Μαρίκα Κοτοπούλη: Μια μεγάλη φλόγα, ένας δυνατός παλμός

Η Μαρίκα Κοτοπούλη δεν υπήρξε μόνον η καλλιτέχνις που μεταλαμπάδευσε την φλόγα της μεγάλης της δραματικής τέχνης στα πλήθη που την παρακολουθούσαν, αλλ’ είναι και η δημιουργός εις τον πνευματικόν και τον καλλιτεχνικόν τομέα. Η αγάπη της προς τους Έλληνας συγγραφείς απεδείχθη επανειλημμένως κατά τον πλέον πανηγυρικόν τρόπον. Κατώρθωνε όμως να ξεχωρίζη τους πραγματικούς συγγραφείς με το καλλιτεχνικό της αισθητήριο και την βαθειά κρίσι της, που ήταν συνυφασμένη με την καλλιτεχνική της εκδήλωσι.

Αυτή πρώτη διέκρινε και ενεφάνισε τον κ. Σπύρο Μελά εις το δυνατό εκείνο δραματικό του έργο που επροκάλεσε την εποχή εκείνη βαθειά εντύπωσι. Υπεδύθη τον ρόλο της Αυγούλας εις τον «Γυιο του Ίσκιου» και εξησφάλισε την πρώτην μεγάλην επιτυχίαν εις τον νεαρόν τότε δραματικόν συγγραφέα.

«Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 18.9.1954, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Αι αντιλήψεις της διά τον Ξενόπουλον αλληλοσυγκρούοντο. Όταν όμως άκουσε την «Στέλλα Βιολάντη», που την εδιάβασε ο συγγραφεύς το 1909 ύστερα από την επιτυχίαν της «Φωτεινής Σάντρη» που έπαιξε τον προηγούμενο χρόνο η Κυβέλη, ο ενθουσιασμός της διά το έργον και τον συγγραφέα υπήρξεν ανεκδιήγητος. Αγκάλιασε την ψυχή της ηρωίδος με τον ερωτικό πόνο, έζησε τον πόνο και το μαρτύριό της και ενεφάνισε το έργον κατά τον πλέον αριστοτεχνικόν τρόπον. Εις την «Πολυγαμία» του ιδίου συγγραφέως προσέφερε όλο το μπρίο της άλλης πλευράς της τέχνης της, της ελαφράς κωμικής.

Το πρώτο έργο του Παύλου Νιρβάνα, τον «Αρχιτέκτονα Μάρθα», το ενεφάνισε με όλη την κατανόησι της ποιητικής Δανουντσιακής μορφής του. Εδημιούργησε τον ρόλον της ηρωίδος πρωταγωνίστριας, της Μίνας, με μια πνοή που την παρουσίασε ως εξαϋλωμένο πλάσμα, καθώς ακριβώς το ενεπνεύσθη και ο συγγραφεύς της. Ουδέποτε υπελόγισε η Μαρίκα την εμπορική επιτυχία των ελληνικών έργων.

Τα «Τρία Φιλιά» του Χρηστομάνου θα παραμείνουν αλησμόνητη δημιουργία της Μαρίκας. Παρουσίασε με επιτυχίαν έργα του αειμνήστου ποιητού με την φινέτσα του Όσκαρ Ουάιλδ, του Πλάτωνα Ροδοκανάκη —την «Θεατρίνα» και τον «Άγιο Δημήτριο»—, ενεφάνισε από τους νεωτέρους τον κ. Κώστα Μπαστιά με το «Πουλί της Νύχτας» και με το ατυχήσαν κατόπιν έργον «Η Α. Μ. το Χρήμα».

Αλησμόνητες θα παραμείνουν οι τρεις δημιουργίες της εις έργα του Δεληκατερίνη, το «Παρθεναγωγείο», τα περίφημα «Χαμίνια» και τους «Μετανάστες».

Υπήρξεν η κυρίως δημιουργός της επιτυχίας των «Παναθηναίων» της συγγραφικής τριάδος Αννίνου, Τσοκοπούλου και Δημητρακοπούλου.

Ο Τίμος Μωραϊτίνης υπήρξεν η εξαιρετική προτίμησις και αγάπη της Μαρίκας. Η απουσία του από το θεατρικό της καμαρίνι αποτελούσε γι’ αυτήν αισθητήν έλλειψι. Όταν ενεφανίζετο πάλιν, τον υπεδέχετο με εκρήξεις ενθουσιασμού και με φιλιά πολλές φορές.

— Τιμάκο μου, τι μου γίνηκες;

Εκείνος αντιμετώπιζε με στωικότητα την έκρηξι αυτήν της Μαρίκας, την οποίαν και εφοβείτο πολλές φορές. Η «Επιστροφή των θεών» και το «Βρε το παλιοκόριτσο» του συγγραφέως των τόσων χαριτωμένων έργων επαίχθησαν από την Μαρίκα με αγάπη και στοργή συγκινητικήν.

Ο κ. Συναδινός εγνώρισε τις μεγαλύτερες επιτυχίες του με πρωταγωνίστριαν την Μαρίκα. Οι «Ταρταρίνοι», ο «Καραγκιόζης», «Εσύ φταις», ο «Ερωτόκριτος», η «Κοσμική κίνησις» ευρήκαν στο πρόσωπο της Μαρίκας την καλύτερη και ιδεώδη ερμηνεύτρια.

Ο αλησμόνητος Χορν μετά τους «Πετροχάρηδες» συνέχισε την θριαμβευτική του συγγραφική σταδιοδρομία χάρις εις την ερμηνείαν πολλών έργων του από την Μαρίκα. Η «Μελάχρα», η «Παναγία η Κατηφορίτισσα» και το «Πανηγύρι» εγνώρισαν σειράν επιτυχών παραστάσεων με πρωταγωνίστριαν την εκλιπούσαν καλλιτέχνιδα.

Από τους παλαιοτέρους συγγραφείς ο Λάσκαρης και ο Δημητρακόπουλος ευρήκαν στην Μαρίκα τους καλυτέρους ερμηνευτάς πολλών έργων των. Άλλωστε, σ’ όλα τα ελληνικά έργα υπήρχε και η καθαρώς πνευματική συνεργασία της καλλιτέχνιδος. Είχε την γνώμη της, που ήταν τις περισσότερες φορές σεβαστή και παραδεκτή. Οι συγγραφείς ανεγνώριζαν σ’ αυτήν και ταλέντο συγγραφικής δημιουργίας, και πολλά έργα χωρίς την δική της συνεργασία δεν θα εσημείωναν την επιτυχία που είχαν.

Η Μαρίκα υπήρξεν η διδάσκαλος και η δημιουργός των περισσοτέρων μεγάλων σήμερον στελεχών του νεοελληνικού θεάτρου. Ο σκηνοθέτης και γενικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου κ. Δημ. Ροντήρης υπήρξε δημιούργημά της. Ο ανεψιός της Μήτσος Μυράτ, ο κωμικός Λογοθετίδης, ο αείμνηστος Αργυρόπουλος, ο Μινωτής, η αλησμόνητη Παπαδάκη, η Κατίνα Παξινού, η Χατζηπαναγιώτου και ένας άλλος κόσμος καλλιτεχνικός εμαθήτευσε κοντά στην Μαρίκα και ανεδείχθη υπό την ακτινοβολία και την δημιουργική της πνοή. Η Μελπομένη Κολυβά πρωτοεμφανίσθηκε επίσης κοντά στην Μαρίκα και όλη η θεατρική ζωή του τόπου είχε συνυφανθή με την καλλιτεχνική ζωή και πνοή της Κοτοπούλη.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 21.4.1988, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ακόμη και οι παλαιότεροι και οι φθασμένοι σ’ ένα καλλιτεχνικό ύψος εύρισκαν με την συνεργασία της Μαρίκας ανανέωσι της τέχνης τους και νέα μονοπάτια διά την συνέχισι του μεγάλου καλλιτεχνικού των δρόμου.

Η Μαρίκα υπήρξε η λαμπαδηδρόμος σε μια πορεία καλλιτεχνική που εθεμελίωσε το οικοδόμημα της σημερινής καλλιτεχνικής θεατρικής ζωής.

*Κείμενο αφιερωμένο στη μεγάλη ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη, η οποία διέπρεψε κυρίως σε ρόλους αρχαίας τραγωδίας και κάλυψε με την ακτινοβόλο σταδιοδρομία της μια περίοδο έξι περίπου δεκαετιών. Έφερε τον τίτλο «Η Μαρίκα και οι Έλληνες συγγραφείς» και είχε δημοσιευτεί στον «Ταχυδρόμο» στις 18 Σεπτεμβρίου 1954.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 21.4.1988, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η Μαρίκα Κοτοπούλη είχε αποβιώσει αιφνιδίως (συνεπεία καρδιακής προσβολής) πριν από μία ακριβώς εβδομάδα, το Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου 1954, σε ηλικία 67 ετών (είχε γεννηθεί στην Αθήνα στις 3 Μαΐου 1887).