Δημοσιογραφία χωρίς γυναίκες στο Αφγανιστάν – «Κάποιες το κάνουμε κρυφά»

Οι απειλές συνοδεύουν την Baran εδώ και έξι χρόνια που εργάζεται στα μέσα ενημέρωσης, ενώ οι προκλήσεις της εργασίας υπό την κυριαρχία των Ταλιμπάν έχουν καταστήσει τη δουλειά της σχεδόν αδύνατη. Οι περισσότερες γυναίκες δημοσιογράφοι είτε σταμάτησαν να εργάζονται είτε εγκατέλειψαν εντελώς τη χώρα.

Η Baran, 24 ετών, λέει ότι η κατάσταση είναι «αφόρητη» με τις γυναίκες δημοσιογράφους να αντιμετωπίζουν καθολικές «διακρίσεις λόγω φύλου» και «μισογυνισμό» από τις de facto αρχές.

«Οι άνδρες δημοσιογράφοι είναι μέλη ομάδων κοινωνικών μέσων ενημέρωσης με τους αξιωματούχους του τοπικού γραφείου των Ταλιμπάν και στις περισσότερες περιπτώσεις συνεργάζονται μόνο με τους άνδρες», λέει.

Περιορισμοί στις μετακινήσεις

«Αλλά επειδή είμαστε γυναίκες και δεν έχουμε επιστολή από το γραφείο του κυβερνήτη, οι αξιωματούχοι δεν θέλουν να μας συναντήσουν και να μας πάρουν συνέντευξη και μάλιστα δεν απαντούν στις κλήσεις μας».

Η απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Καμπούλ έχει εργαστεί τόσο για ξένα όσο και για τοπικά μέσα, ταξιδεύοντας σε διάφορα μέρη για τη δουλειά της. Όμως οι περιορισμοί που έχουν επιβληθεί από τους Ταλιμπάν στις μετακινήσεις των γυναικών έχουν επηρεάσει τη δυνατότητα συνέχισης αυτής της πρακτικής.

«Πρέπει να κάνω συνεντεύξεις και βίντεο. Γι’ αυτό πρέπει να βρίσκομαι στην κοινότητα και ανάμεσα στους ανθρώπους και να πηγαίνω σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά δεν μπορώ να πηγαίνω ελεύθερα στις περιφέρειες ή στις απομακρυσμένες περιοχές», εξηγεί η Baran.

Η Baran λέει ότι ο σύζυγός της συνελήφθη από τις δυνάμεις των Ταλιμπάν στην τοπική αστυνομική περιφέρεια και ανακρίθηκε για το έργο της

Άνδρες και γυναίκες συνάδελφοι είναι χωριστά

Η Baran λέει ότι ο σύζυγός της συνελήφθη από τις δυνάμεις των Ταλιμπάν στην τοπική αστυνομική περιφέρεια και ανακρίθηκε για το έργο της, προτού τον αναγκάσουν να υπογράψει μια επιστολή δέσμευσης.

«Κάλεσαν τον σύζυγό μου στην αστυνομική περιφέρεια και του είπαν ότι οι αναφορές που είχα κάνει κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης της Δημοκρατίας δεν ήταν αποδεκτές από αυτούς και τον έβαλαν να υποσχεθεί ότι δεν θα κάνω άλλες αναφορές κατά της κυβέρνησης των Ταλιμπάν», λέει.

Γυναίκες δημοσιογράφοι στη δυτική περιοχή του Αφγανιστάν λένε ότι το τμήμα Hθών και Aρετών των Ταλιμπάν επισκέπτεται τα γραφεία των μέσων ενημέρωσης τουλάχιστον μία φορά τον μήνα για να ελέγξει ότι οι γυναίκες φορούν ρούχα σύμφωνα με τα πρότυπα τους και ότι οι άνδρες και οι γυναίκες συνάδελφοι είναι χωριστά.

Δημοσιογραφία από τα σπίτια

Η Samira εργάζεται ως δημοσιογράφος εδώ και τέσσερα χρόνια. Λέει ότι η άφιξη των Ταλιμπάν άλλαξε δραστικά την εκπροσώπηση των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης και οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν ένα «σκοτεινό μέλλον».

«Τα τελευταία δύο χρόνια, η παρουσία των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης έχει μειωθεί και η παρουσία των δημοσιογράφων, παρουσιαστών και παρουσιαστριών στα τοπικά μέσα ενημέρωσης έχει μειωθεί, αλλά και οι γυναίκες δημοσιογράφοι που έχουν αποδεχθεί τις δυσκολίες και συνεχίζουν τη δουλειά τους φοβούνται μήπως αντιμετωπίσουν την κράτηση για τη δημοσίευση ειδήσεων που είναι αντίθετες με την ιδεολογία των Ταλιμπάν», λέει.

Η Samira πηγαίνει στο γραφείο της φορώντας ένα namaz chadar ή ένα χιτζάμπ που καλύπτει τα πάντα για να συμμορφωθεί με τους αξιωματούχους των Ταλιμπάν που έρχονται στο γραφείο της για να εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο ντύνονται οι γυναίκες.

Λέει ότι οι περισσότερες γυναίκες δημοσιογράφοι δεν είναι σε θέση να κάνουν ρεπορτάζ και όσες εξακολουθούν να εργάζονται αισθάνονται πιο ασφαλείς συνεχίζοντας τη δημοσιογραφία τους από τα σπίτια τους.

Η Muzhda, απόφοιτος δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Herat, λέει ότι ορισμένες από τις δημοσιογράφους προτιμούν να μην αποκαλύπτουν το επάγγελμά τους στις αρχές

Αποκρύπτουν το επάγγελμά τους

Η 22χρονη Nasima, εξακολουθεί να είναι μία από τις λίγες γυναίκες που φιλοξενούν ραδιοφωνικό πρόγραμμα στη δυτική περιοχή. Λόγω των περιορισμών στα ταξίδια και του διαχωρισμού των γυναικών, ηχογραφεί το πρόγραμμά της στο σπίτι κάθε εβδομάδα και το στέλνει στον τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό για μετάδοση.

Δεν της επιτρέπεται να έχει άνδρες καλεσμένους για συνεντεύξεις. Επιπλέον, λέει ότι οι γυναίκες δημοσιογράφοι δεν επιτρέπεται επίσης να συμμετέχουν σε συνέδρια, προγράμματα μελών των Ταλιμπάν και συναντήσεις Τύπου των υπαλλήλων Ηθών και Αρετών των Ταλιμπάν με αξιωματούχους των μέσων ενημέρωσης.

Η Muzhda, απόφοιτος δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Herat, λέει ότι ορισμένες από τις δημοσιογράφους προτιμούν να μην αποκαλύπτουν το επάγγελμά τους στις αρχές.

Η εκμετάλλευση από τους εργοδότες

«Υπάρχουν περιορισμοί για τις γυναίκες δημοσιογράφους, παρουσιαστές και παρουσιάστριες και οι γυναίκες δημοσιογράφοι που εργάζονται με ξένα μέσα ενημέρωσης φοβούνται ότι θα συλληφθούν και θα φυλακιστούν από τους Ταλιμπάν.

»Κάποιες δεν παίρνουν καν δημοσιογραφική κάρτα από το Υπουργείο Πληροφοριών και Πολιτισμού, οπότε εργάζονται ως δημοσιογράφοι κρυφά και το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς τους δεν είναι στο πεδίο», λέει η Muzhda.

Αυτοί οι περιορισμοί οδηγούν επίσης σε περαιτέρω διακρίσεις από τους εργοδότες, λέει η ίδια.

«Οι υπάλληλοι των μέσων ενημέρωσης εκμεταλλεύονται την τρέχουσα κατάσταση και όταν προσλαμβάνουν, προτιμούν τους άνδρες δημοσιογράφους. Αν προσλάβουν γυναίκες υπαλλήλους, θα προσληφθούν με πολύ χαμηλότερο μισθό από τους άνδρες».

Η Σχολή Δημοσιογραφίας της Herat ξεκίνησε το 2011 με δύο τμήματα Δημοσιογραφίας και Δημόσιας Επικοινωνίας, ενώ πριν από αυτό λειτουργούσε ως Τμήμα Λογοτεχνίας και Ανθρώπινου Δυναμικού από το 2002-2011

Το απαρτχάιντ των φύλων

Η Muzhda έχει προσπαθήσει να καλύψει συναντήσεις των αξιωματούχων των Ταλιμπάν με τους άνδρες συναδέλφους της στα μέσα ενημέρωσης, αλλά λέει ότι την σταματάνε στην πύλη εισόδου και δεν της επιτρέπουν να εισέλθει.

Μέσα σε λίγους μήνες αφότου ανέλαβαν τον έλεγχο του Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν άρχισαν να καταπατούν τις γυναίκες στα μέσα ενημέρωσης.

Τον Νοέμβριο του 2021, δημοσιεύθηκε μια οδηγία οκτώ άρθρων που απαγόρευε στις γυναίκες να παίζουν σε θεατρικά έργα και τηλεοπτικές σειρές. Οι επικεφαλής των αφγανικών μέσων ενημέρωσης είχαν εντολή να μην μεταδίδουν τίποτα που αντιτίθεται στην ισλαμική Σαρία, μια οδηγία με μεγάλη εμβέλεια που θα συμπεριλάμβανε και ξένες τηλεοπτικές εκπομπές και μουσική. Και οι γυναίκες παρουσιάστριες ειδήσεων υποχρεώθηκαν να φορούν καλύμματα προσώπου.

Το τελευταίο διάταγμα των φονταμενταλιστών, απαγορεύει στις γυναίκες του Αφγανιστάν να μιλούν δημοσίως εδραιώνοντας το απαρτχάιντ των φύλων.

«Άνεργες με ψυχικά και συναισθηματικά προβλήματα»

Η Parwana, 25 ετών, εργαζόταν επί τέσσερα χρόνια ως παρουσιάστρια και δημοσιογράφος σε έναν από τους τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς στην επαρχία Φαράχ. Μετά την κατάρρευση της αφγανικής κυβέρνησης το 2021, έμεινε στο σπίτι της.

«Η επαρχία Φαράχ είναι μια απομακρυσμένη επαρχία με πολύ παραδοσιακές αξίες. Πριν από την πτώση του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν, οι απειλές ασφαλείας αποτελούσαν εμπόδιο για τις γυναίκες δημοσιογράφους, αλλά τα τελευταία δύο χρόνια, οι δραστηριότητες των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης στη Φαράχ έχουν σταματήσει και καμία γυναίκα ή κορίτσι δεν εργάζεται στα τμήματα παρουσιαστών και ρεπορτάζ των μέσων ενημέρωσης».

Η Parwana ανέστειλε για λίγο την εργασία της στη Φαράχ, όταν οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία, από φόβο για την ασφάλειά της, αλλά θέλει να επιστρέψει στη δουλειά της όταν η κατάσταση βελτιωθεί. «Έμεινα στο σπίτι επειδή δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να εργάζονται στα μέσα ενημέρωσης. Όχι μόνο εγώ, αλλά και οι περισσότερες γυναίκες δημοσιογράφοι σε αυτή την επαρχία είναι άνεργες και αντιμετωπίζουν ψυχικά και συναισθηματικά προβλήματα», λέει.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Women For Afghan Women (WAW) (@womenforafghanwomen)

Αποδεκατισμός των γυναικών

Αλλά όπως και δεκάδες άλλες γυναίκες δημοσιογράφοι, η Parwana δεν βλέπει τον εαυτό της να επιστρέφει στην εργασία της ως δημοσιογράφος κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας των Ταλιμπάν και έχει αρχίσει να σπουδάζει μαιευτική σε ένα από τα ιδρύματα.

«Έκανα πολλές προσπάθειες στον τομέα των μέσων ενημέρωσης, αλλά εξαιτίας αυτής της κατάστασης χάθηκαν όλοι οι στόχοι και τα όνειρά μου», λέει.

Η Sohaila Erfani, καθηγήτρια Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Herat, λέει ότι κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας, η επαρχία Herat ήταν πρωτοπόρος στον τομέα της διδασκαλίας δημοσιογραφικών δεξιοτήτων στη νέα γενιά, η οποία περιελάμβανε φοιτητές από τα περισσότερα μέρη της χώρας.

Η Σχολή Δημοσιογραφίας της Herat ξεκίνησε το 2011 με δύο τμήματα Δημοσιογραφίας και Δημόσιας Επικοινωνίας, ενώ πριν από αυτό λειτουργούσε ως Τμήμα Λογοτεχνίας και Ανθρώπινου Δυναμικού από το 2002-2011.

Η Erfani λέει ότι πριν από την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, το ενδιαφέρον των κοριτσιών για εργασία στα μέσα ενημέρωσης είχε αυξηθεί σημαντικά και σύντομα αποτελούσαν περίπου τους μισούς μαθητές κάθε χρόνο. Είναι απογοητευμένη από τον αποδεκατισμό των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης.

Δείτε το σχετικό βίντεο με τον τελευταίο νόμο των Ταλιμπάν 

Η οπτική της γυναίκας δεν υπάρχει καν στην ενημέρωση

«Μια γυναίκα δημοσιογράφος μπορεί να επικοινωνήσει καλύτερα με το φύλο της, να εκφράσει τον πόνο της και να γράψει από τη δική της οπτική γωνία, αλλά με την επιβολή των περιορισμών, οι φωνές όλων των γυναικών έχουν φιμωθεί», λέει.

Σύμφωνα με την έρευνα της Rukhshana Media, πριν από την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν υπήρχαν τουλάχιστον 100 γυναίκες που εργάζονταν στα μέσα ενημέρωσης στην επαρχία Herat και τουλάχιστον 60 ακόμη γυναίκες εργαζόμενες στα μέσα ενημέρωσης σε άλλες δυτικές επαρχίες της Φαράχ, της Μπαντγκίς, της Νιμρόζ και της Γκορ.

Σήμερα δεν είναι σαφές πόσες εξακολουθούν να εργάζονται.

Μια ακόμη μορφή βίας

Η Atifa Ghafoori, πρώην επικεφαλής του γυναικείου τμήματος της Επιτροπής για την Προστασία των Δημοσιογράφων στη Δυτική Ζώνη του Αφγανιστάν, αναφέρει ότι η σημαντική μείωση της δραστηριότητας των γυναικών στο ρεπορτάζ και στις δραστηριότητες των μέσων ενημέρωσης υποδηλώνει μια θεμελιώδη κρίση στον τομέα αυτό.

«Μια γυναίκα δημοσιογράφος έχει νιώσει τα προβλήματα των γυναικών με σάρκα, δέρμα και οστά και έχει υψώσει τη φωνή τους σε οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και στον κόσμο», λέει.

«Τα τελευταία 20 χρόνια, οι γυναίκες δημοσιογράφοι έχουν πετύχει να καταπολεμήσουν τη βία, αλλά η διακοπή του έργου των γυναικών δημοσιογράφων από μόνη της είναι μια ακόμη μορφή βίας κατά των γυναικών».

*Με στοιχεία από elpais.com | Αρχική Φωτό: Photo: Farid Ershad / Unsplash