Η είδηση τρομάζει: Ο αριθμός των κρατουμένων στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία 30 χρόνια έχει διπλασιαστεί, παρά το γεγονός ότι το ποσοστό εγκληματικότητας έχει μειωθεί.

Το 1991, το σύστημα φυλακών του ΗΒ στέγαζε περίπου 40.000 κρατούμενους. Σήμερα, ο αριθμός αυτός είναι υπερδιπλάσιος, με περισσότερους από 88.000 κρατούμενους. Αυτή η άνευ προηγουμένου αύξηση του πληθυσμού των φυλακών έχει φέρει τη χώρα σε μια πρωτοφανή κρίση, με τις φυλακές να λειτουργούν με πλήρη χωρητικότητα, ένα πρόβλημα που ώθησε την κυβέρνηση να λάβει δραστικές και αμφιλεγόμενες αποφάσεις για να εκτονώσει την πίεση, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής ενός μέτρου που ξεκίνησε αυτή την εβδομάδα και θα επιτρέψει την πρόωρη απελευθέρωση χιλιάδων κρατουμένων.

Η αύξηση είναι 13% μόνο την τελευταία τριετία και το Υπουργείο Δικαιοσύνης προβλέπει ότι θα φτάσει τους 99.300 κρατούμενους μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.

Ακόμη και με τη σχεδιαζόμενη κατασκευή νέων φυλακών, η ικανότητα φιλοξενίας κρατουμένων δεν αναμένεται να αυξηθεί με το ρυθμό των ποινών φυλάκισης, καθώς σχεδιάζονται μόνο περίπου 4.400 νέοι χώροι.

Από τη δεκαετία του 2010, λένε οι ειδικοί, ο υπερπληθυσμός οφείλεται στις μεγαλύτερες ποινές.

Το 2023, η μέση ποινή που επιβλήθηκε για σοβαρά εγκλήματα ήταν περισσότερο από 25% μεγαλύτερη από ό,τι το 2012. Μέρος αυτού οφείλεται σε περισσότερες καταδίκες για βίαια εγκλήματα, που επιφέρουν μεγαλύτερες ποινές, αλλά τα ίδια εγκλήματα μεταφράζονται πλέον σε περισσότερο χρόνο πίσω από τα κάγκελα.

Από τη δεκαετία του 1990, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει βιώσει αυτήν την εκτεταμένη αυστηροποίηση των ποινών

Οι ποινές για κλοπή, για παράδειγμα, ήταν κατά μέσο όρο 13 μήνες μεγαλύτερες το 2023 σε σχέση με το 2012, σημειώνοντας αύξηση 36%. Αυτή η αύξηση στη διάρκεια των ποινών κράτησε τον πληθυσμό των φυλακών ουσιαστικά σταθερό καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, παρόλο που ο αριθμός των ατόμων που δικάζονταν και καταδικάζονταν στο δικαστήριο μειώνονταν.

Επιπλέον, ο αριθμός των ατόμων που βρίσκονται υπό κράτηση έχει αυξηθεί κατά 84% από το 2019 και πλέον αντιπροσωπεύει σχεδόν το 20% του συνολικού πληθυσμού των φυλακών. Τα δύο τρίτα αυτών των ανθρώπων δεν έχουν ακόμη καταδικαστεί, γεγονός που αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη καθυστέρηση στα ποινικά δικαστήρια.

Η εκθετική αύξηση του αριθμού των κρατουμένων δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο. Από τη δεκαετία του 1990, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει βιώσει αυτήν την εκτεταμένη αυστηροποίηση των ποινών, ένα φαινόμενο γνωστό ως «πληθωρισμός ποινών».

Στην Αγγλία τονίζουν ότι η κατάσταση στις φυλακές είναι μόνο ένα παράδειγμα μιας ευρύτερης κατάρρευσης του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, της οποίας είναι και αιτία και σύμπτωμα.

Οι τρεις λόγοι που προκάλεσαν την αύξηση του πληθυσμού των φυλακών είναι οι μεγαλύτερες ποινές, αύξηση των κρατουμένων που αναμένουν δίκη ή η καταδίκη και αύξηση του αριθμού των ατόμων που επιστρέφουν στη φυλακή μετά την αποφυλάκιση με όρους.

Έξω με το 40%

Ως απάντηση σε αυτήν την κρίση, η κυβέρνηση εφάρμοσε το μέτρο που επιτρέπει την πρόωρη αποφυλάκιση κρατουμένων που έχουν εκτίσει το 40% της ποινής τους, αντί του 50% που συνήθως απαιτείται για την απόλυση.

Αποτελείται από δύο φάσεις: Πρώτον, άρχισαν να αποφυλακίζονται κρατούμενοι με ποινές κάτω των πέντε ετών και αργότερα, το ίδιο θα γίνει και με άλλους με μεγαλύτερες ποινές έως 5.500 συνολικά τον Οκτώβριο.

Στόχος είναι να εκτονωθεί η άμεση πίεση στις φυλακές και να αποτραπεί η κατάρρευση του σωφρονιστικού συστήματος, το οποίο στα τέλη Αυγούστου είχε διαθέσιμα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, κάτι λιγότερο από εκατό κρεβάτια σε ανδρικές φυλακές στην Αγγλία και την Ουαλία.

Κριτικές και προβληματισμοί

Όμως το σχέδιο έχει προκαλέσει μια σειρά από επικρίσεις και ανησυχίες. Tα θύματα των εγκλημάτων αισθάνονται προδομένα και απογοητευμένα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα θύματα δεν έχουν ενημερωθεί επαρκώς για την πρόωρη απελευθέρωση των δραστών, κάτι που προκαλεί έντονη ανησυχία και φόβο. Η έλλειψη ενημέρωσης υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο δικαστικό σύστημα, καθώς τα θύματα αισθάνονται ότι η δικαιοσύνη δεν αποδίδεται όπως θα έπρεπε.

Δεύτερον, ο αντίκτυπος στην επιτήρηση των αποφυλακισμένων είναι επίσης ανησυχητικός. Η Ένωση Αξιωματικών Επιτήρησης (Napo) έχει προειδοποιήσει ότι η πρόωρη απελευθέρωση χωρίς επαρκή προετοιμασία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένα ποσοστά υποτροπής. Ορισμένοι υπάλληλοι επιτήρησης είχαν μόνο μία εβδομάδα για να προετοιμαστούν για την απελευθέρωση κρατουμένων που χρειάζονται στενή παρακολούθηση, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο ανεπαρκούς επιτήρησης και, κατά συνέπεια, νέων αδικημάτων.

Επιπλέον, η απουσία κατάλληλων προγραμμάτων εκπαίδευσης και επανένταξης μέσα στις φυλακές εντείνει τα προβλήματα. Πολλοί κρατούμενοι απελευθερώνονται χωρίς να έχουν εξασφαλίσει στέγη ή εργασία, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο να ξαναμπλέξουν σε εγκληματικές δραστηριότητες.

Επιθεωρητές φυλακών προειδοποιούν ότι οι κρατούμενοι που απελευθερώνονται χωρίς επαρκή υποστήριξη είναι πιθανό να επιστρέψουν στις φυλακές μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Παράλληλα, υπάρχουν και πιο ριζοσπαστικές προτάσεις, όπως η πρόωρη απελευθέρωση ακόμα και ατόμων που έχουν καταδικαστεί για σοβαρά εγκλήματα, όπως φόνοι και βιασμοί, καθώς και η απελευθέρωση ηλικιωμένων ή βαριά ασθενών κρατουμένων. Αυτές οι προτάσεις έχουν προκαλέσει επίσης αντιδράσεις, καθώς πολλοί τις θεωρούν ακραίες και επικίνδυνες για τη δημόσια ασφάλεια.

Συνολικά, η απόφαση για πρόωρη απελευθέρωση κρατουμένων φαίνεται να είναι μια προσωρινή λύση σε ένα βαθύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το σωφρονιστικό σύστημα του Ηνωμένου Βασιλείου. Χωρίς μια συνολική στρατηγική που να αντιμετωπίζει τις ρίζες του προβλήματος, όπως η «φούσκα των ποινών» και η έλλειψη πόρων για την αποκατάσταση των κρατουμένων, υπάρχει ο κίνδυνος το πρόβλημα να επιδεινωθεί στο μέλλον.

Η συνολική εικόνα δείχνει ότι το πρόβλημα του υπερπληθυσμού στις φυλακές δεν μπορεί να λυθεί με πρόχειρα μέτρα. Χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει τη βελτίωση των συνθηκών στις φυλακές, την αναθεώρηση των ποινών και τη βελτίωση της στήριξης προς τους απελευθερωμένους κρατούμενους. Οι απελευθερώσεις αυτές, αν και ανακουφίζουν προσωρινά το σύστημα, δημιουργούν αλυσιδωτά προβλήματα που πλήττουν την κοινωνία και υπονομεύουν την εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Όχι μόνο στην Αγγλία, αλλά και σε όλο τον κόσμο…

Headlines