Την Κυριακή 9 Νοεμβρίου (σ.σ. του έτους 1997) «Το Βήμα» φιλοξένησε ένα άρθρο του Γιάννη Μαρίνου (σ.σ. διαπρεπούς δημοσιογράφου και συγγραφέα) με τον τίτλο «Ας σταματήσει το θέατρο του παραλόγου». Η ενάργεια και η θαρραλέα σκέψη του άρθρου εντυπωσιάζουν. Επισημαίνει ότι «είναι παράλογο να έχουμε χωρικά ύδατα 6 μιλίων και να ισχυριζόμαστε ότι ο εναέριος χώρος μας είναι 10 μίλια, μολονότι παντού σε όλα τα μέρη του κόσμου ο εναέριος εθνικός χώρος είναι εκείνος που αντιστοιχεί προς τον θαλάσσιο». Επισημαίνει επίσης ότι η τακτική των αναχαιτίσεων είναι «θεατρική».

Η αλήθεια είναι ότι οι Τούρκοι μέχρι το 1974 δεν αμφισβητούσαν τα 10 μίλια. Όμως είναι τώρα 23 χρόνια από τότε που η Άγκυρα έπαψε να τα αναγνωρίζει, και μάλιστα με τον δικό της προκλητικό τρόπο. Είναι γεγονός ότι για τις ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις έχομε από χρόνια τώρα δεχθεί το εύρος των 6 μιλίων στον εναέριο χώρο. Είναι επίσης γεγονός ότι τόσο οι παλαιότερες όσο και η νέα Σύμβαση του Δικαίου της Θαλάσσης (την οποία σε άλλα θέματα επικαλούμεθα) δεν παρέχουν στήριξη στις θέσεις μας για τα 10 μίλια. Ασφαλώς, οι γενναίοι πιλότοι μας εκτελούν, και μάλιστα αριστοτεχνικά, τις διαταγές που έχουν. Η λέξη όμως «αναχαιτίζω» στη γλώσσα μας σημαίνει εμποδίζω, ανακόπτω τον δρόμο στο ξένο αεροπλάνο που επιχειρεί να μπει χωρίς άδεια στον εθνικό μας εναέριο χώρο. Οι «αναχαιτίσεις» όμως αυτές είναι πράγματι αποτελεσματικές;


«ΤΟ ΒΗΜΑ», 16.11.1997, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Υπάρχουν όμως και άλλα σπουδαία θέματα που αφορούν τις εξωτερικές μας σχέσεις. Ιδού μερικά:

Από τις πιο προσφιλείς λέξεις στο λεξιλόγιο των καναλιών, σταθμών, εντύπων είναι η «παγίδα». Παγίδα ο διάλογος. Παγίδα η ανάμιξη τού τάδε τρίτου. Παγίδα το δείνα ανακοινωθέν. Η μόνη παγίδα που προφανώς δεν βλέπομε είναι εκείνη που στήνομε εμείς σ’ εμάς τους ίδιους. Όλοι μαζί, πολιτικές ηγεσίες εντός ή εκτός εξουσίας, μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινή γνώμη ανακυκλώνουν επίμονα ιδέες και συνθήματα που σιγά-σιγά μας απομακρύνουν όλους από την πραγματικότητα. Μέσα σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο καταλήγομε να αυτοπαγιδευόμαστε και δεν ξέρομε ύστερα πώς να βγούμε.

Η ευθύνη της κοινής γνώμης είναι η σχετικά μικρότερη. Αυτή την τροφή τής προσφέρουν, αυτά πιστεύει αλλά και αυτά θέλει να πιστεύει. Τα ΜΜΕ τροφοδοτούν την κοινή γνώμη με την τροφή που θέλει, αλλά και τα ίδια τροφοδοτούνται από τις πολιτικές ηγεσίες με αυτά που εκείνες κρίνουν ότι τους αποφέρουν πολιτικό όφελος ή αποτρέπουν πολιτικό κόστος.

[…]


Ο Βύρων Θεοδωρόπουλος

Στο πλέγμα των πολλών και ομολογουμένως περίπλοκων προβλημάτων μας με την Τουρκία λείπει η ολοκληρωμένη ενημέρωση. Αφήνονται έτσι, ή μάλλον καλλιεργούνται, αυταπάτες και ψευδαισθήσεις που καταλήγουν να καθιστούν τις εκάστοτε κυβερνήσεις ή αντιπολιτεύσεις δέσμιες αυτής της παραπληροφόρησης.

Όταν οι Τούρκοι λένε (ή μάλλον προσποιούνται) ότι είναι διατεθειμένοι να προσφύγουν στο Διεθνές Δικαστήριο, εφόσον όμως συμπεριληφθεί στην υπόθεση και η οχύρωση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, εμείς επικαλούμεθα το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας, πράγμα που είναι σωστό. Προσθέτομε όμως —και καταλήγει να το πιστεύομε— ότι αυτό στηρίζεται στο αρ. 51 του Χάρτου των Ηνωμένων Εθνών, πράγμα που είναι ανακριβές. Γιατί το αρ. 51 μιλάει για δικαίωμα αμύνης όταν θα έχει εκδηλωθεί ένοπλη επίθεση, και τότε θα πρέπει να ειδοποιηθεί αμέσως το Συμβούλιο Ασφαλείας. Εφησυχάζομε έτσι πιστεύοντας ότι στηρίζομε γερά τα δικαιώματά μας, ενώ η αντιμετώπιση των τουρκικών ισχυρισμών θα πρέπει να γίνει σε άλλη, περισσότερο πολιτική, όχι νομική βάση.


Τα παραδείγματα αυτά αναφέρθηκαν για να φανεί πόσο η ελλειμματική πληροφόρηση της κοινής γνώμης στρεβλώνει τις θέσεις που θα μπορούσαν στερεά να στηρίξουν τις απόψεις μας. Αυτοδεσμεύεται όμως η πολιτική ηγεσία —κυβέρνηση ή/και αντιπολίτευση— και αφήνει τα ΜΜΕ και μέσω αυτών την κοινή γνώμη να την δεσμεύσει σε τέτοια επιχειρηματολογία που γνωρίζει —ή θα έπρεπε να γνωρίζει— ότι δεν είναι η πιο πρόσφορη. Υπεραπλουστεύοντας τα προβλήματα πολιτικές ηγεσίες, ΜΜΕ και κοινή γνώμη δυσχεραίνουν αντί να διευκολύνουν την υποστήριξη των εθνικών μας προβλημάτων.

Και ας μην ακουσθεί ότι λόγοι διαπραγματευτικής τακτικής επιβάλλουν να παρουσιάζονται έτσι τα πράγματα. Τουναντίον, δύο λόγοι συνηγορούν υπέρ του αντιθέτου:

  • Υπάρχει ο κίνδυνος να βρεθούμε σε μια διαπραγμάτευση, μεσολάβηση ή δικαστική διαδικασία έχοντας ρίξει όλη την προσοχή μας σε επιχειρηματολογία έωλη και να φανούμε ανέτοιμοι να προτάξομε τα στερεότερα επιχειρήματά μας.
  • Η αυτοπαγίδευση σε επιχειρηματολογία που έχει γίνει πια κτήμα της κοινής γνώμης οδηγεί την όποια κυβέρνηση αλλά και την αντιπολίτευση σε ακαμψία και την αποστερεί από κάθε ευχέρεια ελιγμών.

Βεβαίως, οι λέξεις «ασυμβίβαστος», «αδιαπραγμάτευτος», «αταλάντευτος» ηχούν ευχάριστα. Εδώ όμως δεν πρόκειται για διάθεση ενδοτικότητας και υποχωρητικότητας. Αντίθετα, πρόκειται για την αναζήτηση των πιο κατάλληλων όπλων για την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας και επεκτατικότητας.


Πέρα απ’ αυτά που αφορούν την αυτοπαγίδευση των πολιτικών ηγεσιών σε συνθηματολογία, υπάρχουν και άλλα ερωτήματα που χωρίς δημόσια διατυμπάνιση θα έπρεπε να έχουν —και ελπίζομε να έχουν ήδη— μελετηθεί σε τρία βασικά θέματα σχετικά με την όλη υπόθεση του Αιγαίου:

  • Ποιο θα είναι το κέρδος, ποιο το κόστος της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ.; Υπάρχουν συμφέρουσες εναλλακτικές λύσεις είτε ως προς τον γεωγραφικό χώρο εφαρμογής των 12 ν.μ. είτε ως προς ενδιάμεση επέκταση ανάμεσα στα 6 και στα 12 ν.μ.;
  • Ποια συγκεκριμένα αμυντικά συμφέροντα επιβάλλουν τη διατήρηση της ανωμαλίας στην έκταση του εθνικού εναερίου χώρου; Μπορεί ενδεχομένως, και με ποιους τρόπους, να αρθεί;
  • Ποιες επιπτώσεις θα είχε —οικονομικές κυρίως— η επ’ αόριστον αναβολή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας με κοινή συμφωνία, αν ληφθεί υπ’ όψιν η σημερινή και η προβλεπόμενη κατάσταση της διεθνούς αγοράς πετρελαίου;

Δεν προεξοφλούμε με κανένα τρόπο ότι η τουρκική πλευρά θα προσέλθει κάποτε σε διαπραγμάτευση, μεσολάβηση ή δικαστική διαδικασία με καλή πίστη και διάθεση να βρεθούν λύσεις. Η εσωτερική πολιτική αστάθεια, η στάση του στρατού, αλλά και γενικότερα η τουρκική ψυχολογία δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Από τη δική μας όμως πλευρά πρέπει να στηρίζομε τόσο την τακτική όσο και τη στρατηγική μας στη γερή βάση της πραγματικότητας και να μην αφήνομε την εύκολη επιχειρηματολογία να μας δημιουργεί αυταπάτες και να μας εγκλωβίζει στην παγίδα που μόνοι μας στήνομε.

Είναι καιρός επί τέλους να πάψομε να μετράμε τις πράξεις και τα λόγια μας —τουλάχιστον στα εθνικά μας θέματα— με το πολιτικό τους κόστος.

*Άρθρο των Βύρωνος Θεοδωρόπουλου και Ευσταθίου Λαγάκου, που έφερε τον τίτλο «Παγίδες, αυταπάτες και πολιτικό κόστος» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Κυριακή 16 Νοεμβρίου 1997.

Οι Βύρων Θεοδωρόπουλος (1920-2010) και Ευστάθιος Λαγάκος (1921-2004) υπήρξαν διακεκριμένοι διπλωμάτες με συγγραφική (και πολιτική ο δεύτερος εξ αυτών) δραστηριότητα.

Απόψε ο έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, συναντάται στη Νέα Υόρκη (στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ) με τον πρόεδρο τής εξ ανατολών γείτονος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Headlines