Κρασί: Μάχη επιβίωσης δίνουν τα οινοποιεία της Νότιας Ευρώπης

Αντιμέτωπα με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής βρίσκονται τα οινοποιεία της Νότιας Ευρώπης, δίνοντας τη δική τους μάχη επιβίωσης. Οι υψηλές θερμοκρασίες και η έλλειψη βροχοπτώσεων «χτύπησαν» τις οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπέλου μειώνοντας την παραγωγή κρασιού στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 60 ετών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία από τον Διεθνή Οργανισμό Αμπέλου και Οίνου (OIV) η παγκόσμια παραγωγή κρασιού μειώθηκε κατά 10% το 2023 φτάνοντας στα 237,3 εκατομμύρια εκατόλιτρα, καθώς οι «ακραίες κλιματολογικές συνθήκες» επιβάρυναν τη συγκομιδή.

Μεγαλύτερες απώλειες σύμφωνα με τον OIV καταγράφονται στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, ενώ «θύματα» της κλιματικής αλλαγής φαίνεται ότι είναι και μοναδικές οινοποιήσιμες ποικιλίες, οι οποίες κινδυνεύουν με εξαφάνιση.

Ειδικότερα, η παραγωγή στην Ελλάδα έπεσε πάνω από το 1/3 το 2023, ενώ η παραγωγή από την Ιταλία και την Ισπανία μειώθηκε περισσότερο από το 1/5, καθώς τα οινοποιεία στη νότια Ευρώπη παρουσίαζαν όλο και περισσότερο δυσμενείς καιρικές συνθήκες, όπως έντονες βροχοπτώσεις, ξηρασία και πρώιμο παγετό.

Η κατανάλωση κρασιού μειώθηκε κατά 2,6% ετησίως το 2023, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1996

Τέτοια καιρικά φαινόμενα μπορούν να επηρεάσουν, σύμφωνα με τους εκπροσώπους του κλάδου, όχι μόνο τη συγκομιδή ενός δεδομένου έτους αλλά και την παραγωγή τα επόμενα χρόνια.

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η ασθενέστερη παραγωγή και οι πιο δύσκολες συνθήκες παραγωγής αυξάνουν το κόστος σε μια ήδη σε μεγάλο βαθμό ευαίσθητη στις τιμές καταναλωτική αγορά.

Η κατανάλωση κρασιού μειώθηκε κατά 2,6% ετησίως το 2023, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1996, λόγω του υψηλότερου κόστους παραγωγής και διανομής που οδήγησε σε υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές, σύμφωνα με εκτιμήσεις του OIV.

Μεταβαλλόμενο το τοπίο

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα οινοποιεία ώθησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση να δημιουργήσει τον περασμένο μήνα μια ομάδα υψηλού επιπέδου για την οινική πολιτική για να συζητήσει τις «προκλήσεις και ευκαιρίες για τον κλάδο».

Εκπρόσωποι της ΕΕ και φορείς της βιομηχανίας αναμένεται να συναντηθούν για πρώτη φορά τον επόμενο μήνα, προκειμένου να χαράξουν νέα στρατηγική και κατευθύνσεις για την οινική πολιτική. Η ομάδα πρόκειται να συναντηθεί τουλάχιστον τρεις φορές φέτος, πριν παρουσιάσει τις συστάσεις της στις αρχές του 2025.

Στόχος είναι να παρθούν μέτρα που θα μπορούσαν να μειώσουν ορισμένους από τους μεγαλύτερους κινδύνους, που αντιμετωπίζει η βιομηχανία, η οποία μόνο σε ολόκληρο το μπλοκ απασχολεί περίπου 3 εκατομμύρια άτομα και συνεισφέρει περίπου 130 δισεκατομμύρια ευρώ στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της ΕΕ.

Ποιες ποικιλίες κινδυνεύουν

Θύμα της κλιματικής αλλαγής φαίνεται ότι είναι σημαντικές και οινοποιήσιμες ποικιλίες, οι οποίες σύμφωνα με οινοποιούς κινδυνεύουν ακόμα και με εξαφάνιση.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του CNBC, στη Σαντορίνη, οι ακραίες θερμοκρασίες απειλούν την παραγωγή του γηγενούς σταφυλιού Ασύρτικο, κρίσιμο για τα διεθνώς αναγνωρισμένα εκλεκτά λευκά κρασιά του νησιού. Οι πιο δυσοίωνες εκτιμήσεις τοπικών οινοποιών προβλέπουν ότι το Ασύρτικο απειλείται με εξαφάνιση μέχρι το 2040.

Η περσινή παραγωγή ήταν περίπου το ένα τρίτο της παραγωγής του 2022, ενώ η φετινή συγκομιδή εκτιμάται ότι θα πέσει στο 1/6 των επιπέδων του 2022.

Λίγο διαφορετική είναι η εικόνα που μεταφέρεται για τη Νεμέα, όπου η συγκομιδή ξεκίνησε κατά 20 ημέρες νωρίτερα. Σύμφωνα με τους οινοποιούς της περιοχής, η μείωση μυκητολογικών ασθενειών βελτίωσε την ποιότητα των σταφυλιών, ωστόσο αναμένονται χαμηλότερες αποδόσεις συνολικά.

Ο ασυνήθιστα σύντομος χειμώνας και η αύξηση των θερμοκρασιών, με τον Ιούλιο να είναι ο θερμότερος που έχει καταγραφεί, μείωσαν την παραγωγή σε χαμηλότερα επίπεδα από πέρυσι, τα οποία ήταν ήδη αρκετά χαμηλά. Μεγαλύτερη πτώση των αποδόσεων σημειώνει το Αγιωργίτικο, την ποικιλία σταφυλιού που χρησιμοποιείται στα κόκκινα κρασιά της περιοχής.

Μάλιστα, οι οινοποιοί προκειμένου να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα που βιώνει η αμπελουργία λόγω της κλιματικής αλλαγής, φυτεύουν αμπέλια σε μεγαλύτερα υψόμετρα, όπου οι θερμοκρασίες είναι γενικά χαμηλότερες, ενώ βρίσκονται σε διαδικασία να εντοπίσουν  περιοχές με καλύτερη παροχή νερού για να βοηθηθούν τα αμπέλια να αντέξουν τη ζέστη.

«Δεν υπάρχουν ακόμα οριστικές λύσεις, καθώς δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις επόμενες αλλαγές ή τα ακραία καιρικά φαινόμενα που ενδέχεται να αντιμετωπίσουμε», λένε χαρακτηριστικά στο CNBC.

Το παράδειγμα της Ιταλίας και της Ισπανίας

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει σημαντικά την παραγωγή κρασιού και την ποιότητά του και στην Ιταλία.

Το γεγονός αυτό οδήγησε ορισμένους οινοπαραγωγούς να αλλάξουν μεθόδους στην παραγωγή, προκειμένου να προσαρμοστούν στο μεταβαλλόμενο περιβαλλοντικό τοπίο.

Χαρακτηριστικό είναι ότι στο Antinori nel Chianti Classico, ένας από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους οινοποιούς της Ιταλίας, φυτεύει τώρα αμπέλια σε νέες κατευθύνσεις για να επωφεληθούν από την αυξημένη έκθεση στον ήλιο. Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια οι φυτεύσεις γινόντουσαν νοτιοδυτικά, ενώ τώρα λόγω των υψηλών θερμοκρασιών έχουν μετατεθεί βορειοανατολικά.

Αντίστοιχα, στην Ισπανία πολλές από τις περιοχές με αμπελώνες βρίσκονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της έλλειψης νερού. Έτσι, προκειμένου να γίνουν ολοένα και πιο αποτελεσματικές με τη χρήση του νερού, άρχισαν να χρησιμοποιηθούν χρησιμοποιώντας θαμμένα συστήματα άρδευσης.

Πηγή: ΟΤ