Σέιμους Χίνι: Ό,τι ξέκανα ποτέ δεν ήταν εκείνο που ’χα κάνει

Ο λιθοτρίφτης

Η Πηνελόπη δούλευε με κάποια εγγύηση πλοκής.
Ότι και να ξεΰφαινε τη νύχτα, εν γένει
μπορούσε να την προχωρήσει κατά μία μέρα.
Εγώ, πενήντα χρόνια τρίβω αυτές τις ίδιες πέτρες
και ό,τι ξέκανα ποτέ δεν ήταν εκείνο που ’χα κάνει.
Χωρίς ανταμοιβή, σαν το σκοτάδι μπροστά σε καθρέφτη.
Ετοίμαζα την επιφάνειά μου, να επιζήσει σ’ ό,τι της έπεφτε—
χαρτογράφους, χαράκτες, κάθε λογής γραμμές και μελάνια.
Παρασκεύαζα σκοτεινάγρες κι αυτοί σπλαχνοσκοπούσαν.
Γι’ αυτούς ήταν νέο ξεκίνημα και άγραφη πλάκα
κάθε φορά. Για μένα ήταν μια ανακύκληση,
σαν το κυμάτισμα που τελειώνει μες στη σιωπή.
Έτσι. Για να με θυμόσαστε. Φανταστείτε τα πρόσωπα
που λατομήθηκαν από το πρόσωπο του νταμαριού. Επιδοθείτε
σε coitus interruptus πάνω σε μια στοίβα παλιές λιθογραφίες.

Ποίημα του Σέιμους Χίνι (The Stone Grinder) σε μετάφραση Γ. Π. Σαββίδη, από την ανθολογία «Αλφάβητα» (2000).

*Σκοτεινάγρα είναι το σκοτάδι, η σκοτεινιά, ο σκοτεινός τόπος. Σπλαχνοσκοπώ σημαίνει μαντεύω εξετάζοντας τα σπλάχνα ζώου που θυσιάζεται. Και coitus interruptus είναι η διακεκομμένη ή διακοπτόμενη συνουσία.

Ο σπουδαίος ιρλανδός ποιητής Σέιμους Χίνι (Seamus Heaney), ο οποίος τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας το 1995, απεβίωσε στο Δουβλίνο στις 30 Αυγούστου 2013, σε ηλικία 74 ετών.

Ο φιλόλογος Μανόλης Σαββίδης, γιος του Γ. Π. Σαββίδη, έγραψε (The Books’ Journal 36, Oκτώβριος 2013), μεταξύ πολλών άλλων, τα εξής για τον ιρλανδό ποιητή:

Ο Χίνι είχε μια έμφυτη σεμνότητα. Αυτή ήταν που του υπαγόρευσε να υιοθετήσει το ποιητικό ψευδώνυμο Incertus («Αβέβαιος») στα πρώτα του φοιτητικά σχεδιάσματα, και που του απαγόρευε να αναφέρει τη λέξη «Νομπέλ» στους φίλους του μετά το 1995. Αποκαλούσε αυτή την ύψιστη ποιητική δόξα The Stockholm Incident, κάνοντας όλη την υπόθεση να μοιάζει κάπως με μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ, στο χώρο της μυθοπλασίας και της φαντασίας. Δεν «την ψώνισε» ποτέ, και παρέμεινε πιστός στον εαυτό του και τα συστατικά του εαυτού του ― την πατρίδα του και τους προγόνους του, τη γυναίκα του και τα παιδιά τους, τους φίλους του και και την ποίηση.

Ήξερε καλά ότι πολύ συχνά το Νομπέλ είναι η ταφόπλακα της δημιουργίας. Λίγοι ήσαν αυτοί που μπόρεσαν να συνεχίσουν μετά από την επίσκεψη στη Στοκχόλμη. «Βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες», έγραψε ένας έλληνας ομόλογός του. «Σου κόβονται τα πόδια όταν σκέφτεσαι τους προηγούμενους που πήραν το βραβείο», είπε ο Χίνι σε μια γνωστή συνέντευξή του στο Paris Review. «Επίσης αυτούς που δεν το πήραν. Αν περιοριστούμε μόνον στην Ιρλανδία, στην πρώτη κατηγορία έχουμε τον Γέιτς, τον Σο και τον Μπέκετ και στη δεύτερη τον Τζόις. Έτσι γρήγορα συνειδητοποιείς ότι καλά θα κάνεις να μην το πολυσκέφτεσαι. Τίποτα δεν μπορεί να σε προετοιμάσει για αυτό. Ο Δίας κεραυνοβολεί, ο κόσμος κλείνει στιγμιαία τα μάτια κι εσύ σηκώνεσαι ξανά και προσπαθείς να συνεχίσεις».