Τα θετικά μηνύματα Ερντογάν για ΑΟΖ – υφαλοκρηπίδα και οι προϋποθέσεις για να μπει ο διάλογος στα «βαθιά»

Ως εξαιρετικά θετική αξιολογούν ανώτατες διπλωματικές πηγές, μιλώντας στο in την αναφορά του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από τη βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για την ανάγκη οριοθέτησης των θαλασσίων δικαιοδοσιών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο «σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, την ελευθερία και την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και του θαλάσσιου εμπορίου».

Η δήλωση του τούρκου προέδρου αξιολογείται ως ενθαρρυντική στο πλαίσιο ενός «παραθύρου ευκαιρίας» για αναζήτηση λύσης στο ζήτημα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και υφαλοκρηπίδας Ελλάδας – Τουρκίας, η οποία αποτελεί και τη βασική πηγή εντάσεων και πρόκλησης κρίσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Τα ήρεμα νερά

Η ελληνική πλευρά στέκεται ιδιαίτερα στο καλό κλίμα και την προσπάθεια εμπέδωσης μίας κανονικότητας ήρεμων νερών, τα οποία κυριάρχησαν στη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την Τρίτη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη.

Σε δήλωση του μετά τη συνάντηση ο Γιώργος Γεραπετρίτης σημείωσε ότι «οι δύο ηγέτες έδωσαν την εντολή στους υπουργούς Εξωτερικών να διερευνήσουν το έδαφος για το κατά πόσον υπάρχουν πρόσφορες συνθήκες για να εκκινήσουν οι συζητήσεις σχετικά με την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης» τονίζοντας ότι «είναι αναγκαίο σήμερα, περισσότερο από ποτέ, όταν βρισκόμαστε σε μια περιοχή, η οποία βάλλεται από διαρκείς γεωπολιτικούς κινδύνους και εν μέσω δύο πολέμων, να υπάρχουν σχέσεις κατανόησης και καλής γειτονίας».

Μπορεί να ξεκινήσει συζήτηση;

Αρμόδιες πηγές σημείωναν στο in ότι Γεραπετρίτης και Φιντάν θα κληθούν να αξιολογήσουν και να παρουσιάσουν τις εκτιμήσεις τους μέχρι το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που θα πραγματοποιηθεί τον Ιανουάριο στην Άγκυρα, εάν οι δύο πλευρές  έχουν τις κοινές παραδοχές που απαιτούνται προκειμένου να ανοίξει ο διάλογος για το δύσκολο θέμα της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας.

Αν υπάρχει δηλαδή διάθεση για τους απαραίτητους συμβιβασμούς και εγκατάλειψη αξιώσεων, που απαιτούνται κατ’ αρχήν για να τεθεί το θέμα στο τραπέζι.

Αυτό θα είναι και το αντικείμενο των επαφών που θα έχουν το επόμενο διάστημα οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, με τον Χακάν Φιντάν να αναμένεται για επίσκεψη στην Αθήνα πριν το τέλος του χρόνου.

Το παράθυρο ευκαιρίας

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γεραπετρίτης έχει αναφερθεί επανειλημμένα – και στην συνέντευξη του στο στούντιο του ΟΤ στη ΔΕΘ – σε ένα «ιστορικό παράθυρο επυκαιρίας» που υπάρχει σε αυτή την συγκυρία ώστε να ανοίξει ο διάλογος με την Τουρκία, για επίλυση της ελληνοτουρκικής διαφοράς. Με την προϋπόθεση ότι δεν θα τεθούν στο τραπέζι μαξιμαλιστικά δόγματα και θέσεις οι οποίες διαμορφώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου και η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί επ’ ουδενί, όπως για παράδειγμα το ιδεολόγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Το αν οι δύο πλευρές θα λάβουν αποφάσεις ώστε ο διάλογος να μπει στα δύσκολα, με ορίζοντα τον Ιανουάριο και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας θα εξαρτηθεί από σειρά παραγόντων.

Το αν οι συνομιλίες αυτές, οι οποίες ξεκίνησαν υπό τη μορφή των διερευνητικών το 2002 και αποφασίστηκε να ενταχθούν σε ένα νέο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου από το 2023 και μετά, καθώς απέτυχαν να καταλήξουν σε ένα αποτέλεσμα, θα συνεχίσουν σε ένα προσχηματικό διάλογο ή τελικά θα έχουν σαφή προσανατολισμό λύσεων, εξαρτάται αποκλειστικά από την πολιτική βούληση των δύο πλευρών. Και τη διάθεση τους για αμοιβαίους συμβιβασμούς, που δεν θα ερμηνευθούν ως «ταπεινωτικές υποχωρήσεις» από κόκκινες γραμμές.

Λιμνάζοντα «ήρεμα νερά»

Η διαρκής αποτυχία της ελληνικής και της τουρκικής διπλωματίας να προχωρήσουν σε ουσιαστικό διάλογο, κάνει διπλωμάτες που παρακολουθούν τις εξελίξεις να θεωρούν ότι Μητσοτάκης και Ερντογάν θα επιμείνουν στα «ήρεμα νερά», αλλά με φόντο τη στασιμότητα και όχι τις λύσεις.

Σημειώνουν δε ότι τα «ήρεμα νερά» σημαίνουν διαφορετικά πράγματα για την κάθε μία από τις δύο πλευρές.

Όπως αναφέρουν για την Ελλάδα «ήρεμα νερά» είναι η αποφυγή κρίσεων, η απουσία παραβιάσεων και υπερπτήσεων, που αξιολογείται ως εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο, αλλά και η αποφυγή πολεμικής ρητορικής και απειλών.

Η διαρκής απειλή της μη λύσης

Για την Τουρκία ωστόσο είναι κάτι παραπάνω. Για την Άγκυρα τα ήρεμα νερά είναι η Ελλάδα να μην κάνει καμία κίνηση στο πλαίσιο της άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων της. Έχει ξεκαθαρίσει άλλωστε επανειλημμένα ότι δεν προτίθεται να προχωρήσει σε επιθετικές ενέργειες εάν δεν υπάρξει κάποια κίνηση από την ελληνική πλευρά. Υπενθυμίζεται ότι ως κίνηση ικανή για έκρηξη της έντασης η Τουρκία θεώρησε την υπογραφή του EastMed. Επίδειξη σημαίας επέλεξε να κάνει η Άγκυρα και στην περίπτωση της Κάσου και των ερευνών για το καλώδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, δηλώνοντας παρούσα, σε μία περιοχή που περιλαμβάνεται στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η κρίση αποφεύχθηκε μέσω των διπλωματικών διαύλων επικοινωνίας Γεραπετρίτη – Φιντάν, με τον Υπουργό Εξωτερικών ωστόσο να παραδέχεται ότι όσο δεν υπάρχουν λύσεις στα προβλήματα που προκαλούν τις εντάσεις, δηλαδή στο θέμα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ θα παραμένει η απειλή της κρίσης, ανά πάσα στιγμή.

Η Κύπρος

Ανώτατες διπλωματικές πηγές πάντως διαχώριζαν την στάση Ερντογάν στο Κυπριακό, αναγνωρίζοντας ότι επανέλαβε την πάγια σκληρή γραμμή του, για λύση δύο κρατών και αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Το θέμα τέθηκε μεταξύ άλλων στη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, με τις δύο πλευρές να καταγράφουν διαφορετικές θέσεις, καθώς η Αθήνα επιμένει στο συμφωνημένο πλαίσιο λύσης του ΟΗΕ, για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία και απορρίπτει τις διχοτομικές λύσεις, ωστόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε σύμφωνα με πληροφορίες ότι ακόμα και έτσι πρέπει να ανοίξει ο δρόμος για μία τριμερή συνάντηση Γκουτέρες – Χριστοδουλίδη – Τατάρ.

Με την Τουρκία να αποδεικνύει ότι κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ Κυπριακού και ελληνοτουρκικών.