Μαύρη τρύπα εκτοξεύει τους μεγαλύτερους πίδακες που γνωρίζουμε στο Σύμπαν

Πανίσχυροι πίδακες σωματιδίων και ακτινοβολίας καταγράφηκαν να εκτοξεύονται σε αντίθετες κατευθύνσεις από τους πόλους μιας μακρινής μαύρης τρύπας -οι μεγαλύτεροι τέτοιοι πίδακες που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ, περίπου 140 φορές μακρύτερες από τη διάμετρο ολόκληρου του Γαλαξία μας.

Η μαύρη τρύπα βρίσκεται στο κέντρο ενός γαλαξία του οποίου το φως χρειάστηκε 7,5 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει στη Γη, κάτι που σημαίνει ότι οι νέες παρατηρήσεις δίνουν μια εικόνα για το Σύμπαν όταν είχε τη μισή από τη σημερινή του ηλικία.

Μαύρες τρύπες –σώματα τόσο πυκνά ώστε τίποτα, ακόμα και το φως, δεν μπορεί να δραπετεύσει από τη βαρυτική τους έλξη- κρύβονται στα κέντρα όλων των γαλαξιών. Σε κάποιες περιπτώσεις, σύννεφα αερίου και σκόνης παγιδεύονται από το βαρυτικό πεδίο της τρύπας και αρχίζουν να περιφέρονται γύρω της σε ασύλληπτες ταχύτητες, κοντά στην ταχύτητα του φωτός.

Για λόγους που ακόμα δεν είναι καλά κατανοητοί, αλλά πιθανότατα σχετίζονται με το μαγνητικό πεδίο της μαύρης τρύπας, ένα μέρος του υλικού που περιφέρεται γύρω από τη μαύρη τρύπα –κυρίως πρωτόνια και ηλεκτρόνια- εκτοξεύεται από τους πόλους και σχηματίζει πίδακες.

Οι δύο πίδακες της νέας μελέτης –οι οποίοι ανακαλύφθηκαν με το μεγάλο ραδιοτηλεσκόπιο LOFAR στην Ολλανδία- έχουν συνολικό μήκος 23 εκατομμύρια έτη φωτός.

Η δε ισχύς τους εκτιμάται ότι αντιστοιχεί στην ενέργεια ενός τρισεκατομμυρίου Ήλιων.

Η διάστικτη λευκή γραμμή σημαδεύει τη θέση των πιδάκων σε αυτή την εικόνα από το ραδιοτηλεσκόπιο LOFAR (LOFAR Collaboration/WISE/NASA/JPL-Caltech/Martijn Oei/PA)

Οι ερευνητές βάφτισαν το ζεύγος πιδάκων «Πορφυρίωνα», το όνομα του γίγαντα γιου της Γαίας στην ελληνική μυθολογία. Είναι περίπου 30% μακρύτερος από τον προηγούμενο κάτοχο του ρεκόρ, τον (επίσης γίγαντα) Αλκυονέα.

«Τα συστήματα πιδάκων όπως ο Πορφυρίωνας είναι μεταξύ των πιο ενεργητικών θεαμάτων που έχουν εκτυλιχθεί στο Σύμπαν από την εποχή του Big Bang δήλωσε ο Μάρτιν Οέι του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στο Nature.

Όπως επισήμαναν οι ερευνητές, οι πίδακες των μελανών οπών μεταφέρουν τόσο μεγάλες ποσότητες ενέργειας ώστε μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη ολόκληρων γαλαξιών γύρω τους.

Μεταξύ άλλων, μπορούν να θερμάνουν τα σύννεφα υδρογόνου στον διαστρικό χώρο και να εμποδίσουν έτσι τον σχηματισμό νέων άστρων.

Όπως είπε ο Μάικ Χάρντκασλ του Πανεπιστημίου του Χέρτφορτσαϊντ στη Βρετανία, μέλος της ερευνητικής ομάδας, «το γεγονός ότι εκτείνονται σε τόσο μεγάλη απόσταση από την μητρική μαύρη τρύπα σημαίνει ότι μπορεί να μεταφέρουν ενέργεια, σωματίδια και μαγνητικά πεδία στο κενό του κοσμικού ιστού, τα κενά ανάμεσα στις ομάδες και τα νήματα γαλαξιών που γνωρίζουμε ότι σχηματίζουν την αδρή δομή του Σύμπαντος».