Πώς θα θωρακιστεί ο πρωτογενής τομέας απέναντι στην κλιματική κρίση

Καμπανάκι για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στον πρωτογενή τομέα και στο φυσικό περιβάλλον κρούουν για ακόμη μία φορά ειδικοί επιστήμονες, οι οποίοι ετοίμασαν και κατέθεσαν έναν «οδικό χάρτη» για τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για να θωρακιστεί ο αγροτικός τομέας και η παραγωγή με όσο το δυνατόν μικρότερες απώλειες.

«Η κλιματική κρίση που βιώνουμε δεν είναι η κλιματική αλλαγή – μεταβολή που πάντα υπήρχε μέσα στην ιστορία της γης. Είναι μία πολύ πιο οξεία και ταχεία στην εκδήλωσή της, αλλά και ανθρωπογενής στην προέλευσή της, μεταβολή του κλίματος,  οφειλόμενη στην έκλυση των αερίων του θερμοκηπίου μετά τη βιομηχανική εποχή. Είναι η κρίση που προκάλεσε η αλόγιστη και μονοδιάστατη χρήση του τεχνολογικού πολιτισμού χωρίς φιλοπεριβαλλοντική συνείδηση – διάσταση», επισημαίνεται σε υπόμνημα που κατέθεσαν στον πρωθυπουργό, το περιφερειακό παράρτημα Κεντρικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤΕΕ διά του προέδρου του Αθανάσιο Σαρόπουλο.

Τα πορίσματα – εκθέσεις των οχτώ ομάδων εργασίας, στις οποίες συμμετείχαν 75 ειδικοί επιστήμονες του ΑΠΙ, του ΔΙΠΑΕ και του ΕΛΓΟ -Δήμητρα περιλαμβάνουν συγκεκριμένες προβλέψεις για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στη γεωγραφική περιοχή του Περιφερειακού Παραρτήματος Κεντρικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤΕΕ (Ημαθία, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πέλλα, Πιερία, Χαλκιδική) αλλά και έναν «οδικό χάρτη» με προτάσεις για την αντιμετώπισή της.

Η κλιματική κρίση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελέσει άλλοθι συγκάλυψης λανθασμένων πολιτικών, ανεπαρκειών και σοβαρών παραλείψεων, ούτε να εργαλειοποιηθεί για την προώθηση διεθνών επιχειρηματικών συμφερόντων και σχεδίων, προειδοποιούν οι ειδικοί

Αυτός ο «οδικός χάρτης», ο οποίος αναμένεται να συμπληρωθεί και με νέα κεφάλαια στη συνέχεια, δεν αφορά μόνο στην Κεντρική Μακεδονία, αλλά αναλογικά, στη φιλοσοφία του και στους κεντρικούς του άξονες αφορά σε όλη την Ελλάδα, με τους γεωτεχνικού να προτείνουν να αποτελέσει «τη βάση για ένα αποτελεσματικό Εθνικό Σχέδιο Προσαρμογής της Πρωτογενούς Παραγωγής και του Φυσικού Περιβάλλοντος στην Κλιματική Κρίση».

Όπως επισημαίνεται στο υποβληθέν υπόμνημα πρόκειται για «μία κρίση με βάση ηθική, κοινωνική και πολιτική και για αυτό το λόγο για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά απαιτείται πρώτα από όλα η συνειδητοποίηση του λάθους και η αλλαγή νοοτροπίας. Η κλιματική κρίση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελέσει άλλοθι συγκάλυψης λανθασμένων πολιτικών, ανεπαρκειών και σοβαρών παραλείψεων, ούτε να εργαλειοποιηθεί για την προώθηση διεθνών επιχειρηματικών συμφερόντων και σχεδίων (π.χ. πολεμική κατά της ζωικής παραγωγής προς όφελος του «εναλλακτικού κρέατος»)».

Πώς βλέπουν οι καλλιεργητές την κλιματική κρίση

Με τη συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου που δημιούργησαν οι Ομάδες Εργασίας και διανεμήθηκε σε 200 παραγωγούς των έξι  Περιφερειακών Ενοτήτων (Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πέλλας, Πιερίας και Χαλκιδικής) της γεωγραφικής περιοχής ευθύνης του Περιφερειακού Παραρτήματος Κεντρικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤΕΕ διερευνήθηκαν οι εμπειρίες και οι αντιλήψεις των καλλιεργητών της Κεντρικής Μακεδονίας για την κλιματική κρίση.

Από τις απαντήσεις που δόθηκαν συμπεραίνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία (90%) των αγροτών γνωρίζει τι είναι η κλιματική αλλαγή/κρίση, οι περισσότεροι αγρότες (62%) θεωρούν ότι η κλιματική αλλαγή /κρίση αποτελεί απειλή για την επιβίωση της γεωργικής τους εκμετάλλευσης ή θα έχει τουλάχιστον επιπτώσεις στο επάγγελμά τους (34%) κι ότι χρειάζονται περισσότερη ενημέρωση για το θέμα (67%), ενώ το 25% δήλωσε ότι δεν είχε μέχρι σήμερα καμία ενημέρωση.

Μόλις το 17% των ερωτηθέντων απάντησε ότι δεν βίωσε κάποια ζημία της καλλιέργειάς του από φυσική καταστροφή ή φαινόμενο κατά την τελευταία δεκαετία, ενώ οι περισσότερες ζημίες φαίνεται πως  προέρχονται από ξηρασία (40% των αγροτών) ή καύσωνα (37% των αγροτών) ή χαλάζι (30% των αγροτών). Μεγάλη δυσκολία (35%) ή και αδυναμία (34 %) για την επιδιόρθωση αυτών των ζημιών καταδεικνύουν οι απαντήσεις τους, ενώ μόνο το 39% από τους ερωτηθέντες έλαβε αποζημίωση για αυτές τις ζημίες.

Το 1/3 των αγροτών επιθυμούν να αλλάξουν την καλλιέργειά τους ή να την εγκαταλείψουν, ενώ το 40% επιθυμεί να εφαρμόσει μια άλλη καλλιεργητική τεχνική που να είναι περισσότερο προσαρμοσμένη στην κλιματική κρίση

Η συντριπτική πλειοψηφία (77%) των αγροτών των έξι νομών της Κεντρικής Μακεδονίας δεν μπορούν να παράγουν ικανοποιητικά κάποιες χρονιές κι αυτό αποδίδεται κυρίως σε συχνά φαινόμενα ξηρασίας ή καύσωνα (67%). Ως εκ τούτου, το ένα τρίτο (1/3) των αγροτών επιθυμούν να αλλάξουν την καλλιέργειά τους ή να την εγκαταλείψουν, ενώ το 40% επιθυμεί να εφαρμόσει μια άλλη καλλιεργητική τεχνική που να είναι περισσότερο προσαρμοσμένη στην κλιματική κρίση.

Η κατάσταση παρουσιάζεται πολύ δυσκολότερη για τους κατόχους ξηρικής γης σε σύγκριση με τους γεωργούς που διαθέτουν μόνο αρδευόμενη γη, καθώς οι παραγωγοί ξηρικών καλλιεργειών βιώνουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό μόνιμο πρόβλημα παραγωγικότητας (κάθε χρόνο) από τους παραγωγούς των αρδευόμενων καλλιεργειών (42% έναντι 5% αντίστοιχα) και έχουν έρθει σε απόγνωση, με τα τρία τέταρτα (3/4) αυτών να επιζητεί να αλλάξει (58%) ή και να εγκαταλείψει (16%) τις καλλιέργειές του.

«Από τα στοιχεία αυτά, συνάγεται ότι οι συνθήκες είναι ώριμες και η ανάγκη επιτακτική για μία ριζική αλλαγή στη φιλοσοφία και στις μεθόδους της πρωτογενούς παραγωγής», σημειώνουν οι ειδικοί.

Οι πέντε άξονες

Οποιοδήποτε, όμως, σχέδιο ή οποιαδήποτε πρόταση αποκτούν αξία – όπως τονίζεται- μόνο όταν εφαρμόζονται επιτυχώς στην πράξη και στη συγκεκριμένη περίπτωση η επιτυχημένη εφαρμογή αποτελεί επιτακτική και αδήριτη ανάγκη.

Όπως επισημαίνεται «απαιτείται αποφασιστικότητα και θέληση για ριζικές αλλαγές με το χαρακτήρα του κατεπείγοντος. Απαιτείται άμεση και στοχευμένη δράση της κυβέρνησης σε πέντε άξονες δημόσιας πολιτικής με υποχρεωτικό το δημόσιο χαρακτήρα της λόγω της εξυπηρέτησης της δημόσιας ασφάλειας, της δημόσιας υγείας και του δημοσίου συμφέροντος:

1. Εθνική ή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση εξειδικευμένης γεωτεχνικής έρευνας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

2. Εθνική ή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση εκπόνησης μελετών και κατασκευής γεωτεχνικών/τεχνικών έργων για την εξοικονόμηση νερού και για την προστασία από τις πλημμμύρες.

3. Ανασύσταση των Γεωργικών Εφαρμογών, ώστε να διαχυθεί στους Έλληνες αγρότες έγκαιρα, βιωματικά και αποτελεσματικά η γνώση των απαιτούμενων προσαρμογών των καλλιεργειών/εκτροφών στις νέες συνθήκες.

4. Ανασύσταση των Δασικών Υπηρεσιών με καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών, καθώς και επαναλειτουργία μίας οργανικής μονάδας Υδρονομικών (τεχνικών και φυτοτεχνικών) και Αντιπλημμυρικών έργων & Δασικής Υδρολογίας.

5. Στελέχωση και χρηματοδότηση των Γεωτεχνικών Υπηρεσιών.