Μέσα στην τραγωδία της Κύπρου —μια τραγωδία που συγκλονίζει την κάθε ελληνική ψυχή— υπάρχει και μια πτυχή που την κάνει ακόμα τραγικώτερη. Είναι η απίστευτη για λογικούς ανθρώπους «δράση» της σκοτεινής οργάνωσης, που δεν σταμάτησε την εγκληματική της τακτική —ούτε τώρα!— και που λίγες μέρες πριν αποπειράθηκε να δολοφονήση τον Λυσσαρίδη. Μια τέτοια πράξη εγκληματική δεν δείχνει μόνο την κτηνωδία που οι δήθεν φλεγόμενοι για την Ένωση «πατριώτες» καθιέρωσαν σαν μέσον επιβολής των απόψεών τους, αλλά αποκαλύπτει και την απουσία ακόμα και ενός ίχνους ντροπής, που θάπρεπε να έχουν, τουλάχιστο τούτους τους καιρούς που το μαρτυρικό νησί περνά την ατελείωτη μεγάλη εβδομάδα του μαρτυρίου και των παθών του.


«ΤΑ ΝΕΑ», 4.9.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Να βρίσκωνται οι ορδές των Τούρκων στο νησί —κατόρθωμα των «ενωσιακών» υπερεθνικοφρόνων—, να οργιάζουν, να σκοτώνουν, να σφάζουν, να καίνε, να βιάζουν, να ξεσπιτώνουν τον δυστυχισμένο ελληνικό πληθυσμό, να σκορπίζουν ολούθε τον όλεθρο —οι βάρβαροι τούτοι επιδρομείς που αποτελούν την ύποπτη αδυναμία του δόκτορα Κίσσινγκερ— και οι… «υπερπατριώτες» να μη νοιάζωνται για τίποτε άλλο, παρά πώς να εξοντώσουν όχι τους Τούρκους αλλά τους… Έλληνες! Τους ίδιους τους συμπατριώτες τους, και μάλιστα την κρίσιμη τούτη ώρα που πολεμάνε τον θηριώδη ξένο επιδρομέα!


«ΤΑ ΝΕΑ», 4.9.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Είναι τόσο τερατώδης τούτη η πράξη, ώστε σταματά το μυαλό του κάθε λογικευόμενου ανθρώπου, που αναρωτιέται:

— Πρόκειται περί τρελλών;

— Πρόκειται περί κτηνών;

— Πρόκειται περί τεράτων;

Η απίστευτη τούτη δολοφονική πράξη —αν ο Λυσσαρίδης είχε την ανέλπιστη τύχη να σωθή, δεν έλειψαν όμως και οι νεκροί— προκάλεσε τόσο φρικτή και αηδιαστική εντύπωση, ώστε η γνωστή για την ολέθρια «δράση» της οργάνωση ΕΟΚΑ Β’ έσπευσε να την αρνηθή και να την καταδικάση.


Ο Βάσος Λυσσαρίδης

Δεν έχει σημασία, ωστόσο, ποιοι ήσαν οι τρομοκράτες που αποτόλμησαν ένα τέτοιο έγκλημα (αν ήταν η ΕΟΚΑ Β’ ή αν δεν ήταν)· σημασία έχει το γεγονός ότι πρόκειται πάντως για Έλληνες —ένα είδος Ελλήνων— που ευθυγραμμίσθηκαν απολύτως με τους Τούρκους, αποδείχνοντας πανηγυρικά ότι κατά τίποτα δεν διαφέρουν από δαύτους. Πολύ σωστά, η κυπριακή κυβέρνηση αποφάσισε —σε συνεργασία με την Αθήνα— να χτυπήση, να διαλύση και ν’ αφοπλίση όλες τις ολέθριες τούτες παραστρατιωτικές οργανώσεις της Κύπρου, που διευθυνόμενες, προφανώς, από ανεύθυνα και παρανοϊκά στοιχεία, προσθέτουν στην τραγωδία της Κύπρου την πρόσθετη οδύνη του εσωτερικού αλληλοσπαραγμού.

Οι νεώτεροι —τα σημερινά παιδιά— σίγουρα θ’ απορούν πώς είναι δυνατόν, με τον βάρβαρο επιδρομέα μέσα στο νησί, να βρίσκωνται Έλληνες που μπορούν να σκοτώνουν άλλους Έλληνες. Είναι κάτι που σίγουρα θα τους φαίνεται απίστευτο, απίθανο και τερατώδες, και δεν θα μπορούν να βρουν την εξήγηση —ίσως— παρά μονάχα στον τομέα της Εγκληματολογίας ή της Ψυχοπαθολογίας. Εμείς όμως, οι παλιότεροι, που έχουμε ζήσει τα πικρά χρόνια της χιτλερικής Κατοχής, δεν απορούμε, γιατί έχουμε φαρμακερή πείρα. Τα χρόνια εκείνα που καταβασάνιζαν τους Έλληνες αγωνιστές τα κτήνη των Ες-Ες κι’ έστηναν στο ντουφέκι τ’ αμέτρητα πλήθη των Ελλήνων, τα τραγικά χρόνια που έκαιγαν, ρήμαζαν, έσφαζαν κι’ οργίαζαν οι χιτλερικές ορδές πέρα για πέρα στην Ελλάδα, ορισμένοι «πατριώτες»… «Έλληνες υπερεθνικόφρονες», όπως θυμόμαστε, πολεμούσαν μαζί τους και βοηθούσαν στο μακελειό τους δημίους εν ονόματι της… γνήσιας εθνικοφροσύνης!


Ο Βάσος Λυσσαρίδης

Ν’ αναφέρω οργανώσεις, πρόσωπα και ονόματα; Προς τι; Είναι, άλλωστε, πασίγνωστα σ’ όλη τη δική μας τη γενιά, που ζήσαμε και τα πρόσωπα και τις οργανώσεις και το είδος των αγώνων τους. Ας μην ξύνουμε παλιές πληγές, φτάνουν οι σημερινές. Μια ευχή μονάχα να διατυπώσουμε: Να δώση ο Θεός να μη γνωρίση το μαρτυρικό νησί την ίδια εκείνη κατάρα.

*Άρθρο του διακεκριμένου δημοσιογράφου και θεατρικού συγγραφέα Δημήτρη Ψαθά (1907-1979), που έφερε τον τίτλο «Η κατάρα» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» ακριβώς πριν από μισόν αιώνα, την Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου 1974.


Ο Δημήτρης Ψαθάς

Η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Βάσου Λυσσαρίδη (1920-2021), προέδρου της ΕΔΕΚ (Ενιαίας Δημοκρατικής Ένωσης Κέντρου), έλαβε χώρα στη Λευκωσία το πρωί της 30ής Αυγούστου 1974. Ο ιδρυτής της ΕΔΕΚ και η σύζυγός του, που επέβαιναν σε όχημα μαζί με τον οργανωτικό γραμματέα της ΕΔΕΝ (νεολαίας της ΕΔΕΚ), Δώρο Λοΐζου, κατάφεραν να διασωθούν. Όμως, ο Λοΐζου και ένας διερχόμενος πολίτης ονόματι Χρυσήλιος Μαυρομμάτης τραυματίστηκαν θανάσιμα από τα πυρά που δέχτηκαν.

Headlines