Λειψυδρία: Δυσοίωνες οι προβλέψεις – Το πρόβλημα στη λίμνη του Μόρνου που υδροδοτεί την Αττική

Η λειψυδρία αποτελεί ήδη τεράστιο πρόβλημα για την Ελλάδα, την ώρα που οι προβλέψεις είναι εξαιρετικά δυσοίωνες για το προσεχές μέλλον και απαιτείται σοφή διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου καθώς λίμνες και φράγματα στεγνώνουν. Οι άνθρωποι στον αναπτυγμένο κόσμο θεωρούσαν έως τώρα το νερό δεδομένο, ότι θα τρέχει πάντα πόσιμο νερό από τις βρύσες των σπιτιών τους ή θα υπάρχει άφθονο νερό για τις καλλιέργειές τους. Φαίνεται όμως ότι φτάνουμε στο τέλος των αυτονόητων πραγμάτων.

Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και οφείλουμε να μην εφησυχάζουμε ούτε να αδιαφορούμε. Αν δεν είναι αυτονόητο πως θα έχουμε νερό, δεν είναι αυτονόητο πως θα έχουμε και τροφή.

Στην Αττική, τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες του Μόρνου, αν οι συνθήκες δεν αλλάξουν δραματικά, αρκούν μόνο για τα επόμενα δύο ή τρία χρόνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι η στάθμη των υδάτων στη λίμνη του Μόρνου έχει μειωθεί επικίνδυνα, σε σημείο που το βυθισμένο χωριό Κάλλιο έρχεται ξανά στην επιφάνεια.

«Αν πέσει πολύ η στάθμη είναι αδύνατον να αντλήσουμε νερό και οι Αθηναίοι θα πρέπει να μετακομίσουν»

Υπενθυμίζεται ότι από την τεχνητή λίμνη του Μόρνου υδροδοτείται όλη η Αττική και όπως λέει ο ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, Κίμων Χατζημπίρος, μιλώντας στον ΣΚΑΪ «αν πέσει πολύ η στάθμη είναι αδύνατον να αντλήσουμε νερό και αυτό σημαίνει ότι οι Αθηναίοι θα πρέπει να μετακομίσουν».

Από την πλευρά του ο μηχανολόγος μηχανικός Γιώργος Χάλκος, αναφερόμενος σε πρόσφατες φωτογραφίες που τράβηξε ο ίδιος από τη λίμνη του Μόρνου και είναι αποκαρδιωτικές, τονίζει για τη στάθμη στους ταμιευτήρες ότι «είναι από τις φορές που έχει κατέβει πάρα πολύ. Έχει ξανακατέβει, αλλά τώρα έχει κατέβει πάρα πολύ».

Στη σχετική ανάρτησή του που συνοδεύεται από τις εν λόγω φωτογραφίες, ο κ. Χάλκος αναφέρει ότι εντός των ορίων της τεχνητής λίμνης που δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή φράγματος το 1979, υπήρχε το χωριό Κάλλιο το οποίο καλύφθηκε εξ ολοκλήρου από το νερό. Σε περιόδους ξηρασίας, η στάθμη της λίμνης κατεβαίνει αποκαλύπτοντας κάποια κτίσματα του χωριού, αλλά φέτος η μείωση της στάθμης ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη.

Για το φλέγον ζήτημα, η ΕΥΔΑΠ έχει ανακοινώσει ότι ενεργοποιεί ήδη συμπληρωματικές πηγές, όπως προβλέπεται στον προγραμματισμό της καθώς τα τελευταία δύο χρόνια η έλλειψη βροχών έχει περιορίσει σημαντικά τα υδατικά αποθέματα των ταμιευτήρων που τροφοδοτούν την Αττική.

Το έργο του Εύηνου τη δεκατία του ’90

Αναφερόμενος στη μεγάλη λειψυδρία στην αρχή της δεκαετίας του ’90, ο Κίμων Χατζημπίρος αναφέρει ότι «ευτυχώς είχε προλάβει να ξεκινήσει το έργο του Εύηνου, η λίμνη του Εύηνου που τροφοδοτεί τη λίμνη του Μόρνου για να φτάσει στη συνέχεια το νερό στην Αθήνα, και πιστέψαμε τότε ότι το πρόβλημα της ύδρευσης της Αθήνας έχει οριστικά λυθεί διότι οι διαθέσιμες ποσότητες του νερού ήταν πολύ μεγάλες».

Και προσθέτει: «Το άμεσο που πρέπει να γίνει τώρα είναι η εξοικονόμηση νερού στην πόλη και παντού, έτσι ώστε τα λίγα αποθέματα που έχουμε να φτάσουν μέχρι να περάσει αυτό το έκτακτο φαινόμενο. Θυμάμαι παλιά είχε απαγορευτεί το πλύσιμο των αυτοκινήτων, το πλύσιμο των βεραντών εκεί δηλαδή που το νερό δεν είναι απολύτως απαραίτητο και μπορούμε να το στερηθούμε για ένα διάστημα έτσι ώστε να έχουμε να πίνουμε».

Λέκκας: Μείζον πρόβλημα η λειψυδρία και τα επόμενα χρόνια

Ο καθηγητής Γεωλογίας και Φυσικών Καταστροφών, Ευθύμης Λέκκας, σχολιάζοντας το πρόβλημα της λειψυδρίας σημειώνει ότι «είναι βέβαια ένα κυρίαρχο θέμα φέτος σε πολλές περιοχές της χώρας μας, αλλά όπως έχουν τα πράγματα και όπως βλέπουμε να διαγράφεται το όλο θέμα της κλιματικής κρίσης θα είναι μείζον και τα επόμενα χρόνια».

Και προσθέτει: «Πρέπει να έχουμε έργα ορεινής οικονομίας, δηλαδή να σταματάμε τη ροή του νερού και την ταχύτητα του νερού στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές και στη συνέχεια στις πεδινές περιοχές να έχουμε δρομολογήσει τέτοια έργα ούτως ώστε να αυξάνουν την καθίζηση, γιατί το μεγάλο θέμα είναι οι υπόγειοι υδροφορείς – Από εκεί αντλούμε το 80% του νερού».

Εάν δεν έχουμε βροχοπτώσεις ή έχουμε βροχοπτώσεις πολύ έντονες ή έντονες βροχοπτώσεις δεν είναι θετικό, συμπληρώνει ο κ. Λέκκας. «Είναι αρνητικό γιατί δεν προλαβαίνει το νερό να διεισδύσει στο έδαφος, συνεπώς δεν τροφοδοτεί τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες και «είναι ένα θέμα το πώς θα μπορέσουμε να συγκρατήσουμε τα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα που προέρχονται από τις έντονες βροχοπτώσεις» καταλήγει.

Δορυφορική φωτογραφία της τεχνητής λίμνης του Μόρνου

Αποκαρδιωτική η κατάσταση

Σημειώνεται ότι στις δορυφορικές εικόνες που ανέλυσε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στις 12 Ιουλίου 2023 και αποτυπώνονται σε χάρτες, η καλυμμένη με νερό έκταση της λίμνης ανερχόταν σε 16,6 km2.  Έναν χρόνο μετά, στις 16 Ιουλίου 2024, μειώθηκε σε 12,8 km2.

Η ίδια αποθαρρυντική εικόνα υπάρχει και στο φράγμα Αποσελέμης, στην Κρήτη. Επίσης στην Πικρολίμνη στο Κιλκίς, που κάποτε ήταν πόλος έλξης για τα λασπόλουτρά της, η κατάσταση είναι δραματική καθώς πλέον δεν υπάρχει σταγόνα νερού.

Η στάθμη της κάθε χρόνο μειωνόταν μέχρι που το νερό εξαφανίστηκε λόγω της ανομβρίας των τελευταίων ετών. Ο δήμος του Κιλκίς μάλιστα με ανακοίνωσή του ζητεί από τους κατοίκους να μην κάνουν αλόγιστη χρήση του νερού.

Δύσκολη η κατάσταση και στη λίμνη Αμβρακία στην Αιτωλοακαρνανία όπου η στάθμη του νερού έχει πέσει σημαντικά. Ο δήμαρχος Αμφιλοχίας δήλωσε προ ημερών ότι η ευρύτερη περιοχή αντιμετωπίζει προβλήματα έλλειψης νερού εξηγώντας ότι «ένα σημείο είναι στην περιοχή που βάζουμε νερό 1-2 ώρες το πρωί, 1-2 ώρες το απόγευμα, για να μπορεί να έχει επάρκεια, στο ορεινό κομμάτι του Μενιδίου, Φλωριάδα λέγεται. Εκεί προσπαθούμε αυτή τη στιγμή και εμπλουτίζουμε με βυτιοφόρα».

Μεγάλη πτώση της στάθμης του νερού στο φράγμα Αποσελέμης