Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΒ’)

Ένας ακόμα από τους λεγόμενους απορητικούς διαλόγους που κατατάσσονται στην πρώιμη εργογραφία του Πλάτωνος και στους οποίους αναζητούνται ορισμοί είναι ο Ιππίας Μείζων. Ο διάλογος διεξάγεται ανάμεσα στον Σωκράτη, ο οποίος σε όλη του τη ζωή πασχίζει να ανιχνεύσει την αλήθεια, και το σοφιστή Ιππία, ο οποίος νομίζει πως κατέχει τη σοφία όλου του κόσμου. Ο επηρμένος σοφιστής από την Ήλιδα ισχυρίζεται ότι έχει την ικανότητα να βγάζει πολλά χρήματα διδάσκοντας την αρετή και υποδεικνύοντας στους νέους ανθρώπους τις όμορφες απασχολήσεις (καλά επιτηδεύματα) που αξίζει να έχουν.

Η τοποθέτηση αυτή γίνεται αφορμή να θέσει ο Σωκράτης το κομβικό ερώτημα, που συνιστά και την κεντρική ιδέα του διαλόγου: τι είναι το όμορφο (τι εστι το καλόν), τι λογής είναι τα όμορφα και τα άσχημα (τα καλά και τα αισχρά), με άλλα λόγια ποια είναι η φύση του ωραίου.

Η συζήτηση των δύο ανδρών οδηγείται στη διαλεκτική αναζήτηση του ορισμού του όμορφου (καλού). Ο Σωκράτης ζητά από τον Ιππία να ορίσει όχι τι είναι όμορφο, αλλά τι είναι το όμορφο. Επομένως, στον ορισμό δεν αναζητείται κάτι επιμέρους όμορφο, αλλά το όμορφο αυτό καθαυτό (αυτό τούτο το καλόν), δηλαδή το γενικό είδος που κάνει κάθε επιμέρους όμορφο πράγμα να είναι όμορφο.

Ο διαλεκτικός έλεγχος δεν επιτρέπει τελικά να καταστεί σαφής ο οντολογικός χαρακτήρας που έχει αυτό το Ένα (το καθολικό, το κοινό χαρακτηριστικό), ήτοι η αιτία που κάθε επιμέρους ωραίο έχει την ιδιότητα αυτήν, ούτε και το είδος της σχέσης του προς τα επιμέρους φαινόμενα.

Στον επίλογο του πλατωνικού διαλόγου ο καλός τε και σοφός Ιππίας, ο όμορφος και σοφός –έτσι τον αποκαλεί στην αρχή κιόλας του έργου ο Σωκράτης–, προ του ορατού αδιεξόδου στο οποίο έχει περιέλθει η συνομιλία, χαρακτηρίζει θρύμματα και τρίμματα λόγων (κνήσματα και περιτμήματα λόγων) όλα όσα ειπώθηκαν από τους δύο άνδρες, απλές φλυαρίες και μωρολογίες. Όμως, ο μέγας αθηναίος φιλόσοφος, προβάλλοντας εμμέσως πλην σαφώς τη διαφωνία του, του απαντά ότι μια μοίρα θεϊκή τον ωθεί να παραδέρνει και να καταγίνεται με πράγματα που φαίνονται ανώφελα και ασήμαντα, ενώ δεν παραλείπει να του υπενθυμίσει την παροιμία πως τα όμορφα είναι δύσκολα (χαλεπά τα καλά).

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο «Ιππίας Μείζων» του Πλάτωνος (εκδόσεις Φέξη).

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Α’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Β’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Γ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Δ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Ε’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΣΤ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Ζ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Η’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Θ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Ι’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΑ’)