Ινδία – Μια σάπια «κουλτούρα βιασμών» στην πολυπληθέστερη δημοκρατία του κόσμου

Ξημερώματα της 9ης Αυγούστου στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο RG Kar στην Καλκούτα της Δυτικής Βεγγάλης, στην Ινδία.

Εξαντλημένη από μια εφημερία σχεδόν 20 ωρών, σε μια βάρδια 36 ωρών, μια 31χρονη ειδικευόμενη γιατρός αποσύρεται στην αίθουσα σεμιναρίων -ελλείψει χώρων ανάπαυσης- για να ξεκουραστεί.

Το πρωί εντοπίστηκε ημίγυμνη και νεκρή, βάναυσα βιασμένη και δολοφονημένη, με τουλάχιστον 14 σοβαρά τραύματα στο σώμα και στο κεφάλι.

Αν και τα στοιχεία του θύματος δεν έχουν ανακοινωθεί, στη χώρα της την αποκαλούν πλέον «Αμπάγια».

Για το στυγερό έγκλημα έχει συλληφθεί ως ύποπτος ένας 31χρονος εθελοντής εργαζόμενος στο νοσοκομείο, αν και η οικογένεια της «Αμπάγια» επιμένει στην εμπλοκή περισσότερων ατόμων.

Εν μέσω σεναρίων για ακόμη έναν ομαδικό βιασμό μετά φόνου στην Ινδία, οι καταγγελίες για προσπάθειες συγκάλυψης τόσο από τη διοίκηση του πανεπιστημιακού νοσοκομείου, όσο και από τις τοπικές αρχές πληθαίνουν.

Την υπόθεση έχει αναλάβει πλέον η ομοσπονδιακή εγκληματολογική υπηρεσία (CBI) της Ινδίας.

Έγινε βάσει απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου της Καλκούτας, με την επισήμανση ότι η τοπική αστυνομία δεν σημείωσε πρόοδο στις έρευνες εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας.

Η πίεση ήταν ήδη ασφυκτική, με το ξέσπασμα της λαϊκής οργής σχεδόν σε όλη την Ινδία.

Στις μεγαλύτερες εγχώριες κινητοποιήσεις στον κλάδο υγείας εδώ και πάνω από μια δεκαετία, γιατροί -κυρίως ειδικευόμενοι- κατέβηκαν σε μαζική απεργία.

Δεκάδες χιλιάδες πολίτες ένωσαν τις φωνές τους στις πανεθνικές διαμαρτυρίες, ζητώντας την άμεση ανάληψη δράσης.

Η περίπτωση της 31χρονης γιατρού δεν είναι άλλωστε παρά η πιο πρόσφατη σε μια μακρά λίστα έμφυλης βίας στην Ινδία.

Κι αυτό παρά την αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου, μετά τον φρικαλέο ομαδικό βιασμό και τη δολοφονία μιας νεαρής φοιτήτριας, σε λεωφορείο στο Νέο Δελχί, προ 12ετίας.

Εκείνη η υπόθεση έγινε σύμβολο αποτυχίας της πολυπληθέστερης -αλλά βαθιά συντηρητικής και ρατσιστικής- δημοκρατίας στον κόσμο να αντιμετωπίσει τη σεξουαλική βία κατά των γυναικών.

Η περίπτωση της «Αμπάγια» την επαναβεβαιώνει.

Παλεύοντας το «τέρας» με ημίμετρα

Σχεδόν δύο εβδομάδες μετά το ειδεχθές έγκλημα και ενώ πλέον βρισκόταν στις Συμπληγάδες της λαϊκής οργής και των επικρίσεων από τις ομοσπονδιακές αρχές, η τοπική κυβέρνηση στη Δυτική Βεγγάλη προχώρησε τελικά σε σχεδόν πλήρες «ξήλωμα» της διοίκησης του κρατικού νοσοκομείου.

Ήταν ένα από τα βασικά αιτήματα των διαμαρτυρόμενων γιατρών.

Αλλά δεν είναι το μόνο.

Στο θέμα παρενέβη το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας, διατάσσοντας τη σύσταση ειδικής Εθνικής Ομάδας Εργασίας, με μέλη γιατρούς, κυβερνητικούς αξιωματούχους και ειδικούς εμπειρογνώμονες.

Ως αποστολή, τους ανατέθηκε η χάραξη «κατευθυντήριων γραμμών για την ασφάλεια και την προστασία» των εργαζομένων στον κλάδο υγείας, σε όλη την Ινδία.

Έχει ήδη επισημανθεί μια σειρά προϋπαρχόντων προβλημάτων στα νοσοκομεία ανά την χώρα.

Υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις ασφαλών χώρων ανάπαυσης για το προσωπικό.

Δεν προβλέπονται καν ξεχωριστές τουαλέτες και αποδυτήρια για τις γυναίκες εργαζόμενες.

Είναι επίσης ελλιπείς οι λειτουργικές κάμερες συστημάτων παρακολούθησης εσωτερικών και εξωτερικών χώρων (CCTV) και ανεπαρκής ο φωτισμός.

Το προσωπικό ασφαλείας δεν αρκεί. Είναι διάτρητοι οι έλεγχοι στις εισόδους, ακόμη και για όπλα.

Η ομάδα εργασίας καλείται τώρα να υποβάλει μια ενδιάμεση έκθεση σε τρεις εβδομάδες και μια τελική σε δύο μήνες.

Προβλέπονται επίσης τριμηνιαίοι έλεγχοι ασφαλείας.

Στο μεσοδιάστημα, το Ανώτατο Δικαστήριο επέκρινε την κυβέρνηση και την αστυνομία της Δυτικής Βεγγάλης, διατυπώνοντας εύλογα ερωτήματα για την καθυστέρηση στις έρευνες.

Πολλοί στην Ινδία ωστόσο μιλούν για ημίμετρα και υποκρισία.

Η έμφυλη βία αποτελεί εδώ και χρόνια μάστιγα στη χώρα.

Και είναι παγκοίνως γνωστό ότι δεν περιορίζεται στα νοσοκομεία.

Τα δε μέτρα που έχουν ήδη θεσπιστεί σε κυβερνητικό επίπεδο δείχνουν να μένουν απλά στα χαρτιά, ως άλλοθι σε βαθιά ριζωμένες, σάπιες παθογένειες.

Εκτείνονται από την εγχώρια πολιτική, έως την κοινωνία.

Ειδικευόμενες γιατρίνες, κρατώντας αφίσες της βιασθείσας και δολοφονηθείσας συναδέλφου τους, στη διάρκεια πορείας διαμαρτυρίας στην Ινδία (REUTERS/Amit Dave)

Τιμωρία για το θεαθήναι

Σύμφωνα με τα επίσημα κυβερνητικά στοιχεία, ανά 15 λεπτά μια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού στην Ινδία.

Μόνο το 2022 αναφέρθηκαν περισσότεροι από 31.000 βιασμοί.

Μόνο λίγοι έχουν ωστόσο πυροδοτήσει τη λαϊκή οργή, όπως συνέβη το 2012 ή συμβαίνει τώρα με την περίπτωση της «Αμπάγια».

Υπό πίεση, εν τω μεταξύ, η ινδική κυβέρνηση έχει ήδη αυστηροποιήσει τους σχετικούς νόμους.

Έχει κάνει -θεωρητικά- πιο βαριές τις ποινές για τους δράστες και ταχύτερες τις δικαστικές διαδικασίες.

Όμως στην πράξη λίγα φαίνεται να έχουν αλλάξει επί της ουσίας.

Για την ακρίβεια τα στοιχεία μαρτυρούν ότι οι βιασμοί γυναικών αυξάνονται, ενώ τα ποσοστά καταδίκης των δραστών μειώνονται.

Η μοναδική ουσιαστική προστασία για τα θύματα είναι η απαγόρευση δημοσιοποίησης των προσωπικών τους στοιχείων.

Όχι τυχαία το νέο, συνεχιζόμενο κύμα κινητοποιήσεων κατά της έμφυλης βίας, με μαζική συμμετοχή των γυναικών, γίνεται πλέον υπό το σύνθημα «Ανακτήστε τη Νύχτα».

Όταν καμία γυναίκα, δηλαδή, δεν αισθάνεται ασφαλής να κυκλοφορεί μόνη στους δρόμους.

Αλλά ο κίνδυνος δεν περιορίζεται εκεί.

Υπάρχει και πίσω από κλειστές πόρτες.

Είτε από κακοποιητικούς συζύγους στα νοικοκυριά.

Είτε στους χώρους εργασίας.

Η έμφυλη βία θεωρείται ένας από τους βασικούς λόγους για το αξιοσημείωτα χαμηλό ποσοστό συμμετοχής γυναικών στο εργατικό δυναμικό στην Ινδία.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, πέρυσι έφτασε μόλις το 32,7%.

Ένας από τους τομείς με τα υψηλότερα επίπεδα απασχόλησης γυναικών είναι ο κλάδος της υγείας.

Όμως ολοένα και περισσότερες, από νοσοκόμες έως γιατρίνες, αναφέρεται ότι «σκέφτονται να εγκαταλείψουν το επάγγελμα», εξαιτίας των επισφαλών συνθηκών εργασίας.

Όλο και λιγότερες εξάλλου πιστεύουν πια τις επαναλαμβανόμενες από το 2014 υποσχέσεις του ινδουιστή εθνικιστή πρωθυπουργού, Ναρέντρα Μόντι, για «σκληρή τιμωρία των δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων».

Δεσμεύσεις που έχουν μείνει στα λόγια, ενόσω η διαιρεμένη σε κάστες ινδική κοινωνία συνεχίζει να αντιμετωπίζει με δύο μέτρα και δύο σταθμά τα θύματα βιασμού, αναλόγως της οικονομικής και κοινωνικής τους θέσης.