«Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ»: Από υβριδικό κόμμα διαμαρτυρίας, ρυθμιστής στη γερμανική πολιτική σκηνή

Μέχρι τα τέλη του 2023 ούτε που φανταζόταν κανείς στη Γερμανία ότι η Σάρα Βάγκενκνεχτ, πάλαι ποτέ «μούσα» και μετέπειτα «αντάρτισσα» της μετακομμουνιστικής Αριστεράς (Die Linke), θα ανακάτευε τόσο πολύ την πολιτική τράπουλα στη μεγαλύτερη, πλην ασθμαίνουσα οικονομία της ευρωζώνης.

Ούτε οκτώ μήνες μετά την ίδρυση του νέου αντισυστημικού κόμματός της, γίνεται ήδη ρυθμιστής των μετεκλογικών εξελίξεων στην ανατολική Γερμανία.

Αποκηρύσσοντας αυτούς που η ίδια ονομάζει «lifestyle αριστερούς, προσηλωμένους στη διαφορετικότητα, στα ανοιχτά σύνορα και στην κλιματική αλλαγή», η 55χρονη Σάρα Βάγκενκνεχτ δημιούργησε ένα υβριδικό λαϊκιστικό κόμμα «αριστερού συντηρητισμού».

Αλιεύοντας ψήφους από την άκρα Αριστερά έως την άκρα Δεξιά στις κάλπες της 1ης Σεπτεμβρίου, η «Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ» (BSW) αναδείχθηκε τρίτη δύναμη στη Θουριγγία και στη Σαξονία -πίσω από το ακροδεξιό AfD και τους κεντροδεξιούς Χριστιανοδημοκράτες στη μεν, τούμπαλιν στη δε.

Ως απαραίτητος εταίρος για τον σχηματισμό των τοπικών κυβερνήσεων συνασπισμού -με a priori αποκλεισμό του AfD- θέτει πια όρους ακόμη και σε επίπεδο ομοσπονδιακής πολιτικής, με το βλέμμα στραμμένο και στις κρατιδιακές εκλογές στο Βρανδεμβούργο, στις 22 του μηνός.

Αξιώνει «φρένο» στη στρατιωτική στήριξη του Βερολίνου στην Ουκρανία έναντι της ρωσικής εισβολής, διπλωματικές πρωτοβουλίες για τον τερματισμό του πολέμου και ακύρωση της συμφωνίας εγκατάστασης αμερικανικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς στο Βισμπάντεν από το 2026.

Αν και τα θέματα αυτά δεν άπτονται των τοπικών κυβερνήσεων των κρατιδίων, για τους Χριστιανοδημοκράτες -νυν αξιωματική αντιπολίτευση στη Γερμανία, αλλά με σταθερά άνετο δημοσκοπικό προβάδισμα για τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2025- είναι μια «καυτή πατάτα».

Πολλά στελέχη του κόμματος αντιδρούν ήδη ανοιχτά σε κάθε συνεργασία με την Σάρα Βάγκενκνεχτ και την ευρωσκεπτικιστική ριζοσπαστική αριστερά της.

Εξωθώντας ήδη στο εκλογικό περιθώριο το πρώην κόμμα της, το Die Linke, την κατηγορούν ότι τώρα επιδιώκει να εμβολίσει τον χώρο του κέντρου, «θολώνοντας» με τις θέσεις της τα όρια μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς.

Η Σάρα Βάγκενκνεχτ ποζάρει για μια selfie με υποστηρικτή της, στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας στη Δρέσδη (REUTERS/Matthias Rietschel)

Μια αμφιλεγόμενη «αντάρτισσα»

Γεννημένη το 1969 στην Ανατολική Γερμανία -με πατέρα έναν Ιρανό φοιτητή στο Δυτικό Βερολίνο που την εγκατέλειψε στα τρία χρόνια της, μητέρα Γερμανίδα στην άλλη πλευρά του Τείχους και μεγαλωμένη μέχρι τα επτά της από τους παππούδες της σε ένα μικρό χωριό στη Θουριγγία- η Σάρα Βάγκενκνεχτ έγινε μέλος του τότε κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος στα 19 της.

Ήταν λίγο πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Μέχρι να εξελιχθεί σε «παιδί-θαύμα» της γερμανικής Αριστεράς, είχε περάσει από το διάδοχο Κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, ως το νεανικό πρόσωπο της «Κομμουνιστικής Πλατφόρμας».

Εξελέγη ευρωβουλευτής το 2004, αρχίζοντας την επόμενη κιόλας χρονιά το διδακτορικό της στη μικροοικονομία.

Καθοριστική για τις μετέπειτα πολιτικές θέσεις της χαρακτηρίζεται η γνωριμία και συνεργασία της τρία χρόνια αργότερα με τον χαρισματικό, αλλά επίσης αμφιλεγόμενο Όσκαρ Λαφοντέν, μετέπειτα δεύτερο -και κατά 26 χρόνια μεγαλύτερο- σύζυγό της.

Πρώην ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών το δεύτερο μισό της δεκαετία του 1990, ο Λαφοντέν είχε ήδη αποχωρήσει δυσαρεστημένος από το κόμμα.

Από το 2007 ανέλαβε συμπρόεδρος του τότε νέου αριστερού κόμματος Die Linke.

H Βάγκενκνεχτ ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής.

Βουλεύτρια από το 2009, έγινε στη συνέχεια αντιπρόεδρός του και συμπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας σε μια περίοδο που το Die Linke ήταν αξιωματική αντιπολίτευση, στην τρίτη κυβέρνηση της Μέρκελ.

Αλλά η Σάρα Βάγκενκνεχτ είχε ήδη αρχίσει να διαφοροποιείται από την κομματική γραμμή, σε μια ευρεία γκάμα θεμάτων.

Εν μέσω της προσφυγικής κρίσης του 2015, επέκρινε την πολιτική της Μέρκελ, υποστηρίζοντας ότι η υποδοχή μεγάλου αριθμού προσφύγων και μεταναστών αύξησε τις πιέσεις στις τοπικές αρχές και στην εγχώρια αγορά εργασίας.

Με αφορμή μια σειρά σεξουαλικών επιθέσεων στην Κολωνία, τάχθηκε υπέρ των άμεσων απελάσεων, προκαλώντας οργή στο κόμμα της και επαίνους από μέλη του ακροδεξιού AfD.

Μέχρι να φύγει πέρυσι από το Die Linke, είχε έρθει πια σε πλήρη ρήξη με την ηγεσία του.

Η Σάρα Βάγκενκνεχτ μαζί με τον σύζυγό της και πολιτικό συνοδοιπόρο της, τον «κόκκινο» Όσκαρ Λαφοντέν, σε προεκλογική συγκέντρωση στη Θουριγγία (REUTERS/Karina Hessland)

Αντισυστημική ψήφος

Ήδη από το 2021 η Σάρα Βάγκενκνεχτ είχε παρουσιάσει σε βιβλίο το «αντιπρόγραμμά» της, υποστηρίζοντας ότι τα κόμματα του ευρύτερου αριστερού χώρου στη Γερμανία (Die Linke, Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι) έχουν καταληφθεί από «αριστερούς φιλελεύθερους», που αναλώνονται σε πολιτικές ταυτότητας και μειονοτήτων, αντί στα συμφέροντα των εργαζομένων και της παραδοσιακής εκλογικής τους βάσης.

Όταν τον περσινό Οκτώβριο ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από το Die Linke για να ιδρύσει το δικό της κόμμα, προανήγγειλε ότι στόχος της ήταν «να έχουν έναν σοβαρό χώρο να στραφούν» ακόμη και όσοι «σκέφτονται να ψηφίσουν το AfD ή το έχουν ήδη κάνει από θυμό και απελπισία».

Είχε κλείσει το «μάτι» στην ψήφο διαμαρτυρίας εν μέσω της πανδημίας COVID-19, αντιτιθέμενη στα περιοριστικά μέτρα και των υποχρεωτικό εμβολιασμό για όλους.

Η αντιμεταναστευτική ρητορική της και η φιλορωσική στάση της απέναντι στην ουκρανική κρίση κλίνουν σε γενικές γραμμές προς τις θέσεις της γερμανικής ακροδεξιάς.

Έχει χαρακτηρίσει τον τρικομματικό κυβερνητικό συνασπισμό υπό τον Σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο Όλαφ Σολτς «την πιο ηλίθια κυβέρνηση στην Ευρώπη» για τη διακοπή της ροής του ρωσικού φυσικού αερίου και τις κυρώσεις κατά της Μόσχας.

Εξαπολύει ευθείες βολές στους «πολεμοχαρείς» Πράσινους για τη γερμανική αποβιομηχανοποίηση, λόγω και της πολιτικής τους υπέρ της καθαρής ενέργειας.

Η ίδια υπόσχεται καταπολέμηση της οικονομικής ανισότητας, με αριστερές πολιτικές πρόνοιας και δεξιές κοινωνικές πολιτικές.

Αν και αποκλείει κάθε κυβερνητική συνεργασία με το AfD, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο το κόμμα της να ψηφίσει υπέρ «λογικών» νομοθετικών προτάσεων της γερμανικής ακροδεξιάς.

Απαιτείται «διαφορετική προσέγγιση», είπε η Σάρα Βάγκενκνεχτ στην Frankfurter Allgemeine, και, πάνω απ’ όλα «μια λογική πολιτική στις κυβερνήσεις σε επίπεδο ομοσπονδίας και κρατιδίων, που θα λαμβάνει υπόψη τις επιθυμίες των πολιτών, αντί να τους αφήνει θυμωμένους».

Μετά δε τις επικείμενες κάλπες στο Βρανδεμβούργο, ετοιμάζεται να ξεκινήσει φορτσάτη την εκστρατεία της για τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2025.

Προσώρας, δημοσκοπήσεις τη φέρουν πέριξ του 9%.