Πώς ο «Σκαραβαίος» έγινε σύμβολο των χίπις και του αντιπολεμικού κινήματος για το Βιετνάμ

Στον κόσμο του σήμερα, όπου κυριαρχούν τα αυτόματα αυτοκίνητα, η εκκίνηση χωρίς κλειδί και οι θύρες φόρτισης, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πόσο σπουδαίος, ήταν κάποτε ο μικροσκοπικός, δίθυρος «Σκαραβαίος».

Κανείς όμως δεν μπορούσε να προβλέψει την απίθανη εξέλιξη του «Σκαραβαίου» σε σύμβολο της αντικουλτούρας και φυλαχτό του κινήματος flower power στις ΗΠΑ

Αλλά στο Μεξικό, όπου το 2003 βγήκε από τη γραμμή παραγωγής ο τελευταίος σκαραβαίος από το κορυφαίο εργοστάσιο της Volkswagen στην Puebla, το θαρραλέο αυτοκίνητο συνεχίζει να ζει. Ανανεωμένο και εμπλουτισμένο από την πολιτιστική του κληρονομιά, το Μεξικό είναι ένα από τα λίγα εναπομείναντα μέρη όπου μπορούμε ακόμη να πάρουμε μια γεύση του πυρετού που προκάλεσε ο «Σκαραβαίος».

Το καμπυλωτό, πολύχρωμο εξωτερικό του αυτοκινήτου και ο αερόψυκτος, πίσω κινητήρας δημιούργησαν μια φήμη, που κανένα βενζινοκίνητο αυτοκίνητο δεν θα αποκτήσει ποτέ ξανά. Ενώ οι ιστορίες για το αξιολάτρευτο όχημα περιφέρονται στις αναμνήσεις μας, αυτό που κάποτε ήταν το αυτοκίνητο με τις περισσότερες πωλήσεις στον κόσμο έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τους αμερικανικούς δρόμους, έχοντας περάσει πλέον στα μουσεία αυτοκινήτων και στα καταστήματα συλλεκτών.

Φωτογραφία: Volkswagen

Το Μεξικό πρωτοπορεί

Περιπολώντας στους εκτεταμένους δρόμους της Πόλης του Μεξικού, διασχίζοντας φουριόζικους ορεινούς δρόμους στη Sierra Norte της Oaxaca και λειτουργώντας ως  φορτηγό φαγητού που σερβίρει μεξικάνικες λιχουδιές, το «Vocho», όπως είναι γνωστός ο «Σκαραβαίος» στο Μεξικό, δεν έφυγε ποτέ από τη σκηνή.

Λίγες στιγμές πριν τον διακόψει ο χαρακτηριστικός θόρυβος ενός Vocho που έφτανε στη μεγαλύτερη εκδήλωση της Volkswagen στην κεντρική μεξικανική πολιτεία Hidalgo, ο πρόεδρος της «Ixmi Volks Club», Jesus Delgado, δήλωσε στο CNN: «Όταν ακούω τον κινητήρα ενός Vocho, βλέπω τη γυναίκα μου να με χαιρετάει πηγαίνοντας στα μαγαζιά. Βλέπω τον ενθουσιασμό στο πρόσωπο του γιου μου καθώς τον πήγα για το πρώτο του μάθημα οδήγησης». Η σύζυγος του Delgado πέθανε από Covid το 2020 και οι γιοι του έχουν μεγαλώσει, αλλά σύμφωνα με τον ίδιο, «οι συγκινητικές αναμνήσεις μοιάζουν ακόμα πιο αληθινές όταν βρίσκεται γύρω από το αυτοκίνητο».

Από την ναζιστική Γερμανία έως το Woodstock

Ο πρώτος «Σκαραβαίος» έφτασε στις μεξικανικές ακτές το 1954 στο πλαίσιο μιας έκθεσης για την παρουσίαση της βιομηχανικής ανάπτυξης της Γερμανίας. Οι πωλήσεις αυξάνονταν αργά στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η Volkswagen έδινε μάχη με το μεταπολεμικό αντι-γερμανικό συναίσθημα για το αυτοκίνητο, το οποίο είχε σχεδιαστεί υπό την καθοδήγηση του Αδόλφου Χίτλερ το 1934.

Ο ηθοποιός Κρις Πρατ αποκατέστησε τον δικό του Σκαραβαίο του 1965 το 2016, περιγράφοντάς τον «ως ένα όνειρο για να κυλάς στους λόφους του Χόλιγουντ»

Ο Χίτλερ είχε αναθέσει την κατασκευή ενός μικρού, προσιτού αυτοκινήτου στον αυτοκινητοβιομήχανο Φέρντιναντ Πόρσε, αλλά το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σταμάτησε την εμπορική παραγωγή. Δεν ξεκίνησε ξανά μέχρι το 1945, όταν οι συμμαχικές δυνάμεις ανακάλυψαν τα βομβαρδισμένα απομεινάρια ενός εργοστασίου αυτοκινήτων στη βόρεια Γερμανία, όπου ένας μοναχικός «Σκαραβαίος» της Volkswagen ήταν σταθμευμένος ανάμεσα στα ερείπια.

Χρειάστηκε μια σπίθα ευφυΐας από τον Εβραιοαμερικανό διαφημιστή Τζούλιαν Κένιγκ για να αλλάξει η πορεία της Volkswagen. Μαζί με την ομάδα του, που αποτελούνταν από διαφημιστές με κοφτερά κοστούμια στη λεωφόρο Μάντισον, ξεκίνησε τη θρυλική μινιμαλιστική διαφημιστική καμπάνια «Thinking Small», η οποία μετατόπισε το αμερικανικό κοινό από τα ακριβά οικογενειακά αυτοκίνητα σε μια νέα πραγματικότητα μικρών, πιο αποδοτικών και προσιτών αυτοκινήτων για το ευρύ κοινό.

Κανείς όμως δεν μπορούσε να προβλέψει την απίθανη εξέλιξη του «Σκαραβαίου» σε σύμβολο της αντικουλτούρας και φυλαχτό του κινήματος flower power στις ΗΠΑ.

Καθώς ο πόλεμος του Βιετνάμ μαίνονταν, ο σκαραβαίος είχε εξελιχθεί σε σύμβολο ενός ισχυρού κοινωνικού κινήματος που γεννήθηκε από τις αντιπολεμικές διαμαρτυρίες σε όλη την Αμερική, και στη συνέχεια συνέχισε να αντιπροσωπεύει την «ειρήνη και την αγάπη» καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχής, καθώς οι σκαραβαίοι έφτασαν μαζικά στο φεστιβάλ του Woodstock το 1969. Ήταν ένα αδικημένο, αδιαπραγμάτευτα απλό και ένα σύμβολο αντικαπιταλιστικών δομών που αγκαλιάστηκε με αγάπη από τις αντικουλτούρες των χίπις. Είχε, ποικιλοτρόπως, εξελιχθεί να αντιπροσωπεύει όλα όσα θα μισούσε η ναζιστική Γερμανία.

Μια ζωντανή κληρονομιά

Μέχρι το 1972, ήταν το αυτοκίνητο με τη μεγαλύτερη παραγωγή παγκοσμίως, επωφελούμενο από την κυκλοφορία της ταινίας της Disney «Κατσαριδάκι Αγάπη μου» και από μια ισχυρή αλυσίδα εφοδιασμού που περιλάμβανε ένα νέο εργοστάσιο στην Puebla του Μεξικού, από όπου αποστέλλονταν σε όλο τον κόσμο.

Μέχρι τη στιγμή που η Volkswagen σταμάτησε την παραγωγή του αυτοκινήτου το 2003 λόγω της πτώσης των πωλήσεων και της επιθυμίας να κατασκευάσει πιο σύγχρονες εναλλακτικές λύσεις, ο «Σκαραβαίος» κατασκευαζόταν στο Μεξικό για περισσότερα χρόνια από ό,τι στη Γερμανία.

Λίγο μετά την ανακοίνωση, το BBC News ανέφερε ότι «έχει γίνει προφανές ότι η κληρονομιά του θα παραμείνει ζωντανή».

Από τότε, όμως, οι αυστηρότεροι νόμοι για την ατμοσφαιρική ρύπανση και η αύξηση του κόστους των καυσίμων το απομάκρυναν σταδιακά από τους δρόμους της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου και κρατά με νύχια και με δόντια τη θέση του ως παιχνίδι για τους πλούσιους και διάσημους.

Ο ηθοποιός Κρις Πρατ αποκατέστησε τον δικό του Σκαραβαίο του 1965 το 2016, περιγράφοντάς τον «ως ένα όνειρο για να κυλάς στους λόφους του Χόλιγουντ». Την ίδια χρονιά, ο κωμικός, Τζέρι Σάινφελντ πούλησε το λευκό μοντέλο του 1960, εξοπλισμένο με κινητήρα 36hp για 121.000 δολάρια, σημειώνοντας παγκόσμιο ρεκόρ πώλησης ενός Σκαραβαίου. Τρία χρόνια αργότερα, ο συνάδελφος σταρ του Χόλιγουντ, Γιούαν ΜακΓκρέγκορ ξόδεψε πάνω από 30.000 δολάρια για να μετατρέψει τον «Σκαραβαίο» του σε πλήρως ηλεκτρικό αυτοκίνητο.

*Με πληροφορίες από: CNN | Gordon Cole-Schmidt | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Hieronimus & Company, Inc.