Κατά πατέρα κατά… κόρη στον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων

Διατροφικές αμαρτίες πατέρων παιδεύουσι… κόρας. Αυτός θα μπορούσε να είναι ο τίτλος μιας νέας μελέτης ειδικών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Ρίβερσαϊντ η οποία διεξήχθη σε ποντίκια και δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «JCI Insight». Και αυτό διότι, σύμφωνα με τη μελέτη, οι υποψήφιοι πατεράδες που ακολουθούν ανθυγιεινή, πλούσια σε χοληστερόλη διατροφή «κληροδοτούν» στις κόρες τους (όχι όμως και στους γιους τους) αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.

Αντίκτυπος μόνο στους θηλυκούς απογόνους

Η νέα μελέτη είναι η πρώτη που δείχνει ότι η κακή διατροφή του πατέρα έχει αντίκτυπο στο καρδιαγγειακό σύστημα μόνο των θηλυκών απογόνων του.

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως – πρόκειται για μια ομάδα διαταραχών που επιδρούν στην καρδιά και στα αιμοφόρα αγγεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι περί τα 620 εκατομμύρια άτομα ζουν με κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα παγκοσμίως ενώ εκτιμάται πως οι καρδιαγγειακές νόσοι προκαλούν 1 στους 3 θανάτους σε παγκόσμιο επίπεδο – μιλάμε δηλαδή για 56.000 άτομα ημερησίως ή για 1 θάνατο κάθε 1,5 δευτερόλεπτα.

«Οι άνδρες που σχεδιάζουν να αποκτήσουν παιδί πρέπει να ακολουθούν υγιεινή διατροφή ‘φτωχή’ σε χοληστερόλη»

«Μέχρι πρόσφατα πιστευόταν ότι το σπέρμα του άνδρα συνεισφέρει το γονιδίωμά του μόνο κατά τη γονιμοποίηση» ανέφερε ο Τσαντσένγκ Ζου, καθηγητής Βιοϊατρικών Επιστημών στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Ρίβερσαϊντ και κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης και προσέθεσε: «Ωστόσο πρόσφατες μελέτες τόσο δικές μας όσο και άλλων ομάδων έχουν δείξει ότι η έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της ανθυγιεινής διατροφής, των τοξικών στο περιβάλλον και του στρες μπορούν να αλλάξουν το RNA του σπέρματος».

Το RNA (ριβονουκλεΐκό οξύ) υπάρχει σε όλα τα ζώντα κύτταρα. Θεωρείται «ξαδερφάκι» του DNA καθώς έχει δομικές ομοιότητες μαζί του και αποτελεί ένα νουκλεϊκό οξύ απαραίτητο για τις περισσότερες βιολογικές λειτουργίες των οργανισμών (και των ιών).

Μεταφορά της πληροφορίας στην επόμενη γενιά

«Οι άνδρες που σχεδιάζουν να αποκτήσουν παιδί πρέπει να ακολουθούν υγιεινή διατροφή ‘φτωχή’ σε χοληστερόλη προκειμένου να μειώσουν αρχικώς τους δικούς τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα» σημείωσε ο καθηγητής Ζου. Συμπλήρωσε ότι «αυτοί οι παράγοντες φαίνεται να επιδρούν στο σπέρμα τους και να έχουν αντίκτυπο στην υγεία των θηλυκών απογόνων τους. Η μελέτη μας δείχνει ότι το σπέρμα μεταφέρει αυτή την πληροφορία στην επόμενη γενιά».

Η αθηροσκλήρυνση στο επίκεντρο

Η μελέτη επικεντρώθηκε στην αθηροσκλήρυνση, μια χρόνια φλεγμονώδη νόσο των αγγείων που αποτελεί κύρια αιτία καρδιαγγειακών νοσημάτων. Στα άτομα με αθηροσκλήρυνση η αθηρωματική πλάκα, μια κολλώδης ουσία που αποτελείται από χοληστερόλη, λίπος και άλλες ουσίες του αίματος, εναποτίθεται στα τοιχώματα των αρτηριών. Όταν η πλάκα αυτή σκληραίνει, προκαλείται στένωση των αρτηριών με αποτέλεσμα να μειώνεται η ροή του αίματος μέσα σε αυτές και τελικώς η παροχή οξυγόνου προς τους ιστούς και τα ζωτικά όργανα.

Επίδραση στη γονιδιακή έκφραση των εμβρυϊκών κυττάρων

Τα σπερματοζωάρια περιέχουν σε αφθονία μικρά μόρια RNA τα οποία είναι σημαντικά για τη γονιδιακή ρύθμιση και πολλές κυτταρικές διεργασίες. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα μικρά μόρια RNA στο σπέρμα ποντικών που ακολουθούσαν δίαιτα πλούσια σε χοληστερόλη υφίσταντο αλλαγές ως απόκριση στην έκθεση στην κακή διατροφή. Ανακάλυψαν επίσης ότι τα μόρια RNA που είχαν υποστεί αλλαγές επηρέαζαν την πρώιμη γονιδιακή έκφραση στα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα ποντικιών.

Ο δρ Ζου εξήγησε ότι οι περισσότερες μελέτες ως σήμερα επικεντρώνονταν στην επίδραση παραγόντων που σχετίζονται με τη μητέρα στην υγεία των απογόνων. Η πατρική επίδραση στην υγεία των απογόνων είχε ως τώρα αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό, κυρίως επειδή αυτού του είδους τα πειράματα είναι χρονοβόρα και συνδέονται με μεγάλο κόστος.

Τριπλάσια αθηροσκλήρυνση στους θηλυκούς απογόνους

Δεν είναι σαφές, κατά την ερευνητική ομάδα, γιατί μόνο οι θηλυκοί απόγονοι επηρεάζονται από τα καρδιαγγειακά νοσήματα εξαιτίας της… πατρικής κληρονομιάς τους. Στα πειράματά τους ο καθηγητής Ζου και οι συνεργάτες του έθεσαν αρσενικά γενετικώς τροποποιημένα ποντίκια σε διατροφή υψηλή σε χοληστερόλη, γεγονός που τους προκάλεσε υπερλιπιδαιμία – μια διαταραχή που αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά επεισόδια. Στη συνέχεια τα ποντίκια αυτά ζευγάρωσαν με θηλυκά τα οποία ακολουθούσαν φυσιολογική, «φτωχή» σε χοληστερόλη διατροφή. Τα μικρά τους επίσης ακολούθησαν διατροφή «φτωχή» σε χοληστερόλη. Ωστόσο μόνο οι θηλυκοί απόγονοι εμφάνισαν δύο ως τρεις φορές περισσότερη αθηροσκλήρυνση.

Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες

«Η μελέτη μας συμβάλλει στην κατανόηση της αιτιολογίας των χρόνιων νόσων που έχουν τη ρίζα τους στην έκθεση σε γονεϊκούς παράγοντες. Ελπίζουμε ότι τα ευρήματά μας θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μελέτες σχετικά με την επίδραση της έκθεσης των απογόνων σε πατρικούς παράγοντες σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη καρδιαγγειακή υγεία» κατέληξε ο δρ Ζου.