Η εθελοντική αγορά άνθρακα γίνεται ελπίδα διάσωσης του Αμαζονίου

Η Βραζιλία μπορεί να είναι για την απομάκρυνση του άνθρακα ό,τι ήταν η Σαουδική Αραβία για την παραγωγή άνθρακα, υποστηρίζει ο Πίτερ Φερνάντεζ της Mombak, μιας εταιρείας που έχει αναλάβει ένα έργο αναδάσωσης στον Αμαζόνιο, μιλώντας στον Economist. «Και θέλω η Mombak να γίνει η Saudi Aramco αυτού του πράγματος», λέει.

Αυτά όμως είναι μεγάλα λόγια για μια αγορά με σοβαρό πρόβλημα φήμης, όπως υποστηρίζει ο Economist. Το 2023 ο όγκος αντισταθμίσεων άνθρακα που διακινήθηκε στην εθελοντική αγορά άνθρακα ήταν μικρότερος από το μισό σε σχέση με το 2022- και η αξία της αγοράς συρρικνώθηκε από 1,9 δισ. δολάρια σε 723 εκατ. δολάρια. Οι εταιρικοί αγοραστές έχουν αποθαρρυνθεί από σκάνδαλα: ορισμένοι κατασκευαστές έργων διεκδίκησαν αντισταθμίσεις για την προστασία δασών που δεν κινδύνευαν να υλοτομηθούν.

Microsoft και Google «βλέπουν» Αμαζόνιο

Ωστόσο, στη Βραζιλία υπάρχουν αρκετοί αισιόδοξοι όπως ο Φερνάντεζ. Αντί να προστατεύουν μόνιμα τα δάση, όπως κάνουν πολλά έργα για τις αντισταθμίσεις άνθρακα, εστιάζουν στην αναδάσωση μεγάλης κλίμακας. Σε απόσταση δέκα ωρών με το αυτοκίνητο από τη φάρμα της Mombak, η re.green, μια άλλη βραζιλιάνικη εταιρεία, φυτεύει δέντρα σε 8.500 εκτάρια υποβαθμισμένων βοσκοτόπων, όπως αναφέρει ο Economist.

Τον Μάιο, η Microsoft, η οποία σχεδιάζει να είναι αντισταθμίσει πλήρως τις εκπομπές άνθρακα και να γίνει αρνητική μέχρι το 2030, υπέγραψε συμφωνία για την αγορά 3 εκατ. τόνων μονάδων άνθρακα σε διάστημα 15 ετών από την re.green έναντι αδιευκρίνιστης τιμής (η εταιρεία έχει παρόμοια συμφωνία με τη Mombak). Η Google αναμένεται να ανακοινώσει μια συμφωνία με τη Mombak στα τέλη του μήνα.

Economist: Τα πλεονεκτήματα της Βραζιλίας

Οι πιο καλόπιστοι λένε ότι υπάρχουν δύο λόγοι για να ποντάρουν στην αγορά. Πρώτον, οι περισσότερες από τις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες παγκοσμίως έχουν πλέον στόχους για τη μείωση των εκπομπών τους, καθώς οι μέτοχοι και οι ρυθμιστικές αρχές τις πιέζουν να γίνουν πιο πράσινες.

Η βαριά βιομηχανία, οι αεροπορικές εταιρείες και οι ενεργοβόρες εταιρείες τεχνολογίας δεν μπορούν να μειώσουν πλήρως τις εκπομπές τους, οπότε για να επιτύχουν το net zero θα πρέπει να πληρώσουν για την απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Δεύτερον, σύμφωνα με τον Economist, πολλές κυβερνήσεις προχωρούν σε ρυθμίσεις σχετικά με τις εκπομπές με πιο επιθετικό τρόπο. Η Παγκόσμια Τράπεζα καταγράφει 75 συστήματα τιμολόγησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλο τον κόσμο, τα οποία καλύπτουν περίπου το 24% των παγκόσμιων εκπομπών, από 7% πριν από μια δεκαετία. Αν και η εθελοντική αγορά είναι ξεχωριστή από την αγορά συμμόρφωσης, οι δύο αυτές αγορές μερικές φορές αλληλοσυμπληρώνονται. Το σύστημα cap-and-trade της Καλιφόρνια επιτρέπει στους συμμετέχοντες να χρησιμοποιούν ορισμένες μονάδες που εκδίδονται στην εθελοντική αγορά.

Μόνο 2 δισ. τόνοι διοξειδίου του άνθρακα ετησίως απομακρύνονται από την ατμόσφαιρα με ανθρώπινες προσπάθειες, κυρίως μέσω της αναδάσωσης. Προκειμένου να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, ο ρυθμός εξαγωγής πρέπει να αυξηθεί σε 5 έως 10 δισ. τόνους ετησίως έως το 2050, εκτιμούν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στους 10 δισ. τόνους, το μέγεθος της αγοράς για την απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα θα κυμαινόταν μεταξύ 300 δισ. και 1,2 τρισ. δολαρίων, σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία McKinsey.

Ακριβή η τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα

Η απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα μπορεί να γίνει με φυσικές μεθόδους -όπως η φύτευση δέντρων ή η αποκατάσταση υγροτόπων- ή με τεχνολογικές μεθόδους, όπως η άμεση δέσμευση και αποθήκευση στον αέρα (DACS), κατά την οποία μηχανήματα αποσπούν το διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα. Τα έργα που βασίζονται στην τεχνολογία είναι λιγότερο επιρρεπή σε σκάνδαλα. Έχουν σχεδιαστεί για να απομακρύνουν το διοξείδιο του άνθρακα επ’ αόριστον, για παράδειγμα αποθηκεύοντάς το στο υπέδαφος, ενώ τα δάση μπορούν να καούν ή να υλοτομηθούν. Ωστόσο, είναι ακριβά. Η δέσμευση ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα με τη χρήση DACS κοστίζει περίπου 1.000 δολάρια, σε σύγκριση με 10-40 δολάρια με τη φύτευση δέντρων.

Αυτό καθιστά την αναδάσωση και τη Βραζιλία ελκυστικές βραχυπρόθεσμα. Η Βραζιλία διαθέτει τεράστιες εκτάσεις υποβαθμισμένης γης και το τροπικό της κλίμα ευνοεί τη γρήγορη ανάπτυξη των δέντρων.

Τα έργα της Mombak και της re.green βρίσκονται σε πρώην ράντζα βοοειδών των οποίων οι ιδιοκτήτες πούλησαν τη γη τους όταν αυτή έγινε μη παραγωγική. Άλλοι μπορεί να μπουν στον πειρασμό να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Αν υποθέσουμε ότι η τιμή των πιστωτικών μορίων άνθρακα θα είναι 30 δολάρια το 2030 -μια τιμή που ήδη χρησιμοποιείται ή ξεπερνιέται σε συμφωνίες αναδάσωσης υψηλής ποιότητας σήμερα- θα γίνει οικονομικά πιο ελκυστική η ανταλλαγή της κτηνοτροφίας με την αναδάσωση σε περίπου το ήμισυ των βοσκοτόπων της Βραζιλίας, σύμφωνα με υπολογισμούς της McKinsey.

Συνολικά, τα δάση της Βραζιλίας (συμπεριλαμβανομένων των αναδασώσεων) θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν το 15% του παγκόσμιου δυναμικού για την απομάκρυνση του άνθρακα μέσω της αναδάσωσης (η μόνη άλλη χώρα που θα μπορούσε να φτάσει το ποσοστό αυτό είναι η Ινδονησία). Η Βραζιλία -που σήμερα είναι ο έκτος μεγαλύτερος παράγοντας εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο- θα μπορούσε να είναι η μόνη μεγάλη χώρα που θα γίνει αρνητική ως προς τον άνθρακα.

Πηγή: ΟΤ