Πίτερ Στροσνάιντερ: Αλλάζει το «παιχνίδι» στην ευρωπαϊκή γεωργία

Οι αγρότες θα πρέπει να λαμβάνουν οικονομική στήριξη ως κίνητρο για δράσεις που προωθούν την οικολογική βιωσιμότητα, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Πίτερ Στροσνάιντερ, επικεφαλής του Στρατηγικού Διαλόγου για το Μέλλον της Γεωργίας της ΕΕ, που συνέταξε την έκθεση «Μια κοινή προοπτική για τη γεωργία και τα τρόφιμα στην Ευρώπη».

Οι συστάσεις της έκθεσης αναμένεται να διαμορφώσουν τις γεωργικές πολιτικές της νέας Κομισιόν, οι οποίες θα παρουσιαστούν εντός των πρώτων 100 ημερών, όπως τόνισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσιάζοντας τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ο γερμανός καθηγητής μιλάει επίσης για τα κρίσιμα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αγρότες στη Μεσόγειο και την Ελλάδα, όπως η λειψυδρία και η ανάγκη νέων καλλιεργειών ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή.

Θεωρείτε ότι οι προτάσεις σας θα αλλάξουν το «παιχνίδι» στον αγροτικό τομέα της ΕΕ;

Είναι επίτευγμα το ότι συγκεντρώθηκαν τόσο διαφορετικές θέσεις, διαφορετικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα στο ίδιο τραπέζι για να αναπτυχθεί από κοινού μια εννοιολογική συναίνεση, που είναι περισσότερο από την αντιμετώπιση των θέσεων αυτών αθροιστικά, και αποτελεί μια ενσωμάτωση των διαφορετικών απόψεων σε κοινές προτάσεις. Είναι κατόρθωμα.

Το αν θα αλλάξει το συνολικό «παιχνίδι» στην ευρωπαϊκή γεωργία εναπόκειται στην πολιτική διαδικασία που θα ακολουθήσει. Οι προτάσεις μας εισέρχονται στην πολιτικό διάλογο και εναπόκειται στα κοινοβούλια και τις διοικήσεις να αποφασίσουν. Αλλά ελπίζω ότι θα επηρεάσουν τις τωρινές και τις μελλοντικές διαδικασίες.

Σχετικά με την ΚΑΠ προτείνετε να καθορίζονται οι επιδοτήσεις όχι βάσει της έκτασης των αγροκτημάτων αλλά βάσει μιας διαφορετικής προσέγγισης. Ποιοι θα επωφεληθούν;

Οσον αφορά την οικονομική στήριξη αλλάξαμε τις κατηγορίες κατανομής των χρημάτων και κινηθήκαμε προς τις πραγματικές ανάγκες βάσει οικονομικής βιωσιμότητας των αγροκτημάτων, όσον αφορά την εγκατάλειψη, όσον αφορά κάποιους συγκεκριμένους τομείς κ.λπ.

Από την άλλη έχουμε ένα δεύτερο επίπεδο, θα το έλεγα περιβαλλοντικές πληρωμές  και αυτό δεν περιλαμβάνεται στο πλαίσιο της υφιστάμενης ΚΑΠ, αλλά αφορά τη στήριξη φιλικών προς τη βιωσιμότητα πρακτικών. Δεν αποζημιώνει μόνο για μειώσεις εισοδήματος έναντι απωλειών παραγωγής στη βάση της βιωσιμότητας, αλλά επιπλέον αυτών προτείνει ότι πρέπει να υπάρχουν κίνητρα ώστε η βιωσιμότητα να έχει και οικονομική στήριξη.

Και αυτό δεν έχει να κάνει με το μέγεθος των αγροκτημάτων. Αυτό κρατά ακόμη και μεγάλες βιομηχανοποιημένες μονάδες αγροκτημάτων εντός της στήριξης από την ΚΑΠ στον βαθμό που συμβάλλουν στη βιωσιμότητα.

O καθηγητής Πίτερ Στροσνάιντερ

Τα κονδύλια αυτά προβλέπονται πέραν του προσωρινού Ταμείου για τη δίκαιη μετάβαση;

Ναι, το Ταμείο για τη δίκαιη μετάβαση είναι πραγματικά προσωρινό. Η ΚΑΠ δεν είναι μηχανισμός μετάβασης, η προσωρινή δίκαιη μετάβαση εκλαμβάνεται ως ένα ενδιάμεσο ταμείο, για να δίνει έναυσμα σε δραστηριότητες που είναι περισσότερο μεταβατικές.

Θα βοηθήσει στη μετάβαση των αγροτών σε πιο ανθεκτικές καλλιέργειες λόγω της κλιματικής αλλαγής, που είναι ένα θέμα που απασχολεί τους αγρότες στην Ελλάδα και γενικότερα τη Μεσόγειο;

Πολλές δασικές πυρκαγιές γίνονταν κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για να καταλήξουμε στις προτάσεις μας. Είχαμε πλήρη επίγνωση των καταστροφικών επιπτώσεών τους, ιδίως στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες περιοχές, τη Νότια Ιταλία, την Ανδαλουσία, ακόμα και στη Φινλανδία.

Η έκθεσή μας προσφέρει διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης των ζητημάτων αυτών, η ΚΑΠ είναι ένας, το προσωρινό Ταμείο δίκαιης μετάβασης είναι ένας δεύτερος, το Ταμείο για την αποκατάσταση της φύσης είναι ένα τρίτο εργαλείο. Φυσικά η δημιουργία καλλιεργειών που είναι πιο εύρωστες, η αναδιάταξη συστημάτων διαχείρισης κινδύνων και κρίσεων, το Ταμείο αγροτικών κρίσεων θα πρέπει να επικεντρωθεί και να είναι πιο στοχευμένο σε πραγματικά καταστροφικούς κινδύνους.

Υπάρχει σειρά εργαλείων που έχουν προταθεί στην έκθεσή μας, που λαμβάνουν υπόψη αυτού του είδους τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία και το πώς θα αμβλυνθεί ο αντίκτυπος αυτός. Ανθεκτικές καλλιέργειες και τεχνολογίες αναπαραγωγής αποτελούν μέρος της προσέγγισης αυτής.

Τα κράτη-μέλη της Μεσογείου έχουν καλέσει την Κομισιόν να επιταχύνει τη λήψη μέτρων για τη διασφάλιση της ασφάλειας της παροχής νερού, ένα επείγον πρόβλημα για τις μεσογειακές περιοχές. Ποιες είναι οι προτάσεις σας;

Εχουμε ειδικό κεφάλαιο στην έκθεση για τη γεωργία ανθεκτικότητας στο νερό. Η υγεία του εδάφους και η διαμόρφωση των εκτάσεων παίζουν ρόλο στην προσπάθεια συγκράτησης περισσότερου νερού. Μιλάμε για μηχανισμούς συγκράτησης του νερού, καθώς και για τη διαχείριση του νερού στη Μεσόγειο, για να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις, που είναι ένα μέρος της κρίσης και της διαχείρισής της.

Οι προτάσεις σας θα βοηθήσουν νέους αγρότες;

Είναι ένα βασικό ζήτημα της έκθεσης συνολικά. Η ανανέωση γενεών είναι σημαντική για την αγροτική παραγωγή. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει. Υπάρχει σειρά εργαλείων για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού από την εκπαίδευση και τη διαχείριση του εδάφους, και αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν εντός της δυνατότητας των κρατών-μελών, μέχρι την πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

Και είναι ένα επίτευγμα της ομάδας του Στρατηγικού Διαλόγου ότι σε επαφή μελών μας με την ΕΤΕπ, η Τράπεζα ανέπτυξε νέες προτεραιότητες, στοχεύοντας στη χρηματοδότηση βιώσιμων καλλιεργειών και στη δημιουργία πακέτων, που είναι φτιαγμένα για νέους αγρότες, για να «καλύψει» συγκεκριμένα ενδιαφέροντά τους, ξεκινώντας το 2025.

Πώς οι προτάσεις σας εξισορροπούν την ανάγκη για οικονομική βιωσιμότητα τώρα, ένα ζήτημα που οδήγησε τους αγρότες σε διαμαρτυρίες, με την ανάγκη για οικολογική βιωσιμότητα;

Είμαι πεπεισμένος ότι οι προτάσεις μας εξισορροπούν ανάμεσα στους τρεις πυλώνες της βιωσιμότητας, της οικονομικής, της οικολογικής και της κοινωνικής. Σε σχέση με τη γεωργία, την παραγωγή τροφίμων, και άλλες πρακτικές στην αγροτική παραγωγή, η έκθεσή μας αντιμετωπίζει τις ανησυχίες των διαμαρτυρόμενων αγροτών.

Αλλά υπό μια ευρύτερη πολιτική οπτική δεν αντιμετωπίζουμε όλα τα ζητήματα που τέθηκαν από τους αγρότες κατά τις διαμαρτυρίες τους τον χειμώνα και την άνοιξη. Υπάρχουν και θέματα που δεν συνδέονται με τη γεωργία, τους κανονισμούς της και την οικονομική της βιωσιμότητα, αλλά είναι ζητήματα ευρύτερης κοινωνικής διάστασης.

Δεν υπάρχει μόνο θυμός των πολιτών στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, αλλά και θυμός ανάμεσα στους αγρότες, ο οποίος έχει ως έναν βαθμό να κάνει με τη γεωργία και την περιβαλλοντική πολιτική.

Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»