Στις 30 Αυγούστου του 1958 γεννήθηκε η Άννα Πολιτκόφσκαγια, η ρωσίδα δημοσιογράφος που με την τραγική δολοφονία της στις 7 Οκτωβρίου 2006 έγινε σύμβολο της ελευθερίας του Τύπου και της ανάγκης για προστασία της ελευθερίας του λόγου.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 10.10.2006. Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 10ης Οκτωβρίου 2006:

»Ποιος σκότωσε την ανεξάρτητη ρωσίδα δημοσιογράφος Άννα Πολιτκόφσκαγια, η οποία “ενοχλούσε” συστηματικά το καθεστώς του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν για εγκλήματα πολέμου στην Τσετσενία, τις καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις μαφιόζικες οικονομικές συναλλαγές και το έλλειμμα της δημοκρατία στη Ρωσία;

»Πολλοί Ρώσοι ψιθυρίζουν “το Κρεμλίνο”, αλλά κανείς δεν τολμά να το πει δημοσίως. Το πτώμα της 48χρονης Πολιτκόφσκαγια, μητέρας δύο παιδιών, βρέθηκε το απόγευμα του Σαββάτου διάτρητο από σφαίρες στο ασανσέρ της πολυκατοικίας όπου διέμενε, στο κέντρο της Μόσχας και οι εισαγγελείς που ανέλαβαν την ανάκριση δήλωσαν αμέσως ότι η “επαγγελματική δραστηριότητα” του θύματος ήταν το κύριο κίνητρο για τη δολοφονία της.

Πολυάριθμα βραβεία

»Η Πολιτκόφσκαγια είχε κερδίσει πολυάριθμα βραβεία για τα ρεπορτάζ της σχετικά με την κατάπατηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη ρωσική κυβέρνηση στον “βρώμικο πόλεμο” της Τσετσενίας.

»Ο κ. Πούτιν, υπήρξε ίσως ο συχνότερος στόχος των επιθέσεών της, που κορυφώθηκαν με την έκδοση του βιβλίου της “H Ρωσία του Πούτιν”. Εκεί η δημοσιογράφος τον κατηγορούσε για συστηματικό περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών και για το παρελθόν του ως πράκτορα της KGB και εκλεκτό της “Αυλής” του προκατόχου του προέδρου Μπορίς Γέλτσιν».

«ΤΑ ΝΕΑ», 9.10.2006, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 9ης Οκτωβρίου και η Κίττυ Ξενάκη:

«Μία από τις διασημότερες ρεπόρτερ της Ρωσίας, μια γυναίκα “που ενσάρκωνε την αντίσταση στην τάξη την οποία θέλει να επιβάλει ο Πούτιν στα ΜΜΕ”, μια σκληρή επικρίτρια της πολιτικής της “καμένης γης” και των κατάφωρων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνηθίζει ο ρωσικός στρατός στην Τσετσενία, είχε εκτελεστεί με δύο σφαίρες – η μία στο κεφάλι».

Η δολοφονία και οι απόπειρες

Η Άννα Πολιτκόφσκαγια την ημέρα που δολοφονήθηκε ήταν 48 ετών και εργαζόταν στη μικρή, ανεξάρτητη εφημερίδα «Νόβαγια Γκαζέτα».

«Δολοφονήθηκε το Σάββατο μέσα στο ασανσέρ του συγκροτήματος κατοικιών στο οποίο διέμενε, στη Μόσχα. Μια κάμερα ασφαλείας κατέγραψε τον ύποπτο – έναν ψηλό, νεαρό, μαυροφορεμένο άνδρα με κασκέτο του μπέιζμπολ – να εγκαταλείπει βιαστικά το κτίριο. Το όπλο που είχε χρησιμοποιήσει, ένα Makarov εννέα χιλιοστών (το αγαπημένο των Ρώσων πληρωμένων δολοφόνων), και τέσσερις σφαίρες βρέθηκαν κοντά στον τόπο του εγκλήματος.

» “Οι άνθρωποι μερικές φορές πληρώνουν με τη ζωή τους το να λένε φωναχτά αυτό που σκέπτονται”, είχε πει προφητικά τον περασμένο Δεκέμβριο η Πολιτκόφσκαγια,
μητέρα δύο παιδιών, κατά τη διάρκεια συνεδρίου για την ελευθερία του Τύπου στη
Βιέννη.

»Άλλωστε δεχόταν τακτικά απειλές. Μόλις προ μηνών, άγνωστοι είχαν επιχειρήσει να μπουν διά της βίας στο αυτοκίνητο της κόρης της. Και προ
διετίας, κατά τη διάρκεια της κρίσης με την ομηρεία εκατοντάδων μαθητών και δασκάλων σε σχολείο του Μπεσλάν, η ίδια είχε αρρωστήσει σοβαρότατα εμφανίζοντας συμπτώματα τροφικής δηλητηρίασης, έπειτα από ένα φλιτζάνι τσάι που ήπιε εν πτήσει από τη Μόσχα προς τη Νότια Ρωσία.

Η «ενοχλητική» της δράση

Η Πολιτκόφσκαγια χαρακτηριζόταν ως ένας από τους πιο μαχητικούς ανθρώπους των ρωσικών ΜΜΕ. «Κατηγορούσε ευθέως τον Πούτιν ως εχθρό της ελευθερίας. Είχε
συγγράψει μάλιστα αρκετά επικριτικά βιβλία, με πιο πρόσφατο το “Η Ρωσία σύμφωνα με τον Πούτιν». Επίσης κατηγορούσε τον φιλορώσο πρωθυπουργό της
Τσετσενίας, Ραμζάν Καντίροφ, ότι οι δυνάμεις του εμπλέκονται σε απαγωγές και βασανιστήρια πολιτών.

To θέμα που ερευνούσε η Πολιτκόφσκαγια όταν δολοφονήθηκε δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για παρερμηνείες ως προς τα κίνητρα εκείνων που την ήθελαν νεκρή.

«Ο βασανισμός πολιτών στην Τσετσενία – ήταν το θέμα του ρεπορτάζ για το οποίο δούλευε όταν δολοφονήθηκε. Επρόκειτο να δημοσιευθεί στη «Νόβαγια Γκαζέτα» σήμερα, Δευτέρα. Η Πολιτκόφσκαγια μάλιστα φέρεται ότι διέθετε και φωτογραφίες-φωτιά. Προς το παρόν, ο σκληρός δίσκος του υπολογιστή της βρίσκεται στα χέρια της αστυνομίας».

Στη Μόσχα. Γυναίκες ραίνουν με λουλούδια τον δρόμο μπροστά από τη νεκροφόρα με τη σορό της Άννας Πολιτκόφσκαγια

Οι αντιδράσεις

«Εκατοντάδες Ρώσοι διαδήλωσαν χθες στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη, διαμαρτυρόμενοι για τη δολοφονία της δημοσιογράφου. Η αίσθηση ήταν κοινή: “Οι
αρχές είναι μπλεγμένες”… “Το Κρεμλίνο σκοτώνει την ελευθερία του λόγου”.  (…)

Δάκρυα για την Άννα. Ρωσίδες διαδηλώνουν κρατώντας φωτογραφίες της Πολιτκόφσκαγια, της δημοσιογράφου που κατηγορούσε ευθέως τον Πούτιν ως εχθρό της ελευθερίας

»Από την πλευρά του, ο Βλαντίμιρ Πούτιν, που είδε τη Ρωσία επί προεδρίας του να γίνεται μία από τις πλέον επικίνδυνες χώρες στο κόσμο για τους δημοσιογράφους (τουλάχιστον 13 έχουν δολοφονηθεί τα τελευταία έξι χρόνια), δεν έχει πει κουβέντα».

Τις επόμενες ημέρες οι αντιδράσεις ξεπέρασαν τα ρωσικά σύνορα, υποχρεώνοντας τον Βλαντίμιρ Πούτιν σε δημόσια τοποθέτηση.

«ΤΑ ΝΕΑ», 11.10.2006, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 11ης Οκτωβρίου 2006.

«Στη σκιά της δολοφονίας της Ρωσίδας δημοσιογράφου Άννας Πολιτκόφσκαγια, της σφοδρής επικρίτριας του Κρεμλίνου, που κηδεύτηκε χθες στη Μόσχα παρουσία
χιλιάδων ανθρώπων, ξεκίνησε τη διήμερη επίσκεψή του στη Γερμανία ο Βλαντίμιρ Πούτιν. (…) την ώρα που ο Ρώσος πρόεδρος έβγαινε από τη λιμουζίνα του στη Δρέσδη (όπου είχε εργασθεί ως κατάσκοπος της KGB πριν από την πτώση του Τείχους) ένας άνδρας από το πλήθος ξεδίπλωσε ένα πανό με την επιγραφή «Δολοφόνε» και του φώναξε: «Είσαι δολοφόνος, δεν είσαι καλοδεχούμενος εδώ».

Το σχόλιο του Πούτιν

«Κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε με τη Γερμανίδα καγκελάριο έπειτα από τη συνάντησή τους, ο Πούτιν χαρακτήρισε τη δολοφονία της
Πολιτκόφσκαγια “φρικτό και απαράδεκτο έγκλημα, που δεν μπορεί να μείνει ατιμώρητο”.

»Από την πλευρά της, η Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε πως ο Ρώσος πρόεδρος τη διαβεβαίωσε ότι θα γίνει κάθε τι δυνατό ώστε να εξιχνιαστεί η υπόθεση. Ενώ όμως η Μέρκελ είχε μόνο επαίνους για την Πολιτκόφσκαγια, χαρακτηρίζοντάς την “υπόδειγμα της ανεξάρτητης εκείνης δημοσιογραφίας που είναι απαραίτητη για ένα συνταγματικό κράτος και μια δημοκρατία», ο Πούτιν επεχείρησε να μειώσει τη σημασία του έργου της:

»“Ήταν σφοδρή επικρίτρια της ρωσικής κυβέρνησης, αλλά το επίπεδο της επιρροής της στην πολιτική ζωή ήταν πολύ μικρό”, δήλωσε προσθέτοντας ότι η δολοφονία της “βλάπτει την κυβέρνηση πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε άρθρο της”.  Ούτε ένας ανώτερος Ρώσος αξιωματούχος δεν παραβρέθηκε χθες στην κηδεία της Πολιτκόφσκαγια στη Μόσχα. Το “παρών” ωστόσο έδωσαν χιλιάδες απλοί πολίτες, συνάδελφοί της, προσωπικότητες του δημόσιου βίου καθώς και Δυτικοί διπλωμάτες».

H απόφαση της δικαιοσύνης

Τον Ιούνιο του 2014 η ρωσική δικαιοσύνη καταδίκασε για τη δολοφονία της Πολιτκόφσκαγια πέντε άνδρες, στην πλειοψηφία τους Τσετσένους.

Το 2018 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε την Ρωσία για ανεπαρκή έρευνα στην υπόθεση της δολοφονίας της Άννα Πολιτκόφσκαγια, κρίνοντας πως «δεν έκανε τα απαραίτητα ερευνητικά βήματα ώστε να βρει τον ή τους εντολείς της δολοφονίας της.

Headlines