Νέος εκλογικός νόμος: Κατεβαίνει ο πήχης, ανεβαίνει το όριο

Ο στόχος του Μεγάρου Μαξίμου να απεγκλωβιστεί το συντομότερο από το αρνητικό περιβάλλον, που αναδείχθηκε στις ευρωεκλογές όταν η κυβερνητική παράταξη εισέπραξε τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων, δεν επιτρέπει στα γαλάζια στελέχη οποιασδήποτε μορφής… εκλογολογία. Ειδικά για το εκλογικό σύστημα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θέλει στην παρούσα φάση την παραμικρή δημόσια αναφορά.

Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει δύο σημεία – κλειδιά, την ισχυροποίηση του πιο δυνατού και τη συμπίεση των πιο μικρών

Για την ακρίβεια, ξεκόβει ο ίδιος τις συζητήσεις, προτού λάβουν διαστάσεις, με διαψεύσεις κάθε φορά που ερωτάται για την πιθανότητα… ανατροπών. Οσο κι αν ο πρωθυπουργός έχει απορρίψει σε όλους τους τόνους το ενδεχόμενο ενός νέου εκλογικού νόμου (και μένει να φανούν οι σχετικές διατυπώσεις από το Βελλίδειο, δεδομένου ότι η κουβέντα για τους κανόνες του εκλογικού παιχνιδιού θα ανοίξει και εκεί), το θέμα δεν κινείται απλώς στη σφαίρα της σεναριολογίας.

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο

Σύμφωνα με πληροφορίες, και εισηγήσεις υπάρχουν στο Μαξίμου για στοχευμένες «διορθώσεις» στο μοντέλο της ενισχυμένης αναλογικής, και σχέδιο με συγκεκριμένους άξονες έχει καταρτιστεί για να μπει μέσα στο πρωθυπουργικό συρτάρι. Εξάλλου οι συζητήσεις παραμένουν ζωηρές στο εσωτερικό της κυβέρνησης, παρά τις διαψεύσεις. Επιγραμματικά, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει δύο σημεία – κλειδιά: το ένα αφορά την ισχυροποίηση του πιο δυνατού (του πρώτου κόμματος, δηλαδή), το άλλο αφορά τη συμπίεση των πιο μικρών (όσων παλεύουν για την είσοδό τους στη Βουλή).

Και, στη μεγάλη εικόνα, στόχος των εισηγήσεων είναι να εξασφαλίζεται αυτοδυναμία πιο εύκολα: ακόμα και με ποσοστά της τάξης του 32% – 33%, αντί του (τουλάχιστον) 36% – 37% που απαιτείται σήμερα. Πάντως ο πήχης της αυτοδυναμίας είναι αδύνατον να υπολογιστεί με ακρίβεια εκ των προτέρων, αφού συναρτάται άμεσα από το αθροιστικό ποσοστό των κομμάτων που δεν πιάνουν το όριο του 3% για την είσοδό τους στη Βουλή. Συγκεκριμένα, το ισχύον σύστημα προβλέπει ότι το πρώτο κόμμα που λαμβάνει ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 25% παίρνει μπόνους 20 εδρών και για κάθε επιπλέον 0,5% κερδίζει μία ακόμα έδρα. Στην πράξη, το μέγιστο μπόνους των 50 εδρών προϋποθέτει ποσοστό 40% (οι επιπλέον 30 έδρες προκύπτουν από το 0,5% επί 15%).

Ο υπολογισμός του μπόνους

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει τρέξει ο σχεδιασμός για το πώς μπορεί να αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού του μπόνους. Πρώτον, ο πήχης της αυτοδυναμίας κατεβαίνει εφόσον το 0,5% πέφτει στο 0,4%, καθώς τότε θα χρειάζεται σημαντικά χαμηλότερη εκλογική επίδοση, στην περιοχή του 36,5% (όχι στο 40%), για το μέγιστο μπόνους. Δεύτερον, υπάρχει εισήγηση για έξτρα πριμοδότηση, κλιμακωτή ή όχι: επιπλέον 10 έδρες θα έρχονταν, κατά τον σχεδιασμό, με την προϋπόθεση διευρυμένης «ψαλίδας» (πάνω από 8 ποσοστιαίες μονάδες) μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος.

Σε ό,τι αφορά τους «μικρούς» του πολιτικού φάσματος, όσους διαγκωνίζονται για είσοδο στη Βουλή με το… μαγικό 3%, είναι και αυτοί στο ραντάρ, αφού διαμορφώνουν τον πήχη της αυτοδυναμίας. Οι εισηγήσεις είναι σταθερές προς το πρωθυπουργικό γραφείο: «να ανέβει» το όριο στο 5%.

Οι διαδοχικές κάλπες

Το εκλογικό σύστημα άλλαξε για τελευταία φορά τον Ιανουάριο του 2020, στη συμπλήρωση έξι μηνών, τότε, του Μητσοτάκη στη διαδρομή της πρώτης τετραετίας του. Με 163 «ναι» από την εθνική αντιπροσωπεία, η ενισχυμένη αναλογική, που έφερε η ΝΔ, πρωτοεφαρμόστηκε τον Ιούνιο του 2023, έναν μήνα αφότου στήθηκε η κάλπη της απλής αναλογικής.

Εφόσον ξεκλειδώσει ο νεότερος σχεδιασμός, η ιστορία αναμένεται να επαναληφθεί: και πάλι διαδοχικές κάλπες. Και αυτό γιατί στο γαλάζιο στρατόπεδο αναγνωρίζουν ότι η αντιπολίτευση δεν θα συνέδραμε σε τροποποιήσεις του νόμου, ιδίως από τη στιγμή που οι νέες ρυθμίσεις θα διευκόλυναν έως θα ισχυροποιούσαν το πρώτο κόμμα.

Αυτό σημαίνει ότι εκ των προτέρων, ήδη από το στάδιο της παρασκηνιακής συζήτησης, θεωρείται απίθανο το… αίσιο τέλος στην αναζήτηση των αναγκαίων 200 ψήφων στη Βουλή για την άμεση ισχύ του νόμου. Με απλά λόγια η στήριξη των αλλαγών μόνο από τους 158 της κυβέρνησης ή σε κάθε περίπτωση με λιγότερες από 200 ψήφους θα σήμαινε την εφαρμογή του νόμου από τις μεθεπόμενες εκλογές.

Οι συνεργασίες

Προς το παρόν το πολιτικό σκηνικό βυθίζεται στη ρευστότητα με δυσκολία της ΝΔ να ανακάμψει από τα επίπεδα των ευρωεκλογών, με τον ΣΥΡΙΖΑ σε περιδίνηση και δημοσκοπικά στην τρίτη θέση και με το ΠΑΣΟΚ να ποντάρει σε άνοδο και υψηλότερη και μεγαλύτερης διάρκειας μετά την ανάδειξη νέας ηγεσίας στη Χαριλάου Τρικούπη. Συνεπώς οι δυναμικές και οι ισορροπίες στο πολιτικό φάσμα αναμένεται να αναδιαμορφωθούν τους επόμενους μήνες, οπωσδήποτε μετά την ολοκλήρωση των εσωτερικών διεργασιών σε Κουμουνδούρου και Χαριλάου Τρικούπη.

Και αυτός είναι ακόμα ένας παράγοντας που φαίνεται να συνυπολογίζεται στις γαλάζιες συζητήσεις: η ανάγκη συνεργασίας μεταξύ κομμάτων, εφόσον δεν επιτευχθεί αυτοδυναμία στην επόμενη αναμέτρηση. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στο σχέδιο «διορθώσεων» του εκλογικού νόμου υπάρχουν προβλέψεις γι’ αυτό και συγκεκριμένα ό,τι ισχύει για το πρώτο κόμμα να βρίσκει εφαρμογή χωρίς καμία προϋπόθεση και στις συνεργασίες κομμάτων.

Εξάντληση της τετραετίας

Σε ό,τι αφορά τον εκλογικό χρόνο θεωρείται βέβαιο ότι από το Βελλίδειο ο Μητσοτάκης δεν θα εξοκείλει από τη διακηρυγμένη «προσήλωση» στον σταθερό τετραετή κύκλο. Αυτός προσθέτει, κατά το σκεπτικό του, «αποθέματα» σταθερότητας σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Ηδη έχουν υπάρξει κατηγορηματικές, μετεκλογικές τοποθετήσεις του περί εξάντλησης της τετραετίας.

Και στην προσπάθειά του να προστατεύσει το προφίλ αξιοπιστίας, όπως συστηματικά θέλει να το καλλιεργεί, πρόκειται να τοποθετηθεί το ίδιο κατηγορηματικά και από το Βελλίδειο, μιλώντας για την Ελλάδα του 2027 και ξεκαθαρίζοντας ότι εκείνη είναι η χρονιά που η κυβέρνηση θα κριθεί από τους πολίτες.

Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»