Ελληνική οικονομία: Η DBRS αναβαθμίζει σε θετικές τις προοπτικές της – Καταλύτης οι τράπεζες

Σε θετικές από σταθερές αναβάθμισε τις προοπτικές για το αξιόχρεο της ελληνικής οικονομίας η DBRS Ratings, επιβεβαιώνοντας την αξιολόγηση στο ΒΒΒ (χαμηλό).

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο DBRS,  εις εκ των τεσσάρων διεθνών οίκων που αναγνωρίζονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα,  έδωσε τελικά στην Ελλάδα την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα, μετά από 13 χρόνια, ανοίγοντας τον χορό των αναβαθμίσεων σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία για τη χώρα. Ήταν τότε που ανακοίνωνε την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας στο ΒΒΒ (low) με σταθερές προοπτικές από ΒΒ (υψηλό) .

Όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της, οι αλλαγές της τάσης αντικατοπτρίζουν τις προσδοκίες της Morningstar DBRS για περαιτέρω βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών του τραπεζικού συστήματος.

Ο τραπεζικός τομέας είναι πιθανό να συνεχίσει να διατηρεί καλή κερδοφορία, μειώνοντας τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) και μειώνοντας τις αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις. Οι κληρονομιές που σχετίζονται με έναν ισχυρό δεσμό με την κυβέρνηση έχουν επίσης υποχωρήσει ως αποτέλεσμα της κυβερνητικής απόφασης να πουλήσει μεγάλο μέρος των μετοχών σε συστημικές τράπεζες.

Με την υγεία του τραπεζικού συστήματος να βελτιώνεται, το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας προχώρησε σε σημαντικές αποεπενδύσεις σε συστημικές τράπεζες

Σύμφωνα με τον οίκο οι τράπεζες έχουν καλύτερη κεφαλαιοποίηση, μεγαλύτερη ρευστότητα και έχουν αυξήσει την κερδοφορία τους, με την υποστήριξη της αύξησης του καθαρού επιτοκιακού περιθωρίου. Επιπλέον, η βελτίωση της λειτουργικής αποτελεσματικότητας μετά από μια βαθιά διαδικασία αναδιάρθρωσης και η μείωση του πιστωτικού κόστους σε συνάρτηση με τη βελτίωση του προφίλ κινδύνου ενίσχυσαν περαιτέρω τις ελληνικές τράπεζες. Οι πρόσφατες κρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής κρίσης και του υψηλού κόστους τόκων, δεν εμπόδισαν τον συνολικό δείκτη ακαθάριστων ΜΕΔ να συνεχίσει να μειώνεται.

Αυτή η μείωση οφείλεται κυρίως στις πωλήσεις και τις τιτλοποιήσεις δανείων στο πλαίσιο του προγράμματος Ηρακλής, το οποίο έχει επωφεληθεί από τις εγγυήσεις του δημοσίου.

Η επικείμενη συγχώνευση μεταξύ της Attica Bank και της Pancreta Bank, αν και θα οδηγήσει σε δημόσια ανακεφαλαιοποίηση περίπου 500 εκατ. ευρώ, πιθανότατα θα βοηθήσει τον δείκτη ΜΕΔ του τραπεζικού συστήματος να μειωθεί περαιτέρω προς τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ.

Ταμείο Χρηματοπιστωτικής σταθερότητας

Με την υγεία του τραπεζικού συστήματος να βελτιώνεται, το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας προχώρησε σε σημαντικές αποεπενδύσεις σε συστημικές τράπεζες. Αυτό προσέλκυσε ιδιώτες επενδυτές που επέτρεψαν στην κυβέρνηση να πουλήσει μεγάλο μέρος των μετοχών σε συστημικές τράπεζες, γεγονός που συμβάλλει στη μείωση της σχέσης με τις τράπεζες.

Ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ παραμένει ο υψηλότερος στη ζώνη του ευρώ, αλλά βρίσκεται σε απότομη καθοδική τροχιά: Η ευνοϊκή δομή και η προληπτική διαχείριση του χρέους μετριάζουν τους κινδύνους

Το δημόσιο χρέος

Ο δείκτης του ελληνικού δημόσιου χρέους αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται, επωφελούμενος από την αύξηση των πρωτογενών πλεονασμάτων, τα μέτρια επιτόκια και την υγιή, αν και επιβραδυνόμενη, ονομαστική ανάπτυξη. Ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ της Ελλάδας κορυφώθηκε στο 207,0% το 2020 πριν πέσει στο 161,9% το 2023, το χαμηλότερο επίπεδο από το 2010. περαιτέρω μειώσεις είναι πιθανό να σημειωθούν μεσοπρόθεσμα. Η κυβέρνηση προβλέπει ότι ο λόγος του δημόσιου χρέους θα συνεχίσει να μειώνεται στο 152,7% του ΑΕΠ φέτος, υποδηλώνοντας πτώση περίπου 54 ποσοστιαίων μονάδων σε μόλις τέσσερα χρόνια, μια από τις πιο απότομες μειώσεις στη σύγχρονη εποχή.

Κατά την άποψη της Morningstar DBRS, οι κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους μετριάζονται από διάφορους παράγοντες.

• Πρώτον, η δομή του χρέους της Ελλάδας είναι πολύ ευνοϊκή με το 100% του χρέους σε σταθερά επιτόκια μετά τις ανταλλαγές.
• Δεύτερον, η μέση σταθμισμένη διάρκεια είναι πολύ υψηλή, αναμένεται να ανέλθει στα 19 έτη το 2024 και περίπου το 70% του χρέους κατέχεται από τον επίσημο τομέα, γεγονός που καθιστά το χρέος λιγότερο επιρρεπές στην αστάθεια της αγοράς.
• Τέλος, ο Ελληνικός Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΦΔΔΑ) κατάφερε να υπερκαλύψει προσωρινά το χαρτοφυλάκιό του χρέους, μετριάζοντας τις επιπτώσεις της αύξησης του κόστους τόκων. Το 2024, το μέσο πραγματικό επιτόκιο του μεσομακροπρόθεσμου χρέους αναμένεται να διαμορφωθεί στο 1,3%. Αυτοί οι παράγοντες αποτελούν καλό οιωνό για την εμπιστοσύνη των επενδυτών και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων συνεχίζουν να επωφελούνται από την ευνοϊκή ζήτηση, με το 10ετές spread στα γερμανικά ομόλογα ελαφρώς πάνω από τις 100 μονάδες βάσης.

Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας επωφελείται επίσης από μια προληπτική στρατηγική διαχείρισης του χρέους με πρόωρες αποπληρωμές που μείωσαν το βραχυπρόθεσμο χρέος και εξομάλυναν το προφίλ εξόφλησης.

Η οικονομία θα συνεχίσει να υποστηρίζεται από επενδύσεις

Η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε κατά 2,0% το 2023 χάρη στην ισχυρή ανάπτυξη της ιδιωτικής κατανάλωσης, των εξαγωγών και των επενδύσεων. Το 2024, η οικονομική δραστηριότητα της χώρας πιθανότατα θα συνεχίσει να ξεπερνά τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ επωφελούμενη από τη χαλάρωση των συνθηκών χρηματοδότησης, την αναμενόμενη βελτίωση του εξωτερικού περιβάλλοντος και τη ροή κεφαλαίων της ΕΕ. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ προβλέπεται να είναι 2,2% φέτος και 2,5% το 2025, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος. Η αγορά εργασίας παραμένει ανθεκτική με το ποσοστό ανεργίας να πέφτει κάτω από το 10% τον Ιούνιο του 2024 για πρώτη φορά από τον Αύγουστο του 2009, αν και εξακολουθεί να είναι πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Όπως και άλλες μικρές οικονομίες, η Ελλάδα εκτίθεται σε γεωπολιτικούς κινδύνους που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τις τουριστικές και ναυτιλιακές βιομηχανίες ή να οδηγήσουν σε άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων και να ασκήσουν ανοδικές πιέσεις στις τιμές. Η χώρα παραμένει επίσης ευάλωτη σε ακραία κλιματικά φαινόμενα.

Το νέο μεσοπρόθεσμο σχέδιο

Τις επόμενες ημέρες, η κυβέρνηση θα παρουσιάσει το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό της σχέδιο στις ευρωπαϊκές αρχές για χρονικό ορίζοντα τεσσάρων ετών και η Morningstar DBRS δεν προβλέπει εκτροχιασμό της δημοσιονομικής σύνεσης. Οι στόχοι των καθαρών πρωτογενών δαπανών πιθανότατα θα είναι σύμφωνοι με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, αντανακλώντας την ισχυρή δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης σε μια συντηρητική δημοσιονομική στρατηγική. Η Morningstar DBRS αναμένει από την κυβέρνηση να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα 2,0% του ΑΕΠ ή περισσότερο για παρατεταμένη χρονική περίοδο πρόκληση, αλλά οι ελληνικές αρχές έχουν καλή πορεία στην ταχεία αποκατάσταση των δημοσιονομικών λογαριασμών, παρά τις πολλαπλές κρίσεις τα τελευταία χρόνια.

Οι κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προοπτικές παραμένουν και σχετίζονται με επιβράδυνση της ανάπτυξης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ασθενέστερα δημοσιονομικά έσοδα, ανανεωμένη ενέργεια και πίεση στις τιμές των τροφίμων που θα απαιτούσαν πρόσθετα μέτρα στήριξης, ακραία γεγονότα που σχετίζονται με το κλίμα και επιπτώσεις στις ενδεχόμενες υποχρεώσεις. Από την άλλη πλευρά, η επίμονη βελτίωση των δημοσιονομικών εσόδων χάρη στα κυβερνητικά μέτρα για την αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης μπορεί να αποφέρει καλύτερα από τα αναμενόμενα δημοσιονομικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το μερίδιο της παραοικονομίας έχει μειωθεί σημαντικά στο 16% το 2021 από περίπου 30% το 2013 και είναι πιθανές περαιτέρω μειώσεις. Αυτό θα ήταν καλό οιωνό για τη δημοσιονομική ικανότητα στο μέλλον.

Τα πλεονάσματα

Επιπλέον, τα υγιή και αυξανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα, σε συνδυασμό με την υγιή ονομαστική ανάπτυξη, θα διευκολύνουν την περαιτέρω σημαντική μείωση του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ, το οποίο αναμένεται να μειωθεί κάτω από 140% έως το 2027 από 161,9% το 2023.

Ο οίκος αναφέρει ότι η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων παραμένει σε καλό δρόμο, οι οποίες, μαζί με υψηλότερες επενδύσεις που υποστηρίζονται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), αναμένεται να αυξήσουν το δυναμικό του ΑΕΠ.

Από το 2021, η Ελλάδα ξεπερνά τον μέσο ρυθμό ανάπτυξης της ζώνης του ευρώ και αυτό είναι πιθανό να συνεχιστεί τα επόμενα δύο χρόνια. Το ΑΕΠ αναμένεται να επεκταθεί κατά περισσότερο από 2,0% τόσο το 2024 όσο και το 2025.

Το σχέδιο ανάκαμψης

Η χώρα συνεχίζει να σημειώνει πρόοδο στην εκτέλεση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο αναμένεται να βελτιώσει το επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας, να ενισχύσει την παραγωγικότητα και να συμβάλει στη μείωση του επενδυτικού χάσματος με τους ομολόγους της στη ζώνη του ευρώ. Σημαντικοί πόροι της ΕΕ παρέχουν κίνητρα για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη, ενώ υποστηρίζουν τις επενδύσεις με κεφάλαια που διοχετεύονται επίσης μέσω του ενισχυμένου τραπεζικού συστήματος. Επιπλέον, υπάρχει ισχυρή πολιτική δέσμευση για τη διατήρηση μιας συνετής δημοσιονομικής στρατηγικής, που αντανακλάται στην ταχεία βελτίωση του πρωτογενούς πλεονάσματος παρά τους πολλαπλούς κραδασμούς που έχει αντιμετωπίσει η οικονομία από το 2020. Οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας περιορίζονται από τον ακόμη υψηλό δείκτη δημόσιου χρέους, το μικρό μέγεθος της οικονομίας και το επίμονο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Η Morningstar DBRS θα μπορούσε να αναβαθμίσει τις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας εάν συμβεί ένα ή συνδυασμός των παρακάτω: (1) περαιτέρω βελτίωση της κατάστασης του τραπεζικού συστήματος. (2) συνέχιση των υγιών δημοσιονομικών επιδόσεων, υποστηριζόμενων από διατηρούμενα πρωτογενή πλεονάσματα και σημαντική μείωση του λόγου του δημόσιου χρέους. ή (3) συνεχιζόμενη εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν τις επενδύσεις, βελτιώνοντας έτσι τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης.

Η Morningstar DBRS θα μπορούσε να αλλάξει τις τάσεις στις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας και πάλι σε σταθερή, εάν ο τραπεζικός τομέας δεν καταφέρει να μειώσει τις ευπάθειές του, η προβλεπόμενη μείωση του δείκτη του δημόσιου χρέους υποαποδώσει σημαντικά ή εάν η βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης υπονομεύσει. Οι πιθανοί παράγοντες ενεργοποίησης για μια υποβάθμιση περιλαμβάνουν ένα ή συνδυασμό των παρακάτω: (1) παρατεταμένη αποδυνάμωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας που θέτει τον δείκτη του δημόσιου χρέους σε μια διαρκή ανοδική τάση. (2) ανατροπή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Η σκυτάλη στη Moody’s

Ωστόσο, η πιο κρίσιμη ημερομηνία είναι 13η Σεπτεμβρίου 2024 όπου θα αξιολογήσει την Ελλάδα ο αμερικανικός οίκος Moody’s που βαθμολογεί την οικονομία σε Ba1  (χωρίς επενδυτική βαθμίδα) με σταθερές προοπτικές.

Αντίθετα ο οίκος Standard & Poor’s που έχει προγραμματισμένη αξιολόγηση στις 18 Οκτωβρίου, αναβάθμισε την αξιολόγηση της οικονομίας από «σταθερή» σε «θετική» διατηρώντας όμως το αξιόχρεο στη βαθμίδα ΒΒΒ- . Η Fitch θα αξιολογήσει την οικονομία στις 22 Νοεμβρίου, έχοντας διατηρήσει την αξιολόγηση της οικονομίας σε «σταθερή» και το αξιόχρεο στην ελάχιστη επενδυτική βαθμίδα.

Πηγή: ΟΤ