Προσφυγικό: Σε ποιες χώρες της ΕΕ ζητούν άσυλο πολίτες από 20 αυταρχικές ή εμπόλεμες χώρες;

Οι 20 χώρες καταγωγής των προσφύγων που αιτούνται άσυλο, κατατάσσονται ως εμπόλεμες, υπό αυταρχικά καθεστώτα, σε πολιτική αναταραχή ή ως χώρες στις οποίες συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων βρίσκονται υπό διωγμό.

Η έρευνα συνοψίζει τις τάσεις των προσφυγικών ροών, τόσο τον αριθμό όσων έχουν καταθέσει αίτηση για άσυλο, όσο και τις χώρες προτίμησης των ατόμων που έχουν αιτηθεί για άσυλο.

Προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι Παλαιστίνιοι ως προς την παροχή ασύλου. Με τις ροές από τη Δυτική Όχθη να είναι σε άνοδο.

Μέχρι το τέλος Ιουνίου, οι χώρες της ΕΕ+ έλαβαν 513 000 αιτήσεις για διεθνή προστασία. Ενώ ο αριθμός αυτός ήταν σταθερός σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2023, κρύβει ορισμένες σημαντικές αλλαγές σε εθνικό επίπεδο. Η Γερμανία έλαβε ένα πέμπτο λιγότερες αιτήσεις, ενώ η Ιταλία έλαβε αύξηση κατά πάνω από ένα τρίτο. Στην Ισπανία, οι συνολικές αιτήσεις παρέμειναν σταθερές αλλά σε υψηλό επίπεδο.

Οι αιτήσεις για άσυλο, δεν πρέπει να συγχέονται με την συνολική μετανάστευση στις χώρες της ΕΕ.

Οι συνολικές αιτήσεις αναμένεται να φτάσουν το 1 εκατομμύριο το 2024

Η ανάλυση που δημοσιεύθηκε από τον Οργανισμό Ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUAA) αποκαλύπτει ότι μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου 2024, υποβλήθηκαν περίπου 513 000 αιτήσεις ασύλου στην ΕΕ+.

Με περισσότερες αιτήσεις να αναμένονται συνήθως κατά τους τελευταίους έξι μήνες, ο Οργανισμός εκτιμά ότι οι χώρες της ΕΕ+ θα μπορούσαν να λάβουν περίπου ένα εκατομμύριο αιτήσεις μέχρι το τέλος του έτους.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024, οι αιτήσεις από Σύρους (71.000) αυξήθηκαν κατά 7 % σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023. Οι Αφγανοί (45.000), ενώ παρέμειναν η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα υπηκοότητας, υπέβαλαν ένα πέμπτο λιγότερες αιτήσεις (- 18 %). Μετά την αύξηση των αφίξεων πλοίων στις Καναρίους Νήσους τους τελευταίους μήνες, μέχρι το τέλος Ιουνίου, οι Μαλιανοί (9.600) και οι Σενεγαλέζοι (7.500) υπέβαλαν τριπλάσιες αιτήσεις σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023.

Ροές ανά χώρα καταγωγής σε σχέση με το Α’ εξάμηνο του 2023 και το εξάμηνο με τις μεγαλύτερες ροές από το 2015

Ασία

Οι πρόσφυγες από το Αφγανιστάν κατέθεσαν 45,266 αιτήματα ασύλου το πρώτο εξάμηνο του 2024, μειωμένα σε σχέση με το 2023 όπου κατατέθηκαν 55.080. Το ρεκόρ από το 2015 που διατίθενται στατιστικά ήταν στο δεύτερο εξάμηνο του 2015 με 146,018.

Ακριβώς 23.001 πρόσφυγες από το Μπαγκλαντές κατέθεσαν αίτημα ασύλου το Α’ εξάμηνο του 2024, αυξημένο σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2023 που οι αιτήσεις ανήλθαν στις 20.926. Φέτος είναι το εξάμηνο με το υψηλό δεκαετίας, κάτι που εξηγείται λόγω της πολιτικής αστάθειας και της εξέγερσης ενάντια στην Σέιχ Χασίνα.

Μόλις 12.737 αιτήσεις κατατέθηκαν από Πακιστανούς πολίτες το Α’ εξάμηνο του 2024, μειωμένο σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 203 των 18.038 αιτήσεων. Περισσότερες αιτήσεις είχαν κατατεθεί το Β εξάμηνο του 2015 (31.038).

Οι Ιρακινοί κατέθεσαν 10.693 αιτήματα ασύλου στο Α’ εξάμηνο του 2024, ελαφρώς αυξημένα σε σχέση με τα 10.247 του 2023. Όχι και τόσο μακρινή ανάμνηση τα 100.868 αιτήματα του Β’ εξαμήνου του 2015, με την άνοδο του ISIS σε Ιράκ και Συρία. Οι Σύριοι κατέθεσαν 71.382 αιτήσεις ασύλου το Α’ Εξάμηνο του 2024, με μια μικρή αύξηση των 66.676 αιτήσεων της αντίστοιχης περιόδου του 2023. Πολύ μακριά από τις 293.808 αιτήσεις του Β’ Εξαμήνου του 2015, με ενεργό εμφύλιο και 8 στρατούς στην χώρα.

Β. Αφρική

Οι αιτήσεις ασύλου από την Αίγυπτο ανήλθαν σε 11.746 το Α’ Εξάμηνο του 2024, μειμένες σε σχέση με τις 13.061 της ίδια περιόδου του 2023. Περισσότερες ήταν το Β’ εξάμηνο του 2023, όπου ανήλθαν σε 13.453 αιτήσεις ασύλου.

Οι αιτήσεις ασύλου από το Μαρόκο το Α’ εξάμηνο του 2024, ήταν 11.808, μειωμένες σε σχέση με το ίδιο διάστημα του 2023 (13,635). Ρεκόρ σημειώθηκε το Β’ Εξάμηνο του 2023 με 17.289 αιτήσεις. Οι Τυνήσιοι κατέθεσαν 7.556 αιτήσεις ασύλου το Α’ Εξαμήνο 2024, ποσό αυξημένο σε σχέση με τις 5.529 αιτήσεις του Α’ Εξαμήνου του 2023.

Αφρική

Τουλάχιστον 9.395 αιτήματα ασύλου κατατέθηκαν από τη Γουινέα το Α’ εξάμηνο του 2024, αυξημένα σε σχέση με τα 8.681 του ίδιου διαστήματος του 2023, δύσκολη χρονιά για τους κατοίκους της Γουινέας ήταν το Β’ εξάμηνο του 2023, όπου 12.557 κατέθεσαν αίτημα ασύλου. Από το Μάλι κατάγονται 9.616 πρόσφυγες που κατέθεσαν αίτημα ασύλου το Α’ Εξάμηνο του 2024, ρεκόρ δεκαετίας, υπερτριπλάσιο του 2.976 αιτημάτων του Α’ εξαμήνου του 2023.

Η Νιγηρία, είδε 9.589 κατοίκους της να ζητούν άσυλο από την ΕΕ το Α’ εξάμηνο του 2024, ποσό αυξημένο σε σχέση με τα 7.914 άτομα με το ίδιο αίτημα το Α’ εξάμηνο του 2023, πολύ χαμηλά σε σχέση με τις 30.707 αιτήσεις του Β’ εξαμήνου του 2016 και την ευρεία δράση της ισλαμιστικής οργάνωσης Μπόκο Χαράμ.

Το Α’ Εξάμηνο του 2024 η ΕΕ δέχθηκε 7.106 αιτήσεις ασύλου από την Ακτή Ελεφαντοστού, μειωμένες σε σχέση με το Α’ Εξάμηνο του 2023 των 9.324 αιτήσεων. Το ρεκόρ ήταν το Β’ Εξάμηνο του 2023 με 10.996 αιτήσεις.

Την Σενεγάλη εγκατέλειψαν 7.504 πολίτες το Α Εξάμηνο του 2024 (υψηλό δεκαετίας) ζητώντας άσυλο στην ΕΕ, υπερτριπλάσιος αριθμός σε σχέση με τις 2.470 αιτήσεις του Α’ Εξαμήνου του 2023. Σομαλοί πρόσφυγες κατέθεσαν 8.908 αιτήσεις ασύλου το Α’ Εξάμηνο του 2024, 40 λιγότεροι από το αντίστοιχο διάστημα του 2023. Οι περισσότερες αιτήσεις ασύλου κατατέθηκαν το Β Εξάμηνο του 2016 με 11.173.

Ευρώπη

Μόλις 12.383 Ουκρανοί κατέθεσαν αίτημα ασύλου το Α εξάμηνο του 2024, ποσοστό ελαφρώς αυξημένο σε σχέση με τις 7.113 αιτήσεις του Α Εξαμήνου του 2023. Το Α Εξάμηνο του 2022 υπήρξαν 21.547 αιτήσεις που συνδέονταν με την έναρξη του πολέμου.

Τα αιτήματα ασύλου από την Γεωργία έφτασαν τα 7.302, σχεδόν υποδιπλάσια από τα 14.073 της αντίστοιχης περιόδου του 2023, ρεκόρ αιτημάτων υπήρξε το Β’ εξάμηνο του 2022 με 15.782.

Την «Ασφαλή Τρίτη Χώρα» της Τουρκίας, αιτήθηκαν να εγκαταλείψουν 28.049 πολίτες το Α εξάμηνο του 2024, αριθμός αιτήσεων μειωμένος σε σχέση με τις 34.099 της ίδιας περιόδου του 2023. Τουλάχιστον 66.710 Τούρκοι πολίτες θέλησαν να φύγουν το Β Εξάμηνο του 2023, ζητώντας άσυλο.

Νότια Αμερική

Η Κολομβία «έχασε» το Α’ εξάμηνο του 2024 28.777 πολίτες της που ζήτησαν άσυλο στην ΕΕ,αριθμός μειωμένος σε σχέση με τις 33.741 αιτήσεις του Α’ εξαμήνου του 2023, το οποίο και αποτέλεσε το ρεκόρ δεκαετίας. Το Περού εγκατέλειψαν 13.959 πολίτες του το Α Εξάμηνο του 2024 (ρεκόρ δεκαετίας), αριθμός υψηλότερος από τους 11.785 πολίτες που αιτήθηκαν άσυλο το Α εξάμηνο του 2023.

Τα αιτήματα ασύλου από την Βενεζουέλα έφτασαν τα 37.011, στα επίπεδα του 2023 (36.482), που αποτελεί και το ρεκόρ αιτημάτων.

Μεταβαλλόμενες τάσεις στις βασικές χώρες υποδοχής ΕΕ+

Ενώ η Γερμανία (124.000) δέχθηκε σχεδόν το ένα τέταρτο του συνόλου των αιτήσεων στην ΕΕ+ κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους (24%), αυτό αντιπροσωπεύει μείωση κατά ένα πέμπτο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023.

Αν και η Ισπανία (88.000 – 17% των αιτήσεων) έλαβε τον 2ο μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων, ο αριθμός αυτός παρέμεινε σταθερός σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Από την άλλη πλευρά, οι αιτήσεις στην Ιταλία (85.000) αυξήθηκαν πάνω από το ένα τρίτο. Η Κύπρος (4.900) συνέχισε να λαμβάνει τις περισσότερες αιτήσεις ανά κάτοικο.

Οι λατινοαμερικάνικες εθνικότητες, πολλές από τις οποίες επωφελούνται από την πρόσβαση στην ΕΕ+ χωρίς θεώρηση, εξακολουθούν να κατέχουν σημαντική θέση στο τοπίο του ασύλου. Οι κάτοικοι της Βενεζουέλας (37.000) και του Κολομβίας (29.000) και, σε μικρότερο βαθμό, οι κάτοικοι του Περού (14.000) εξακολουθούν να υποβάλλουν σημαντικό αριθμό αιτήσεων στην ΕΕ+. Από τις αιτήσεις των τριών χωρών, γίνονται δεκτές περίπου οι 4 στις 100.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024, η συντριπτική πλειονότητα των Βενεζουελάνων (90%) και των Κολομβιανών (80%) υπέβαλαν αίτηση στην Ισπανία. Ωστόσο, οι περισσότεροι Περουβιανοί (53%) υπέβαλαν αίτηση στην Ιταλία, γεγονός που αποτελεί αξιοσημείωτη μετατόπιση σε σχέση με το 2023, όταν η Ισπανία ήταν ο κύριος προορισμός για τους Περουβιανούς αιτούντες άσυλο.

Η γραφειοκρατία σκοτώνει το άσυλο

Οι αιτήσεις ασύλου δεν δίνουν πλήρη εικόνα των αναγκών προστασίας στην ΕΕ+. Στα τέλη Ιουνίου 2024, υπήρχαν 4,5 εκατομμύρια άτομα που εκτοπίστηκαν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και επωφελούνταν προσωρινής προστασίας. Παράλληλα, σημειώθηκε μικρή αύξηση των αιτήσεων ασύλου από Ουκρανούς (12.000), εκ των οποίων πάνω από τις μισές υποβλήθηκαν στη Γαλλία και το ένα πέμπτο στην Πολωνία.

Στο σύνολό τους, οι τάσεις αυτές θέτουν σημαντικές προκλήσεις για τις αρχές ασύλου και υποδοχής της ΕΕ+. Με τον αριθμό των υποθέσεων που ανέμεναν αποφάσεις σε πρώτο βαθμό να παραμένει σταθερός (925.000), η EUAA προσέφερε επιχειρησιακή βοήθεια σε 11 κράτη μέλη.

Οι αιτήσεις ασύλου εξετάζονται υπερβολικά αργά, στην Ελλάδα κυρίως, καθώς οι υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες από διερμηνείς. Οι χώρες με υψηλά ποσοστά αποδοχής των αιτήσεων είναι η Συρία, το Αφγανιστάν, η Ουκρανία, το Μάλι και η Σομαλία.

Αποφάσεις για διεθνή προστασία

Το πρώτο εξάμηνο του 2024, το ποσοστό αναγνώρισης σε πρώτο βαθμό ανήλθε σε περίπου 46 % στην ΕΕ+. Το ποσοστό αναγνώρισης, δηλαδή το ποσοστό των αποφάσεων που χορηγούν είτε καθεστώς πρόσφυγα είτε επικουρική προστασία, αποτελεί έναν από τους πολλούς δείκτες του τρόπου με τον οποίο οι αρχές της ΕΕ+ αξιολογούν τις ανάγκες προστασίας των διαφόρων υπηκοοτήτων και του επιπέδου σύγκλισης στη λήψη αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Στην περίπτωση των Σύρων, το ποσοστό αναγνώρισης παρέμεινε υψηλό στο 92 % σε επίπεδο ΕΕ+ και τα εθνικά ποσοστά είναι σε γενικές γραμμές συνεπή μεταξύ των χωρών της ΕΕ+. Ο ρατσισμός και το αντιμεταναστευτικό προφίλ στις περισσότερες των χωρών της ΕΕ είναι εμφανώς σε άνοδο. 

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες σημαντικές διαφορές στις αποφάσεις προστασίας, καθώς λιγότερες από 1 στις 3 θετικές αποφάσεις (29%) χορηγούν καθεστώς πρόσφυγα σε Σύρους υπηκόους. Η Γερμανία έχει λάβει την πλειονότητα των αποφάσεων που αφορούν Σύρους αιτούντες, χορηγώντας καθεστώς πρόσφυγα σε 1 στις 9 περιπτώσεις. Από τις 20 χώρες της λίστας, η Γερμανία είναι στις 3 πρώτες επιλογές, σε 12 περιπτώσεις.

Για τους Αφγανούς, το ποσοστό αναγνώρισης ήταν περίπου 65% σε επίπεδο ΕΕ+, ενώ τα εθνικά ποσοστά παρουσίαζαν πολύ μεγαλύτερη διακύμανση μεταξύ των χωρών της ΕΕ+. Τα ποσοστά αναγνώρισης για άλλες βασικές εθνικότητες που υπέβαλαν αίτηση διεθνούς προστασίας στην ΕΕ+ υπέστησαν αλλαγές.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται εκείνα για τους Τούρκους αιτούντες (Κούρδοι, αντικαθεστωτικοί κ.α.), στους οποίους, εδώ και τέσσερα χρόνια, χορηγείται σταθερά λιγότερο συχνά προστασία, μειωμένα στο 18% από 54% το 2019. Συνολικά τα ποσοστά αποδοχής ασύλου είναι πολύ μικρά, ακόμα και για περιπτώσεις όπου η ΕΕ, έχει ευθεία εμπλοκή στα δεινά που βρήκε τις χώρες.