Ο ξεχασμένος αρχιτέκτονας των Δίδυμων Πύργων της Νέας Υόρκης

Ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας Minoru Yamasaki ήταν ένας μοντερνιστής που σχεδίαζε με γνώμονα την ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Τα σχέδιά του μπορεί να ήταν μινιμαλιστικά, λιτά και κάπως ψυχρά, αλλά η ζωή μπορούσε να τα γεμίσει.

Προτιμούσε επίσης τους ανθρώπους από τον εσωτερικό σχεδιασμό. Όπως είπε κάποτε: «Αν έχετε λευκούς τοίχους, οι άνθρωποι φαίνονται καλύτερα σε ένα δωμάτιο από ό,τι αν έχετε κόκκινους τοίχους».

Ο Yamasaki, ο οποίος σχεδίασε το αρχικό World Trade Center το 1973, είναι το θέμα ενός βιβλίου με τίτλο Sandfuture του Τζάστιν Μπιλ, που κυκλοφόρησε το 2021.

«Κατά πολλούς τρόπους, ο Yamasaki παραλείφθηκε από αυτή την ιστορία επειδή δεν ταίριαζε»

Minoru Yamasaki / Photo: Wikimedia Commons

Mέλος του κινήματος του Νέου Φορμαλισμού

Το βιβλίο παρακολουθεί την αντισυμβατική πορεία του Yamasaki στην αρχιτεκτονική, από την πρώιμη ζωή του -γεννήθηκε από Ιάπωνες μετανάστες το 1912-, μέχρι την πορεία του στην αρχιτεκτονική, μετακομίζοντας στη Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.

Ο Yamasaki ήταν μέλος του κινήματος του Νέου Φορμαλισμού, που γνώρισε την άνοδό του τη δεκαετία του 1950, στοχεύοντας σε μια μνημειακή παρουσία στους μοντερνιστικούς πύργους, με λεπτές λεπτομέρειες και πλούσια χρήση υλικών όπως το μάρμαρο και ο γρανίτης.

Το 1955 ίδρυσε τη δική του εταιρεία, Yamasaki & Associates, η οποία δημιούργησε 43 οικιστικούς και εμπορικούς πύργους σε όλο τον κόσμο, από τη Βραζιλία έως το Αζερμπαϊτζάν. Αν και τα σχεδιαστικά του επιτεύγματα προκαλούν δέος, παραμένει στο περιθώριο της ιστορίας του σχεδιασμού.

«Η αρχιτεκτονική είναι ένας πολύ λευκός, προνομιούχος τομέας»

To Sandfuture του Τζάστιν Μπιλ

Η άγνωστη δύναμη των Δίδυμων Πύργων

Ο συγγραφέας του βιβλίου, Τζάστιν Μπιλ, μιλάει στo Architectural Digest για τα σύμβολα αυταρχισμού, τις κακές κριτικές και το μοναδικό όραμα του Yamasaki για τους Δίδυμους Πύργους, το οποίο ακόμη και σήμερα παραμένει άγνωστο.

Architectural Digest: Πώς ερωτευτήκατε τους Δίδυμους Πύργους και τι αντιπροσωπεύουν για εσάς;

Τζάστιν Μπιλ: Σπούδασα αρχιτεκτονική. Ήταν καλοκαίρι του 2001 και είχα εμμονή με τους Δίδυμους Πύργους. Ήταν τόσο όμορφοι για μένα ως αντικείμενα. Σκέφτηκα ότι δεν είχα ιδέα ποιος τους σχεδίασε, παρόλο που αποφοίτησα από ένα αυστηρό πρόγραμμα αρχιτεκτονικής.

AD: Δεν είναι ένα όνομα οικείο, όπως η Zaha Hadid ή ο Frank Lloyd Wright. Το βιβλίο σας έχει ως στόχο να αφηγηθεί την ανείπωτη ιστορία του Minoru Yamasaki. Τι θέλατε να φωτίσετε;

ΤΜ: Πολλοί αρχιτέκτονες στη Νέα Υόρκη δεν ήξεραν καν ποιος ήταν. Με έκανε να σκεφτώ πώς διδάχτηκα την αρχιτεκτονική ιστορία. Δεν είναι μόνο συνέπεια του ρατσισμού, αλλά σίγουρα είχε κάποια σχέση με αυτό. Η αρχιτεκτονική είναι ένας πολύ λευκός, προνομιούχος τομέας. Κατά πολλούς τρόπους, ο Yamasaki παραλείφθηκε από αυτή την ιστορία επειδή δεν ταίριαζε.

AD: Τι έκανε τη ζωή του συναρπαστική στα μάτια σας;

ΤΜ: Σημαντικές δυνάμεις της κοινωνίας του 20ού αιώνα επηρέασαν τη ζωή του. Μετά το Περλ Χάρμπορ, όλα άλλαξαν. Συνέχισε να εργάζεται ως αρχιτέκτονας, επιβλέποντας τον σχεδιασμό μιας ναυτικής βάσης στα βόρεια της Νέας Υόρκης, αλλά έπρεπε να βοηθήσει τους γονείς του να φύγουν από το Σιάτλ, ώστε να μην τους στείλουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Αϊντάχο.

Μετακόμισαν στο μικροσκοπικό διαμέρισμά του στη Νέα Υόρκη, ενώ εκείνος εργαζόταν για την κυβέρνηση (την ίδια κυβέρνηση που φυλάκισε 120.000 Ιάπωνες Αμερικανούς). Ήταν μια περίπλοκη δυναμική για να ξεκινήσει την καριέρα του. Είχε τεράστια επιτυχία μετά από αυτό, και στη συνέχεια υπέστη μνημειώδεις αποτυχίες αργότερα στην καριέρα του. Η ιστορία του πάντα άγγιζε μεγάλες δυνάμεις και μεγάλα θέματα.

AD: Γιατί ήταν τόσο αμφιλεγόμενος ως αρχιτέκτονας;

ΤΜ: Όταν πήρε τη δουλειά να δημιουργήσει το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, ήταν στο εξώφυλλο του TIME. Ήταν σε θέση να γίνει μια σημαντική προσωπικότητα. Η κριτική υποδοχή του ήταν θετική στην αρχή, αλλά με την πάροδο του χρόνου έγινε όλο και πιο αρνητική. Όταν χτίζεις το μεγαλύτερο κτίριο στον κόσμο, κανείς δεν ξέρει πώς θα είναι. Μου φαίνεται ότι κανείς δεν περίμενε πόσο συντριπτικά μεγάλα θα ήταν αυτά τα δύο κτίρια.

AD: Όταν χτίζονταν οι Δίδυμοι Πύργοι τη δεκαετία του 1960, τι έλεγε ο κόσμος;

JB: Όταν χτίζονταν, χαιρετίζονταν ως αυτό το θαύμα της μηχανικής, αυτό το απίστευτο επίτευγμα που χτίστηκαν τόσο ψηλά. Όταν αποκαλύφθηκαν, ο κόσμος πίστευε ότι ήταν θαυματουργά. Αλλά εκείνη την περίοδο, μεταξύ 1962 και 1973, η πολιτική και η κουλτούρα άλλαξαν τόσο δραστικά στην πόλη.

Μπορείτε να δείτε τη μετατόπιση της υποδοχής σε μεγάλα σύμβολα της κυβέρνησης και της γραφειοκρατίας, της αυταρχικής εξουσίας. Μπορείτε να δείτε την αλλαγή στην κριτική υποδοχή των κτιρίων προς το τέλος. Υπάρχουν όλες αυτές οι μεταφορές για τη βία. Έλαβαν μια δυσοίωνη αίσθηση.

AD: Η Νέα Υόρκη είχε τη δική της ύφεση στη δεκαετία του 1970 – ήταν οι Πύργοι εκτός τόπου ή τους συμπάθησε ο κόσμος;

JB: Στη δεκαετία του 1970, αφού η Νέα Υόρκη παραλίγο να χρεοκοπήσει, αναδύθηκε ξανά όχι ως πόλη της βιομηχανίας, αλλά ως πραγματικό οικονομικό κέντρο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, το κτίριο απέκτησε μια διαφορετική ταυτότητα: ένα σύμβολο της οικονομίας και της Wall Street. Τα κτίρια ήταν στο εξώφυλλο του Bright Lights, Big City το 1983- συμβόλιζαν την οικονομική υπερβολή της δεκαετίας του 1980. Υπάρχουν όλες αυτές οι μεταβάσεις σχετικά με το τι αντιπροσωπεύουν κατά τη διάρκεια των δεκαετιών.

AD: Ποιο ήταν το όραμα του Yamasaki για το κτίριο;

JB: Το όραμά του για αυτό το κτίριο ήταν να αποτελέσει σύμβολο του παγκόσμιου εμπορίου. Ένα σύμβολο παγκόσμιας ειρήνης και συνεργασίας. Αυτή η ιδεαλιστική, μοντερνιστική γλώσσα που από τώρα, από μια κυνική οπτική γωνία ακούγεται τρελή. Σαν να επρόκειτο να είναι αυτό το σύμβολο της παγκόσμιας αρμονίας μέσω του εμπορίου. Η προσέγγισή του στην αρχιτεκτονική ήταν μοντερνιστική, αλλά ήθελε να κάνει τον μοντερνισμό πιο ανθρώπινο. Περισσότερη απόλαυση έπρεπε να επανέλθει στον μοντερνισμό.

«Ένα σύμβολο παγκόσμιας ειρήνης και συνεργασίας. Αυτή η ιδεαλιστική, μοντερνιστική γλώσσα που από τώρα, από μια κυνική οπτική γωνία ακούγεται τρελή»

Photo: Wikimedia Commons

AD: Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση;

JB: Το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου δεν είναι αντιπροσωπευτικό του ευρύτερου έργου του. Ήταν ένα έργο που, όταν του προσφέρθηκε η δουλειά, ήξερε ότι ήταν κάτι πολύ μεγάλο για το γραφείο του, αλλά δεν μπορούσε να το απορρίψει, επειδή ήταν η μεγαλύτερη δουλειά στον κόσμο. Υπήρξε ένας μεγάλος αγώνας μεταξύ εκείνου και της Λιμενικής Αρχής που περικόπτει τα έξοδα για να κάνει κάτι αποτελεσματικό.

AD: Ποια ήταν η κριτική υποδοχή όταν παρουσιάστηκαν οι Δίδυμοι Πύργοι για πρώτη φορά;

JB: Δέχτηκαν κριτική, αλλά είχαν μεγάλη επιρροή. Ο Rem Koolhaas τους γιόρταζε πάντα, ακόμη και όταν δέχονταν κριτική. Ο κόσμος αποκήρυξε την κληρονομιά των πύργων του Παγκόσμιου Εμπορίου. Η πιο συναισθηματικά καταστροφική κριτική γράφτηκε από την κριτικό αρχιτεκτονικής των New York Times, την Ada Louise Huxtable, η οποία ήταν σταθερή υποστηρίκτρια του Yamasaki, ακόμη και όταν άλλοι ήταν επιφυλακτικοί απέναντι στην πρακτική του.

Ήταν ενθουσιασμένη με το σχέδιο, αλλά αντιλαμβανόταν τις αλλαγές στην κοινή γνώμη. Περίμενε την υποστήριξή της όταν άνοιξε το κτίριο. Η τελική της κριτική τον συνέτριψε. Της έγραψε μια επτασέλιδη διάψευση της κριτικής της ως απάντηση.