Γάζα: Τι είναι ο Διάδρομος της Φιλαδέλφειας και ο Διάδρομος Νετζαρίμ που «κολλάνε» τις διαπραγματεύσεις

Οι συνομιλίες με σκοπό την κήρυξη κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας τερματίστηκαν χθες Κυριακή το βράδυ χωρίς συμφωνία, καθώς ούτε η Χαμάς, ούτε το Ισραήλ δέχθηκαν τη νέα πρόταση που τους υπέβαλαν οι μεσολαβητές, δήλωσαν δυο πηγές του πρακτορείου ειδήσεων Reuters στα αιγυπτιακά σώματα ασφαλείας.

Οι διαπραγματεύσεις για εκεχειρία στη Γάζα βρίσκονται σε αδιέξοδο

Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας της προεδρίας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν δήλωσε χθες Κυριακή ότι η Ουάσιγκτον συνεχίζει στο Κάιρο τη διπλωματική προσπάθεια για να κλειστεί συμφωνία κατάπαυση του πυρός, προσθέτοντας ότι η Ουάσιγκτον ανησυχεί για τον κίνδυνο γενίκευσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή.

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, o Σάλιβαν επισήμανε ότι η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με αυτήν του Ισραήλ όσον αφορά τις εξελίξεις με τη Χεζμπολάχ, μετά τη χθεσινή νέα κλιμάκωση των εχθροπραξιών ανάμεσα στο λιβανέζικο ένοπλο κίνημα και τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις.

Τα «αγκάθια» στις διαπραγματεύσεις

Εδώ και μέρες έχει γίνει γνωστό ότι οι διαπραγματεύσεις για να τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα, «κολλάνε» σε δύο Διαδρόμους. Αυτόν της Φιλαδέλφειας και αυτόν του Νετζαρίμ.

Το Middle East Eye έχει επισημάνει, σε ανάλυσή του, ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει δηλώσει ότι ακόμη κι αν υπάρξει συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, το Ισραήλ δεν θα αποχωρήσει από αυτά τα δύο κομβικά σημεία.

Ο Διάδρομος της Φιλαδέλφειας, μια ουδέτερη ζώνη μεταξύ Αιγύπτου και Γάζας, υφίσταται για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες και διατηρείται βάσει δύο διμερών συμφωνιών μεταξύ Καΐρου και Τελ Αβίβ.

Ο Διάδρομος Νετζαρίμ, εν τω μεταξύ, τέμνει την κεντρική Γάζα και δημιουργήθηκε τους τελευταίους μήνες από τις ισραηλινές δυνάμεις για τον έλεγχο των Παλαιστινίων.

Η Χαμάς και οι άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις έχουν απορρίψει την ισραηλινή απαίτηση για την παραμονή στρατευμάτων στους δύο αυτούς Διαδρόμους και καταγγέλλουν τον Νετανιάχου ότι έτσι σαμποτάρει τις διαπραγματεύσεις.

Ο Διάδρομος της Φιλαδέλφειας

Ο Διάδρομος της Φιλαδέλφειας είναι μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη μήκους 14 χιλιομέτρων και πλάτους 100 μέτρων που εκτείνεται κατά μήκος του συνόλου των συνόρων μεταξύ Αιγύπτου και Γάζας.

Ξεκινάει από τη Μεσόγειο Θάλασσα και φτάσει έως το πέρασμα Κερέμ Σαλόμ στο «τρίγωνο» των συνόρων της Γάζας, της Αιγύπτου και του Ισραήλ.

Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο της ειρηνευτικής συνθήκης του 1979 μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ και πήρε το όνομά της από την κωδική ονομασία του ισραηλινού στρατού για την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη.

Εκείνη την εποχή, το Ισραήλ είχε συμφωνήσει να τερματίσει τη 12ετή κατοχή της αιγυπτιακής χερσονήσου του Σινά, αλλά συνέχιζε να κατέχει τη Λωρίδα της Γάζας στην Παλαιστίνη.

Οι Αιγύπτιοι αναφέρονται στην περιοχή με το όνομα Διάδρομος Σαλάχ αλ-Ντιν, που πήρε το όνομά του από τον ιδρυτή της δυναστείας των Αγιουβιδών, ο οποίος νίκησε τους Σταυροφόρους στην Ιερουσαλήμ το 1187.

Ο διάδρομος περιλαμβάνει το πέρασμα της Ράφα, το μοναδικό σημείο διέλευσης μεταξύ Αιγύπτου και Γάζας.

Σύμφωνα με τη συμφωνία του 1979, το Ισραήλ είχε τη δυνατότητα να αναπτύξει περιορισμένες ένοπλες δυνάμεις στον Διάδρομο, αποτελούμενες από τέσσερα τάγματα πεζικού, τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις τους και τις οχυρώσεις πεδίου, μαζί με παρατηρητές του ΟΗΕ.

Δεν του επιτρεπόταν να αναπτύξει άρματα μάχης, πυροβολικό ή αντιαεροπορικούς πυραύλους, εκτός από μεμονωμένους πυραύλους εδάφους-αέρος.

Ο δηλωμένος στόχος αυτών των ισραηλινών δυνάμεων ήταν να εμποδίσουν την είσοδο όπλων στη Γάζα μέσω της Αιγύπτου, όπως επισημαίνει το MEE.

Πότε αποσύρθηκε το Ισραήλ

Το 2005, το Ισραήλ απέσυρε τις ένοπλες δυνάμεις του από τη Γάζα στο πλαίσιο ενός «σχεδίου απομάκρυνσης», συμπεριλαμβανομένου του Διαδρόμου της Φιλαδέλφειας.

Επίσης, απομάκρυνε 9.000 Ισραηλινούς εποίκους που ζούσαν σε 25 παράνομους οικισμούς.

Ο Διάδρομος τέθηκε στη συνέχεια υπό τον έλεγχο της Αιγύπτου και της Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ). Η τελευταία ήλεγχε την πλευρά της Γάζας της ουδέτερης ζώνης.

Σύμφωνα με μια συμφωνία του 2005 που υπογράφηκε μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ, γνωστή ως Συμφωνία της Φιλαδέλφειας, η Αίγυπτος θα μπορούσε να αναπτύξει 750 συνοριοφύλακες για να περιπολούν στον Διάδρομο για αντιτρομοκρατικούς και μη στρατιωτικούς σκοπούς.

Αυτό περιλάμβανε την πρόληψη του λαθρεμπορίου και της διείσδυσης ατόμων.

Δύο χρόνια αργότερα, η Χαμάς ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας, τερματίζοντας την κοινή διαχείριση της ουδέτερης ζώνης από την ΠΑ.

Έκτοτε, το Ισραήλ έχει θέσει σε ισχύ χερσαίο, εναέριο και θαλάσσιο αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας, η οποία περιγραφόταν ακόμη και πριν από τον τωρινό πόλεμο ως η «μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή στον κόσμο».

Το πέρασμα της Ράφα – μέρος του Διαδρόμου της Φιλαδέλφειας – έχει ανοίξει κατά διαστήματα από τις αιγυπτιακές δυνάμεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Ως εκ τούτου, μετά το 2007 πολλαπλασιάστηκαν οι σήραγγες που κατασκευάστηκαν μεταξύ της Γάζας και του αιγυπτιακού Σινά, τόσο για το λαθρεμπόριο αγαθών και όπλων, όσο και για οικογενειακές επανενώσεις.

Οι αιγυπτιακές αρχές κατέστρεψαν περισσότερες από 2.000 από αυτές τις σήραγγες που συνδέουν το Σινά με τη Γάζα μεταξύ 2011 και 2015, επικαλούμενες λόγους ασφαλείας.

Τι συνέβη κατά τη διάρκεια του τωρινού πολέμου

Το πέρασμα της Ράφα ήταν το μοναδικό σημείο εισόδου και εξόδου στον πολιορκημένο θύλακα που δεν ελεγχόταν από το Ισραήλ – αλλά αυτό άλλαξε νωρίτερα φέτος.

Τον Ιανουάριο, τρεις μήνες μετά τον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Γάζας, ο Νετανιάχου δήλωσε ότι στόχος του Ισραήλ είναι η εκ νέου κατάληψη της ουδέτερης ζώνης.

«Ο Διάδρομος της Φιλαδέλφειας – ή για να το θέσουμε πιο σωστά, το νότιο σημείο ελέγχου (σ.σ. της Γάζας) – πρέπει να είναι στα χέρια μας», δήλωσε τότε.

«Πρέπει να κλείσει. Είναι σαφές ότι οποιαδήποτε άλλη ρύθμιση δεν θα εξασφάλιζε την αποστρατιωτικοποίηση που επιδιώκουμε», υποστήριξε.

Η Αίγυπτος απάντησε δηλώνοντας ότι μια τέτοια ενέργεια θα παραβίαζε τη συνθήκη του 1979 μεταξύ των δύο χωρών.

Μετά από μήνες απειλώντας με χερσαία επιχείρηση στη Ράφα της νότιας Γάζας, το Ισραήλ κατέλαβε τον έλεγχο της παλαιστινιακής πλευράς του περάσματος της Ράφα στις 7 Μαΐου.

Λίγες ημέρες αργότερα, κατέλαβε και την παλαιστινιακή πλευρά του Διαδρόμου της Φιλαδέλφειας, κάτι που σηματοδότησε την πρώτη παρουσία ισραηλινών στρατευμάτων στην ουδέτερη ζώνη από το 2005.

Τι είναι ο Διάδρομος Νετζαρίμ

Ο Διάδρομος Νετζαρίμ είναι μια έκταση 6 χιλιομέτρων που χωρίζει τη βόρεια και τη νότια Γάζα.

Δημιουργήθηκε από τον στρατό του Ισραήλ κατά τη διάρκεια του τρέχοντος πολέμου και εκτείνεται από τα σύνορα του Ισραήλ με την πόλη της Γάζας μέχρι τη Μεσόγειο Θάλασσα.

Η αυθαίρετη γραμμή πήρε το όνομά της από τον Νετζαρίμ, έναν από τους παράνομους ισραηλινούς οικισμούς που υπήρχαν στη Λωρίδα της Γάζας πριν από την αποχώρηση του Ισραήλ το 2005.

Το όνομα αυτό θα μπορούσε να είναι ένα νεύμα για την επανίδρυση παράνομων οικισμών στη Λωρίδα – κάτι που ακροδεξιοί Ισραηλινοί υπουργοί ζητούν συχνά από τις 7 Οκτωβρίου.

Ο Διάδρομος Νετζαρίμ αποτελείται από στρατιωτικές βάσεις και χρησιμοποιείται από τις ισραηλινές δυνάμεις για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των μετακινήσεων των Παλαιστινίων μεταξύ της βόρειας και της νότιας Γάζας. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για την έναρξη στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Οι αναλυτές λένε ότι ο ισραηλινός έλεγχος του νεοσύστατου Διαδρόμου είναι μια προσπάθεια να ελέγχει μόνιμα τη ζωή στη Γάζα μετά τον πόλεμο, χωρίς απαραίτητα να καταλάβει ολόκληρη την περιοχή.

Τι έχει πει το Ισραήλ για τους δύο Διαδρόμους στις συνομιλίες

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει δεσμευτεί ότι το Ισραήλ θα διατηρήσει τον στρατιωτικό έλεγχο και των δύο Διαδρόμων, καθώς και του περάσματος της Ράφα, και έχει προσθέσει αυτά τα αιτήματα στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός.

«Το Ισραήλ δεν πρόκειται, σε καμία περίπτωση, να εγκαταλείψει τον Διάδρομο της Φιλαδέλφειας και τον άξονα Νετζαρίμ, παρά την τεράστια πίεση που δέχεται να το κάνει», δήλωσε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός.

Οι Ισραηλινοί διαπραγματευτές φέρεται να ενημέρωσαν τον Νετανιάχου ότι η επιμονή του να διατηρήσει την παρουσία του στον Διάδρομο της Φιλαδέλφειας ήταν το κύριο εμπόδιο για μια συμφωνία για εκεχειρία.

Αυτοί οι όροι δεν περιλαμβάνονταν σε μια πρόταση εκεχειρίας που εγκρίθηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν σε ομιλία του στις 31 Μαΐου και σε ένα επακόλουθο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 10 Ιουνίου.

Τόσο το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας όσο και το σχέδιο που ενέκρινε ο Μπάιντεν αναφέρονταν σε διαπραγματεύσεις που θα οδηγούσαν στην πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα.

Το Ισραήλ αναφέρθηκε στις νέες απαιτήσεις του σχετικά με τους Διαδρόμους της Φιλαδέλφειας και Νετζαρίμ ως «διευκρινίσεις» στην προηγούμενη πρόταση που ενέκρινε και παρουσίασε ο Μπάιντεν.

Πώς ανταποκρίθηκαν η Χαμάς και η Αίγυπτος

Ο Μπασέμ Ναΐμ, μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, δήλωσε στο Middle East Eye ότι η Χαμάς είχε ήδη καλωσορίσει την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας και «επιβεβαίωσε την ετοιμότητά της για άμεση εφαρμογή» στις αρχές Ιουλίου.

Ο ίδιος είπε ότι ο Νετανιάχου απάντησε με «περισσότερες σφαγές και δολοφονίες» και «νέους όρους», μεταξύ των οποίων η μη απόσυρση από τους δύο Διαδρόμους και το πέρασμα της Ράφα,ο έλεγχος των εκτοπισμένων Παλαιστινίων που επιστρέφουν στη βόρεια Γάζα και η αλλαγή των όρων μιας συμφωνίας ανταλλαγής κρατουμένων, μεταξύ άλλων αλλαγών.

«Η κυβέρνηση των ΗΠΑ και η διεθνής κοινότητα πρέπει να βάλουν τέλος σε αυτή την απερισκεψία και να πιέσουν τον Νετανιάχου και τη φασιστική κυβέρνησή του να σταματήσουν την επιθετικότητα και να υπογράψουν τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός», δήλωσε ο Ναΐμ.

Τις προηγούμενες ημέρες, τρεις υψηλόβαθμες αιγυπτιακές πηγές δήλωσαν στο MEE ότι η Αίγυπτος και το Ισραήλ είχαν καταλήξει σε μια συμφωνία που θα επέτρεπε την ισραηλινή παρουσία ασφαλείας κατά μήκος του Διαδρόμου της Φιλαδέλφειας.

Σύμφωνα με τις πηγές, μια επιλογή είναι το Ισραήλ να διατηρήσει στρατιωτική παρουσία στο έδαφος. Η εναλλακτική λύση είναι να αντικαταστήσει τα στρατεύματα με ένα υπόγειο φράγμα, ηλεκτρονικό εξοπλισμό παρακολούθησης και περιστασιακές περιπολίες.

Οι αξιωματούχοι δήλωσαν στο MEE ότι η Αίγυπτος θα συμφωνούσε σε αυτές τις επιλογές εάν οι παλαιστινιακές παρατάξεις, ιδίως η Χαμάς, τις υποστήριζαν.