Ιράν: Ο δεύτερος θάνατος της Μαχσά Αμινί

Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που η Μαχσά Αμινί, η 22χρονη Κούρδισσα από το Σακέζ του βορειοδυτικού Ιράν, πλήρωσε με τη ζωή της τις ατίθασες τούφες που ξεπρόβαλαν από το χαλαρό χιτζάμπ της.

Συνελήφθη στην Τεχεράνη από τη διαβόητη Αστυνομία Ηθών της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν για παραβίαση του «ενδυματολογικού κώδικα».

Κατηγορήθηκε ότι δεν έκανε «σωστή χρήση» του μουσουλμανικού καλύμματος λαιμού και κεφαλής.

Υπέστη βαρύτατους τραυματισμούς ενώ ήταν υπό κράτηση, για ένα υποτιθέμενο αδίκημα που δεν μπορεί να χωρέσει ελεύθερος ανθρώπινος νους.

Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο σε κωματώδη κατάσταση.

Μόλις τρεις ημέρες μετά τη σύλληψή της, ήταν κλινικά νεκρή.

Το ημερολόγιο έδειχνε 16 Σεπτεμβρίου του 2022.

«Ατυχές συμβάν» χαρακτήρισε το θάνατό της το θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης.

Βρέθηκε έκτοτε αντιμέτωπο με μαζικές κινητοποιήσεις υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και του εκδημοκρατισμού στο Ιράν.

«Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» έγινε το κυρίαρχο σύνθημα σε ένα κύμα λαϊκής διαμαρτυρίας, που πνίγηκε στο αίμα.

Μέχρι και σήμερα η ατιμωρησία για τα εγκλήματα του ιρανικού καθεστώτος κυριαρχεί, επισημαίνει σε νέα έκθεση η Διεθνής Αμνηστία.

Επίσημος απολογισμός από τη βίαιη καταστολή δεν υπάρχει.

Οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Iran Human Rights -που έχει μέλη εντός και εκτός Ιράν- υπολογίζουν ότι τουλάχιστον 551 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί.

Στους νεκρούς συμπεριλαμβάνονται πολλές γυναίκες και τουλάχιστον 68 παιδιά.

Άγνωστος είναι ο συνολικός αριθμός των τραυματιών.

Χιλιάδες διαδηλωτές έχουν τεθεί εν τω μεταξύ υπό κράτηση, για αδικήματα όπως «πόλεμο ενάντια στον Θεό» και «διαφθορά στη γη», που στο Ιράν επισύρουν τη θανατική ποινή.

Τουλάχιστον δέκα διαδηλωτές έχουν ήδη εκτελεστεί, έπειτα από δίκες εξπρές, που επικρίθηκαν ευρέως από τη Δύση και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως παρωδία.

Μόνο φέτος εν τω μεταξύ οι εκτελέσεις στο Ιράν έχουν ξεπεράσει τις 400 -οι 15 γυναικών- που επισήμως αφορούσαν ποινικές υποθέσεις, αλλά ερμηνεύονται ως μέσο εκφοβισμού.

Από τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας εκτός Ιράν, για τη δολοφονία της Μαχσά Αμινί, το 2022 (REUTERS/Dilara Senkaya/File Photo)

Ασφυκτικός κλοιός

Με έκθεση του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο ΟΗΕ έχει κατονομάσει το Ιράν ως υπεύθυνο για το θάνατο της Μαχσά Αμινί.

Για προσπάθεια συγκάλυψης της αλήθειας.

Για εκφοβισμό της οικογένειάς της.

Για απουσία αμερόληπτης έρευνας.

Παρέθεσε επίσης στοιχεία για εκτεταμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων το 2022 και το 2023.

Πολλές εξ αυτών ισοδυναμούν με εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Μέχρι και σήμερα τίποτε δεν έχει αλλάξει.

Ο ιρανικός πληθυσμός εξακολουθεί να ζει «υπό τον ζυγό της βίαιης καταστολής» και οι αρχές εντείνουν τον «πόλεμο κατά των γυναικών και των κοριτσιών», τονίζει στη νέα έκθεσή της η Διεθνής Αμνηστία.

Οι περιπολίες για την τήρηση του ισλαμικού ενδυματολογικού κώδικα έχουν αυξηθεί σημαντικά, επισημαίνει.

Όχι τυχαία από τον περασμένο Απρίλιο -όταν το Ισραήλ και το Ιράν αντάλλαξαν απευθείας πυραυλικά πλήγματα και η Μέση Ανατολή βρέθηκε στο χείλος ενός περιφερειακού πολέμου- η ιρανική Διοίκηση Επιβολής του Νόμου έθεσε σε εφαρμογή την εθνική εκστρατεία «Noor», με έμφαση στη χρήση του χιτζάμπ.

Εν αναμονή της δεύτερης μαύρης επετείου από το θάνατο της Μαχσά Αμινί, οι ιρανικές αρχές επέβαλαν ασφυκτικό κλοιό επιτήρησης, σε διάφορες πόλεις.

Στο επίκεντρο είναι η γενέτειρα της δολοφονηθείσας Κούρδισσας, το Σακέζ, στο ιρανικό Κουρδιστάν.

Επιπλέον κάμερες εγκαταστάθηκαν στους δρόμους για την παρακολούθηση του πληθυσμού.

Οι έλεγχοι των δημόσιων χώρων πύκνωσαν.

Κυβερνητικοί οργανισμοί έσπευσαν να οργανώσουν εκδηλώσεις,  σχεδιασμένες να προβάλλουν μια εικόνα κανονικότητας στην πόλη.

Οι εντάσεις στην περιοχή σοβούν εδώ και καιρό και το τελευταίο που θα ήθελε το καθεστώς της Τεχεράνης είναι ένα νέο ξέσπασμα της συσσωρευμένης λαϊκής οργής.

Και δη σε μια κρίσιμη περίοδο, όπου το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν βρίσκεται δεύτερη φορά φέτος αντιμέτωπο με άβολα γεωπολιτικά διλήμματα.

Στιγμιότυπο από τις ταραχές στο Ιράν το 2022, εν μέσω άγριας καταστολής των αντικαθεστωτικών διαδηλώσεων, με βασικό αίτημα τον εκδημοκρατισμό (WANA via μέσω REUTERS)

Ισορροπίες σε τεντωμένο σχοινί

Ενάμιση μήνα μετά τη δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, στην Τεχεράνη, οι απειλές του θεοκρατικού καθεστώτος του Ιράν για σκληρά αντίποινα κατά του Ισραήλ δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί.

Μια σειρά αντικρουόμενων μηνυμάτων και εξελίξεων, καθώς και ένα διαφαινόμενο πλούσιο παρασκήνιο, υποδεικνύουν ότι το καθεστώς της Τεχεράνης διατηρεί ως προς τα εκτός συνόρων την παραδοσιακή «στρατηγική υπομονή».

Στο φόντο είναι οι διαιωνιζόμενες διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός στη μαρτυρική Λωρίδα της Γάζας και την απελευθέρωση των ομήρων.

Είναι επίσης ο κυνικός πολιτικός «τζόγος» της ακροδεξιάς, πολεμοκάπηλης κυβέρνησης Νετανιάχου στο Ισραήλ με την προεκλογική ρευστότητα στον ισχυρότερο σύμμαχό του, τις ΗΠΑ.

Στο μεσοδιάστημα, η επίσημη ανάληψη της ιρανικής προεδρίας από τον μετριοπαθή Μασούντ Πεζεσκιάν, τον Αύγουστο, έχει «θολώσει τα νερά».

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, άφησε ανοιχτή την πόρτα των διαπραγματεύσεων με τη Δύση για το ταχέως αναπτυσσόμενο πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας του.

Όμως το κλίμα επιδεινώθηκε άρδην με έναν νέο γύρο δυτικών κυρώσεων, υπό το βάρος κατηγοριών ότι το Ιράν προμηθεύει βαλλιστικούς πυραύλους στη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος εισέρχεται πλέον σε μια κρίσιμη καμπή.

Την ίδια ώρα δεν έχει αποσοβηθεί ο κίνδυνος γενίκευσης της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, που θα μπορούσε να απειλήσει τη σταθερότητα (και) του καθεστώτος του Ιράν.

Βασικός παράγοντας ανησυχίας στην Τεχεράνη πάντως παραμένει η προχωρημένη ηλικία και η προοπτική διαδοχής του 85χρονου Αγιατολάχ Χαμενεΐ.

Κατά τα λοιπά, όσο πλησίαζε η δεύτερη επέτειος από τον θάνατο της Μαχσά Αμίνι γινόταν όλο και πιο εμφανές ότι οι προεκλογικές υποσχέσεις του νέου προέδρου για μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό του Ιράν θα μείνουν πρακτικά στα λόγια.

Μια από αυτές ήταν και η χαλάρωση του νόμου για την υποχρεωτική χρήση του χιτζάμπ.