοτικοποίησαν την επίδραση που είχαν οι θερμοκρασίες στον πληθωρισμό σε βάθος 25ετίας.

Ευρώπη: Η ακραία ζέστη ανεβάζει τον πληθωρισμό των τροφίμων

Η μελέτη του Potsdam Institute συμπεραίνει ότι οι υψηλές θερμοκρασίες αυξάνουν «επίμονα» τον πληθωρισμό των τροφίμων τόσο σε χώρες με υψηλά όσο και σε χώρες με χαμηλά εισοδήματα.  χώρες χαμηλού εισοδήματος.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές διαπίστωσαν, ότι η υψηλότερη θερμοκρασία κατά τη διάρκεια των ήδη θερμότερων μηνών προκάλεσε τις μεγαλύτερες αυξήσεις στον πληθωρισμό των τροφίμων. Αυτό «συνεπάγεται βραχυπρόθεσμες αυξήσεις του πληθωρισμού από εξαιρετικά θερμές περιόδους», γράφουν οι συγγραφείς – συμπεριλαμβανομένου του έντονου καλοκαιριού του 2022.

Ο παραπάνω χάρτης, που βασίζεται σε δεδομένα από αυτή τη μελέτη, δείχνει πόσο το θερμότερο καλοκαίρι της Ευρώπης που έχει καταγραφεί ποτέ, επηρέασε τον ετήσιο πληθωρισμό τροφίμων.

Ακριβότερα ως 50% τα τρόφιμα λόγω ζέστης

Το καλοκαίρι του 2022 οι ευρωπαϊκές χώρες, αντιμετώπισαν «ασυνήθιστα έντονους και εκτεταμένους» καύσωνες, σύμφωνα με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της ΕΕ. Η ζέστη έσπασε ρεκόρ, συνέβαλε στο ξέσπασμα πυρκαγιών,  σκότωσε περισσότερους από 60.000 ανθρώπους και επηρέασε εκατοντάδες εκατομμύρια άλλους.

Ο καύσωνας επηρέασε το κόστος των τροφίμων, σύμφωνα με τη μελέτη, με τον πληθωρισμό των τροφίμων να αυξάνεται κατά 0,43-0,93 ποσοστιαίες μονάδες.

Ο ευρωπαϊκός πληθωρισμός τροφίμων ποικίλλει κάθε χρόνο, μένοντας γενικά κάτω από το 5%, αλλά μπορεί να εκτοξευθεί πολύ υψηλότερα. Τα ποσοστά εκτοξεύτηκαν έως και 19% κατά τη διάρκεια ορισμένων περιόδων του 2022 και του 2023.

Ο πληθωρισμός των τροφίμων και της ενέργειας αυξήθηκε απότομα το 2022, ειδικότερα, για διάφορους άλλους λόγους, συμπεριλαμβανομένης της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και της αυξημένης ζήτησης στον απόηχο της πανδημίας Covid-19.

Η μελέτη προειδοποίησε επίσης ότι οι πιο έντονοι καύσωνες, που αναμένεται να πλήξουν την Ευρώπη ως και το 2035, θα ενισχύσουν τον πληθωρισμό των τροφίμων κατά 30-50%.

Ο Δρ Maximilian Kotz, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο του Πότσνταμ για την έρευνα των κλιματικών επιπτώσεων, εξεπλάγη από το πόσο ισχυρός θα είναι ο αντίχτυπος της κλιματικής αλλαγής στις τιμές των τροφίμων.

Ο ίδιος θεωρεί ότι για να μειωθούν οι κίνδυνοι, είναι απαραίτητη καταρχάς η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η προσαρμογή της παραγωγικότητας της γεωργίας.