Κλιματική αλλαγή: Ζοφερή εικόνα από το μέλλον οι φονικές πλημμύρες στην Ευρώπη – Υπάρχει λύση;

Οι φονικές και καταστροφικές πλημμύρες στην κεντρική Ευρώπη έγιναν ακόμα χειρότερες λόγω της κλιματικής αλλαγής και προσφέρουν μια ζοφερή εικόνα από το μέλλον της ηπείρου που υπερθερμαίνεται γρηγορότερα από οποιαδήποτε άλλη στον πλανήτη.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγεί σε ισχυρότερες βροχοπτώσεις και καταστροφικές πλημμύρες

Η κακοκαιρία Boris κατέστρεψε χώρες όπως η Πολωνία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Ρουμανία, η Αυστρία και η Ιταλία, προκαλώντας τουλάχιστον 24 θανάτους και ζημιές δισεκατομμυρίων, σημειώνει το BBC.

Η World Weather Attribution (WWA) δήλωσε ότι ένα πρόσφατο τετραήμερο ήταν το πιο βροχερό που έχει καταγραφεί ποτέ στην κεντρική Ευρώπη – με ένταση που ήταν διπλάσια λόγω κλιματικής αλλαγής.

Στα θετικά είναι ότι η κακοκαιρία είχε προβλεφθεί, πράγμα που σημαίνει ότι ορισμένες περιοχές ήταν καλύτερα προετοιμασμένες γι’ αυτήν, αποφεύγοντας πιθανότατα περισσότερους θανάτους.

Οι επιστήμονες της WWA υπολογίζουν πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε η κλιματική αλλαγή σε ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο συγκρίνοντας το με ένα μοντέλο για το πόσο άσχημη θα μπορούσε να ήταν η καταιγίδα, η ξηρασία ή ο καύσωνας σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι δεν θα έκαιγαν ορυκτά καύσιμα για σχεδόν 200 χρόνια.

Το είδος των βροχοπτώσεων που προκάλεσε η κακοκαιρία Boris είναι ευτυχώς ακόμα σπάνιο. Αναμένεται να συμβαίνει περίπου μία φορά κάθε 100 με 300 χρόνια με βάση το σημερινό κλίμα, με τη θερμοκρασία να έχει ανέβει κατά περίπου 1,3 βαθμούς Κελσίου λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Αλλά αν η αύξηση της θερμοκρασίας φτάσει τους 2 βαθμούς Κελσίου, παρόμοια φαινόμενα θα γίνουν επιπλέον 5% πιο έντονα και 50% πιο συχνά, προειδοποίησε η WWA.

Χωρίς πιο φιλόδοξη δράση για το κλίμα, η υπερθέρμανση του πλανήτη αναμένεται να φθάσει περίπου τους 3 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα.

«Το απόλυτο αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής»

«Αυτό είναι σίγουρα αυτό που θα δούμε πολύ περισσότερο στο μέλλον», δήλωσε η Φριντερίκε Ότο, καθηγήτρια στην κλιματική επιστήμη στο Imperial College του Λονδίνου και συν-συγγραφέας της μελέτης της WWA.

«Είναι το απόλυτο αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής […] ότι τα ρεκόρ καταρρίπτονται με τόσο μεγάλη διαφορά», τόνισε.

Οι βροχές – ρεκόρ εντάσσονται στο ευρύτερο μοτίβο του τρόπου με τον οποίο αλλάζει το κλίμα της Ευρώπης σε έναν κόσμο που υπερθερμαίνεται.

Η Ευρώπη είναι η ήπειρος που υπερθερμαίνεται ταχύτερα, όπως προαναφέρθηκε. Τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν κατά μέσο όρο περίπου 2,3 βαθμούς Κελσίου θερμότερα από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, σύμφωνα με την υπηρεσία Copernicus για το κλίμα.

Αυτό δεν συνεπάγεται μόνο πολύ πιο συχνούς και έντονους καύσωνες, αλλά και πιο ακραίες βροχοπτώσεις, ιδίως στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη. Η εικόνα είναι πιο περίπλοκη στη νότια Ευρώπη, λόγω των μετατοπίσεων στα καιρικά πρότυπα μεγάλης κλίμακας.

Ο απλούστερος λόγος για τις πιο έντονες βροχοπτώσεις σε έναν θερμότερο κόσμο είναι ότι η θερμότερη ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία – περίπου 7% για κάθε 1 βαθμό Κελσίου. Αυτή η επιπλέον υγρασία μπορεί να οδηγήσει σε ισχυρότερες βροχοπτώσεις.

Γιατί η κακοκαιρία Boris προκάλεσε τόσο έντονες βροχοπτώσεις

Ένας από τους λόγους που η κακοκαιρία Boris προκάλεσε τόσο έντονες βροχοπτώσεις είναι ότι το μετεωρολογικό σύστημα «κόλλησε», ρίχνοντας τεράστιες ποσότητες νερού στις ίδιες περιοχές για μέρες.

Ακόμα κι αν δεν έχουμε περισσότερα «κολλημένα» καιρικά συστήματα στο μέλλον, η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι όσα «κολλήσουν» μπορούν να μεταφέρουν περισσότερη υγρασία και επομένως να είναι δυνητικά καταστροφικά.

«Αυτά τα καιρικά φαινόμενα συνέβησαν σε ένα θερμότερο κλίμα λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, έτσι η ένταση και ο όγκος των βροχοπτώσεων ήταν μεγαλύτερα από ό,τι θα ήταν διαφορετικά», εξηγεί ο Ρίτσαρντ Άλαν, καθηγητής κλιματικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ.

Οι μετεωρολογικές προβλέψεις βελτιώνονται συνεχώς και σε αυτή την περίπτωση τα τεράστια επίπεδα βροχόπτωσης που προκάλεσαν τις πλημμύρες είχαν προβλεφθεί αρκετές ημέρες πριν.

Αυτό σήμαινε ότι μπορούσαν να γίνουν προετοιμασίες για πλημμύρες.

Αυτός είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο ο αριθμός των νεκρών δεν ήταν τόσο υψηλός όσο οι προηγούμενες μεγάλες πλημμύρες του 1997 και του 2002, παρόλο που η πρόσφατη βροχή ήταν πιο έντονη σε πολλά μέρη και οι πλημμύρες κάλυψαν μεγαλύτερη έκταση.

Ανάγκη για βελτίωση των αντιπλημμυρικών έργων

«Μετά τις δύο προηγούμενες πλημμύρες δαπανήθηκαν πολλά χρήματα για τα αντιπλημμυρικά έργα», εξηγεί ο Μίρεκ Τρνκα από το Ινστιτούτο Ερευνών για την Παγκόσμια Αλλαγή στην Τσεχική Δημοκρατία, μία από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από τις πλημμύρες.

Στην πόλη Μπρνο, για παράδειγμα, όπου εδρεύει ο καθηγητής Τρνκα, δεν είχαν ολοκληρωθεί όλα τα αντιπλημμυρικά έργα, αλλά η έγκαιρη προειδοποίηση επέτρεψε στις αρχές να ενισχύσουν τις περιοχές όπου έπρεπε να γίνουν ακόμη εργασίες.

Δεν ήταν παντού στην Ευρώπη τόσο τυχεροί. Η ΕΕ υποσχέθηκε 10 δισ. ευρώ για επείγουσες επισκευές προκειμένου να βοηθήσει τις πληγείσες περιοχές.

«Δείχνει πόσο ακριβή είναι η κλιματική αλλαγή», δήλωσε η καθηγήτρια Ότο.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η βελτιωμένη αντιπλημμυρική προστασία έχει σε μεγάλο βαθμό προστατεύσει τις κοινότητες από τις αυξημένες επιπτώσεις.

Υπάρχουν όμως ανησυχίες ότι η άνοδος της θερμοκρασίας – και έτσι τα διαρκώς αυξανόμενα φαινόμενα ακραίων βροχοπτώσεων – θα μπορούσε να τις καταστήσει αναποτελεσματικές.

«Η σφοδρότητα των πλημμυρικών φαινομένων θα αυξηθεί σημαντικά στο μέλλον, οπότε αν διατηρήσουμε την προστασία από τις πλημμύρες στο ίδιο επίπεδο με το σημερινό, οι επιπτώσεις μπορεί να γίνουν αφόρητες για τις κοινωνίες στην Ευρώπη», εξηγεί ο Φραντσέσκο Ντοτόρι του IUSS στην Παβία της Ιταλίας.

Υπάρχει βέβαια ένας σαφής τρόπος για να σταματήσουν αυτές οι βροχοπτώσεις από το να γίνουν ακόμη χειρότερες – η μείωση των εκπομπών αερίων που υπερθερμαίνουν τον πλανήτη, όπως το διοξείδιο του άνθρακα.

«Οι προσομοιώσεις μας δείχνουν ότι αν καταφέρουμε να συγκρατήσουμε τη μελλοντική υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από 1,5 βαθμό Κελσίου, που είναι ένας από τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού, τότε οι μελλοντικές ζημιές από πλημμύρες θα μειωθούν κατά το ήμισυ σε σύγκριση με το (σ.σ. πιο πιθανό) σενάριο», προσθέτει ο Ντοτόρι.

Διαφορετικά, γνωρίζουμε τι θα συμβεί σε αυτά τα γεγονότα στο μέλλον, λέει ο καθηγητής Άλαν.

«Η ένταση των βροχοπτώσεων και αυτών των καιρικών φαινομένων θα επιδεινωθεί», σημειώνει.