Για να πετύχει, η Ευρώπη πρέπει να είναι πόλος οικονομικής έλξης

Αν και ορισμένοι στις Βρυξέλλες εργάζονται σκληρά για να προετοιμαστούν για την πολιτική επανέναρξη, καθώς η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιαστεί σύντομα για κοινοβουλευτικό έλεγχο από την πρόεδρο της επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η θερινή ραστώνη συνεχίζει να αγκαλιάζει μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Επομένως, πριν ξεκινήσει ο νέος πενταετής πολιτικός κύκλος της ΕΕ, αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε πώς θα έμοιαζε η επιτυχία μετά από πέντε χρόνια.

Ο πρώτος δείκτης επιτυχημένης αλλαγής θα ήταν μια ΕΕ την οποία ο κόσμος υπολογίζει περισσότερο, ένα μπλοκ του οποίου οι επιλογές επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα πράγματα εξελίσσονται σε άλλα μέρη και που άλλες δυνάμεις θα πρέπει να την λαμβάνουν υπόψη. Αυτό δεν θα είναι το αποτέλεσμα περισσότερων δαπανών για την άμυνα ή μια πιο συνεκτική κοινή εξωτερική πολιτική, αν και είναι απαραίτητα και τα δύο. Εάν συμβεί, θα γίνει με την αποκατάσταση της ΕΕ ως πόλου οικονομικής έλξης.

Σε πέντε χρόνια, θα κρίνετε την ΕΕ για το πόσο οι ηγέτες όχι μόνο στη γειτονιά της, αλλά και σε ολόκληρη την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, έχουν επιλέξει να προσανατολίσουν τις χώρες τους προς την Ευρώπη. Εκτός από την ανάκαμψη της ανάπτυξης και των επενδύσεων στο εσωτερικό, αυτό προϋποθέτει ότι η ΕΕ καλεί αξιόπιστα άλλους να συμμετάσχουν πραγματικά στην ευημερία της, εάν συμμαχήσουν με τις αξίες και τα γενικά της συμφέροντα.

Συγκεκριμένα, αυτό απαιτεί γρήγορη πρόοδο στις υφιστάμενες δεσμεύσεις: από την τελική επικύρωση της εμπορικής συμφωνίας με το μπλοκ των χωρών της Νότιας Αμερικής Mercosur, έως την ταχεία ενσωμάτωση της Ουκρανίας και των Βαλκανίων στις αγορές και τις δομές της ΕΕ σε μια σταθερή πορεία προς την ένταξη. Αλλά σημαίνει επίσης ότι θα βρουν νέα ταμεία και θεσμικές δομές για να πείσουν χώρες που η ένταξη τους δεν είναι στον ορίζοντα ότι η αύξηση της αλληλεξάρτησής τους με την ΕΕ είναι το καλύτερο στοίχημά τους.

Αυτό απαιτεί φιλοδοξίες υποδομής που είναι σε πραγματικό επίπεδο ίσες με —και μάλιστα ξεπερνούν —την Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας, καθώς και παροχή πολύ βαθύτερης πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά σε αντάλλαγμα για μεγαλύτερη υιοθέτηση κανόνων και προτύπων της ΕΕ.

Ο δεύτερος δείκτης θα ήταν ένας πιο ισχυρός προϋπολογισμός για το μπλοκ. Κατά κανόνα, ο υπερβολικός χρόνος που δαπανάται για τη διαπραγμάτευση του επταετούς «πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου» της ΕΕ αντανακλά τη μικρή ανακατανομή χρηματοδότησης που προκύπτει από αυτές οι συνομιλίες. Το επόμενο ΠΔΠ, που πρόκειται να ξεκινήσει το 2028, πρέπει να είναι διαφορετικό.

Οι συνομιλίες για τον προϋπολογισμό θα ξεκινήσουν με ένα πλεονέκτημα: είναι πλέον κατανοητό ότι ο επόμενος κοινός προϋπολογισμός αντιμετωπίζει πολύ διαφορετικές ανησυχίες από τους προηγούμενους, συμπεριλαμβανομένων τεράστιων επενδυτικών αναγκών για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, ενέργεια, άμυνα και ευρύτερη γεωπολιτική ασφάλεια και προετοιμασία για ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ.

Μόνο ένας συμβιβασμός μπορεί να το πετύχει αυτό. Οι καθαροί συνεισφέροντες πρέπει να αποδεχθούν έναν σημαντικά μεγαλύτερο προϋπολογισμό από το παραδοσιακό 1% περίπου του εθνικού εισοδήματος της ΕΕ και οι καθαροί αποδέκτες πρέπει να αποδεχθούν μια ριζική μεταρρύθμιση των δαπανών, με πολύ πιο στοχευμένες και βασισμένες στα αποτελέσματα κατανομές κεφαλαίων προς τις κοινές ευρωπαϊκές ανάγκες — ακόμα κι αν αυτό συνεπάγεται μικρότερη ανακατανομή από τα πλούσια σε φτωχότερα κράτη.

Ένα τρίτο επίτευγμα θα ήταν μια πολύ πιο ενοποιημένη πανευρωπαϊκή οικονομία. Ένα νομοθετικό συνονθύλευμα εξακολουθεί να κατακερματίζει την υποτιθέμενη ενιαία αγορά της ΕΕ. Κάποιες ιδέες για το πώς να ξεκαθαριστεί αυτό παρουσιάστηκαν σε μια πρόσφατη έκθεση του Ενρίκο Λέτα και άλλες αναμφίβολα θα παρουσιαστούν σε μια προσεχή έκθεση για την ανταγωνιστικότητα από τον πρώην Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι. (Είναι ένας πολύ καλός οιωνός ότι η φον ντερ Λάιεν υπόσχεται ένα απλοποιημένο ρυθμιστικό «28ο καθεστώς» για να επιτρέψει στις εταιρείες να προσαρμοστούν εύκολα αντί να πελαγοδρομούν σε 27 εθνικά πλαίσια.) Αλλά είναι επίσης απαραίτητο να φέρουμε φυσικά τις χώρες της ηπείρου πιο κοντά – με πολύ καλύτερη οδική, σιδηροδρομική, ενεργειακή και ψηφιακή διασυνδεσιμότητα.

Είναι εύκολο να συμφωνήσουμε σε αυτές τις τρεις φιλοδοξίες. Είναι πιο δύσκολο να συμφωνήσουμε για τα βήματα που θα οδηγούσαν την ΕΕ εκεί, καθώς κάθε μεμονωμένη μεταρρύθμιση θα σημαίνει χαμένους σε τοπικό επίπεδο. Αυτό καθιστά απίθανο να πραγματοποιηθούν — εκτός εάν πληρούνται δύο προϋποθέσεις.

Πρώτον, η επιτροπή πρέπει να είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει πολιτικό κεφάλαιο για την προώθηση περισσότερων μη συναινετικών αλλαγών, εφόσον διαθέτει επαρκείς πλειοψηφίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εμπορική συμφωνία της Mercosur: έχει καθυστερήσει να πιέσει για ψηφοφορία μεταξύ των κρατών μελών και να προκαλέσει τη Γαλλία και τους λίγους συμμάχους της να συγκροτήσουν μια μειοψηφία για να την μπλοκάρουν.

Δεύτερον, οι εθνικοί ηγέτες πρέπει να είναι αρκετά ώριμοι για να επιδιώξουν και να εξηγήσουν στους πολίτες τους το συνολικό διακύβευμα. Σε έναν πραγματικά επιτυχημένο πενταετή κύκλο της ΕΕ, πολλά εθνικά ειδικά συμφέροντα θα καταπέσουν, αλλά οι συνδυασμένες αλλαγές θα τα κάνουν όλα καλύτερα.

Το σύνθημα της ΕΕ είναι «ενωμένοι στην πολυμορφία». Η εφαρμογή αυτού στην εσωτερική λήψη αποφάσεων του μπλοκ σημαίνει ότι θα υιοθετήσουμε περισσότερες διχαστικές διαδικασίες για χάρη των κοινών συμφερόντων των Ευρωπαίων. Το να σκέφτεσαι το μέλλον ατενίζοντας το παρελθόν θα το κάνει πιο εύκολο.

Πηγή: ΟΤ