Μέση Ανατολή: Μπορεί η διπλωματία να δώσει τη λύση;

Η Μέση Ανατολή βρίσκεται για ακόμη μία φορά σε κρίση. Μετά από πολλά χρόνια, ο Νετανιάχου άνοιξε ξανά το μέτωπο με το Λίβανο, διατάζοντας τα στρατεύματα να επιτεθούν στις θέσεις της Χεζμπολάχ, ενώ την ίδια ώρα σε εξέλιξη βρίσκονται οι εχθροπραξίες στη Γάζα. Αν και ο διεθνής παράγοντας προσπαθεί να επιλύσει την κρίση καταρτίζοντας διαρκώς νέα σχέδια, την ίδια ώρα ενισχύει το Τελ Αβίβ, με πακέτα οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας.

Ενδεικτικό του γεγονότος πως η κατάσταση δεν ελέγχεται χωρίς παρέμβαση είναι ότι οι ΗΠΑ, η ΕΕ και άλλες δέκα χώρες ζητούν άμεση κατάπαυση του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, με τον Λευκό Οίκο να επιμένει στην πρόταση που είχε κάνει. Σε μια ενημέρωση, ανώτεροι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν περιέγραψαν την πρόταση ως «σημαντικό επίτευγμα», εννοώντας ότι είναι ένα μεγάλο διπλωματικό επίτευγμα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της τρέχουσας εκρηκτικής κλιμάκωσης.

Τι περιλαμβάνει η πρόταση

Σύμφωνα με πληροφορίες του BBC, η πρόταση των χωρών της Δύσης προτρέπει, τόσο το Ισραήλ όσο και τη Χεζμπολάχ να σταματήσουν τις μάχες τώρα, θέτοντας σε ισχύ μια εκεχειρία 21 ημερών, «για να παράσχουν χώρο» για περαιτέρω συνομιλίες με διαμεσολάβηση.

Στη συνέχεια προτρέπει σε διπλωματική διευθέτηση σύμφωνη με την απόφαση 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών – που υιοθετήθηκε για να τερματιστεί ο τελευταίος πόλεμος Ισραήλ-Λιβάνου το 2006, η οποία δεν εφαρμόστηκε ποτέ σωστά. Ζητά επίσης να υπάρξει συμφωνία σχετικά με τη συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα που βρίσκεται σε αδιέξοδο.

Πέρα από την εκεχειρία τριών εβδομάδων, θέτει μια σειρά από ήδη άπιαστους περιφερειακούς στόχους. Κάποιοι από αυτούς παραμένουν ανέφικτοι για τους διπλωμάτες εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες. Για την έκδοση του συμφωνημένου κειμένου, οι Αμερικανοί είχαν το πλεονέκτημα ότι οι παγκόσμιοι ηγέτες συγκεντρώθηκαν στη Νέα Υόρκη για την ετήσια Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Τι δήλωσε αξιωματούχος για την θέση Ισραήλ και Χεζμπολάχ

Ερωτηθείς εάν το Ισραήλ και η Χεζμπολάχ ήταν στο σχέδιο, ένας από τους ανώτερους αξιωματούχους είπε: «Μπορώ να μοιραστώ ότι είχαμε αυτή τη συζήτηση με τα μέρη και θεωρήσαμε ότι αυτή ήταν η κατάλληλη στιγμή με βάση την έκκληση [για κατάπαυση του πυρός], με βάση τη συζήτησή μας – και ότι ήταν εξοικειωμένοι με το κείμενο… Θα τους αφήσουμε να μιλήσουν για τις ενέργειές τους σχετικά με την αποδοχή της συμφωνίας τις επόμενες ώρες».

Πιεζόμενος εκ νέου για το αν αυτό σήμαινε ότι το Ισραήλ και η Χεζμπολάχ είχαν υπογράψει -ειδικά δεδομένου ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν άμεση επαφή με τη Χεζμπολάχ- ο αξιωματούχος διευκρίνισε ότι οι ΗΠΑ είχαν συζητήσει εντατικά για το κείμενο με Ισραηλινούς αξιωματούχους και με την κυβέρνηση του Λιβάνου (που σημαίνει ότι οι αξιωματούχοι της θα έχουν επαφή με τη Χεζμπολάχ).

«Η προσδοκία μας είναι η κυβέρνηση του Λιβάνου και η κυβέρνηση του Ισραήλ το αποδεχτούν και οι δύο, αυτό θα μεταφερθεί και θα εφαρμοστεί ως κατάπαυση του πυρός και στις δύο πλευρές», δήλωσε ο αξιωματούχος, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Μπορεί ένα σχέδιο κατάπαυση του πυρός να λειτουργήσει;

Εν γένει τα πρώτα σημάδια δεν προμηνύουν κάτι καλό. Το γραφείο του ισραηλινού ηγέτη Μπενιαμίν Νετανιάχου, καθώς ο ίδιος επιβιβαζόταν σε πτήση για τη Νέα Υόρκη για την ομιλία του στον ΟΗΕ την Παρασκευή, εξέδωσε προκλητική δήλωση λέγοντας ότι δεν είχε συμφωνήσει σε τίποτα ακόμη.  Πρόσθεσε ότι διέταξε τον ισραηλινό στρατό να συνεχίσει να πολεμά με «πλήρη ισχύ».

Ο πρωθυπουργός του Λιβάνου Νατζίμπ Μικάτι απέρριψε τις πληροφορίες ότι υπέγραψε την προτεινόμενη εκεχειρία, λέγοντας ότι είναι «εντελώς αναληθείς». Αντίθετα, η κοινή δήλωση δημιουργεί μια βασική θέση για τη διεθνή κοινότητα που θα προσπαθήσει να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ και τη Χεζμπολάχ να υποχωρήσουν και να σταματήσουν.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα γίνει μεγαλύτερη προσπάθεια στην Νέα Υόρκη πριν λήξει η παρούσα εβδομάδα, ενώ αναμένεται οι διαπραγματεύσεις να συνεχιστούν.  Είναι σημαντικό ότι οι Αμερικανοί, που ηγούνται της προσπάθειας μαζί με τους Γάλλους, χρησιμοποίησαν τις λέξεις «άμεση κατάπαυση του πυρός».

Μετά τις 7 Οκτωβρίου, οι ΗΠΑ για μήνες μπλόκαραν ενεργά τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούσαν μια τέτοια κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, μέχρι που ο Πρόεδρος Μπάιντεν χρησιμοποίησε απροσδόκητα τον συγκεκριμένο διπλωματικό όρο και η θέση των ΗΠΑ άλλαξε.

Σημειώνεται ότι μεταξύ των μεγάλων διαφορών της εκεχειρίας στη Γάζα είναι ότι η συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου δεν περιλαμβάνει διαπραγματεύσεις για ομήρους, οι οποίες συνέβαλαν στο αδιέξοδο για μια συμφωνία στη Γάζα.

Ποιοι οι στόχοι Ισραήλ και Χεζμπολάχ

Αλλά οι στόχοι για κάθε πλευρά εξακολουθούν να είναι πολύ σημαντικοί. Το Ισραήλ θέλει να μπορέσει να επιστρέψει 60.000 εκτοπισμένους κατοίκους από το βορρά και να διατηρήσει την ασφάλεια εκεί απαλλαγμένη από τις καθημερινές πυραυλικές επιθέσεις του Λιβάνου.

Η Χεζμπολάχ επιδιώκει να σταματήσει τα ισραηλινά πλήγματα στο Λίβανο, όπου περισσότεροι από 90.000 άνθρωποι έχουν επίσης εκτοπιστεί από το νότο. Η σιιτική μαχητική οργάνωση θα επιδιώξει να διατηρήσει την κυριαρχία της στη χώρα και την παρουσία της στο νότο.

Θα προσπαθήσει να διασφαλίσει ότι τα αιματηρά γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας δεν θα προκαλέσουν περισσότερη εσωτερική δυσαρέσκεια για την ομάδα εν μέσω των εύθραυστων θρησκευτικών διαιρέσεων του Λιβάνου.