Πώς ο Νετανιάχου άντεξε την καταιγίδα στο χρόνο από την επίθεση της Χαμάς – Ο ρόλος της ακροδεξιάς

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, η ανακάλυψη ότι έξι Ισραηλινοί όμηροι είχαν σκοτωθεί από τους απαγωγείς τους από τη Χαμάς, καθώς τα στρατεύματα επιχειρούσαν κοντά στη σήραγγα όπου κρατούνταν, έστειλε τεράστια πλήθη στους δρόμους του Τελ Αβίβ και άλλων πόλεων, ενώ στο επίκεντρο της απογοήτευσης και του θυμού ήταν η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Το κυριότερο συνδικάτο του Ισραήλ, το Histadrut, κάλεσε σε μια βραχύβια αλλά σημαντική απεργία. Οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης μίλησαν για την απογοήτευσή τους για τους χειρισμούς του πρωθυπουργού στις διαπραγματεύσεις για τους ομήρους έναντι εκεχειρίας, για τις οποίες έχει κατηγορηθεί ευρέως ότι υπονομεύει.

Ανώτεροι αξιωματικοί του στρατού και ο υπουργός Άμυνας, Γιοάβ Γκαλάντ, έκαναν γνωστό – ιδιωτικά και δημόσια – ότι προτιμούσαν έναν συμβιβασμό που θα έδινε προτεραιότητα στην απελευθέρωση των ομήρων έναντι της επιμονής του Νετανιάχου να διατηρήσει τον στρατιωτικό έλεγχο της περιοχής των συνόρων της Γάζας με την Αίγυπτο.

Παραμένει «ασυνήθιστα σταθερός»

Αλλά παρά το γεγονός ότι είναι βαθιά αντιδημοφιλής εκτός της δικής του δεξιάς βάσης, δημοσκόπηση στα τέλη του μήνα για το ειδησεογραφικό πρακτορείο Maariv αποκάλυψε ότι το κόμμα Λικούντ του Νετανιάχου, το οποίο πολλοί πίστευαν ότι δεν θα μπορούσε να επιβιώσει από τις συνέπειες της αιφνιδιαστικής επίθεσης της Χαμάς πριν από σχεδόν ένα χρόνο, θα κέρδιζε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών αν προκηρύσσονταν τώρα εκλογές.

«Ο Νετανιάχου, επειδή δεν έχει τίποτα άλλο να πουλήσει, αυτό που πουλάει σε απεριόριστο βαθμό είναι η υποκίνηση και η πόλωση. Είναι εξαιρετικός στο να γνωρίζει πώς να χειραγωγεί τις διαιρέσεις για να ενισχύσει την πολιτική του βάση»

Μετά τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα από το Ισραήλ, οι αναλυτές ανέμεναν ότι η τάση αυτή θα συνεχιζόταν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Μια δημοσκόπηση για το Κανάλι 12 την Κυριακή – δύο ημέρες μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ – έδειξε άλλη μια μικρή βελτίωση της θέσης του, αν και εις βάρος των άλλων κομμάτων του συνασπισμού του.

Η πραγματικότητα είναι ότι ακόμη και πριν από τον θάνατο του Νασράλα, η αντιμετώπιση όλων των «καταιγίδων» από τον Νετανιάχου προκαλούσε έκπληξη, καθώς ο πολυετής πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα παρατείνεται και οι μάχες σε μέτωπα από τον Λίβανο έως την Υεμένη κλιμακώθηκαν απότομα την τελευταία εβδομάδα.

Παίζει με τους ίδιους μηχανισμούς που ρίχνουν κυβερνήσεις

Στην παγκόσμια σκηνή ο Νετανιάχου – και το Ισραήλ κατ’ επέκταση – εμφανίστηκε περιφρονημένος και απομονωμένος. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αναγκάστηκε να φέρει τη δική του «χορωδία» θαυμαστών – κλακαδόρων, για να τον επευφημήσουν από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα, λίγο πριν από τη δολοφονία του Νασράλα, καθώς πολλοί διπλωμάτες αποχώρησαν με το που ανέβηκε στο βήμα.

Στο εσωτερικό του Ισραήλ, η πλειοψηφία εξακολουθεί να πιστεύει ότι πρέπει να παραιτηθεί, όχι μόνο για τις παραλείψεις στην ασφάλεια που οδήγησαν στην 7η Οκτωβρίου. Ωστόσο, ο Νετανιάχου επιμένει, παραδόξως παίζοντας με τους ίδιους τους μηχανισμούς του ισραηλινού συστήματος συνασπισμού που έχουν ακυρώσει προηγούμενες κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της δικής του.

Αν οι δημοσκοπήσεις δείχνουν κάτι, αυτό δεν είναι τόσο μια ηχηρή ψήφος υπέρ του, όσο η αποτυχία της αντιπολίτευσης του Ισραήλ να εκμεταλλευτεί την αντιδημοτικότητά του. Η Dahlia Scheindlin, πολιτική αναλύτρια και ειδικός στις δημοσκοπήσεις, μιλώντας στον βρετανικό Guardian, διαχωρίζει την ιστορία της πολιτικής επιβίωσης του Νετανιάχου σε διάφορες διακριτές φάσεις.

Γιατί δεν μπορεί να πάει σε εκλογές;

«Πρώτον, είναι ακόμα εδώ επειδή δεν υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός για να πάει σε εκλογές – όσο άσχημα κι αν αισθάνεται ο κόσμος σχετικά με την κυβέρνηση – αν η κυβέρνηση δεν πέσει», εξηγεί.

Και προσθέτει: «Τις πρώτες ημέρες μετά την 7η Οκτωβρίου, πολλοί άνθρωποι δεν ήθελαν να γίνουν εκλογές εν μέσω ενός σκληρού αμυντικού πολέμου. Στη συνέχεια, είχαμε μια δεύτερη φάση χωρίς σοβαρή αντιπολίτευση, παρά τα σοβαρά επίπεδα δυσπιστίας. Η τρίτη φάση, γύρω στον Μάρτιο-Απρίλιο, περιείχε μια επιστροφή σημαντικών διαμαρτυριών, αλλά αυτή είναι επίσης, περίπου, η εποχή που αρχίσαμε να βλέπουμε να ξεκινά η περιφερειακή κλιμάκωση με το Ιράν. Και τότε είναι επίσης που αρχίσαμε να βλέπουμε την αναζωογόνησή του στις έρευνες».

Ακόμη και εκείνοι που είχαν ξεγράψει τον Νετανιάχου τις εβδομάδες μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, συμπεριλαμβανομένου του επί μακρόν επικριτή του, πρώην πρωθυπουργού Εχούντ Ολμέρτ, αναγκάστηκαν να επανεκτιμήσουν την ανθεκτικότητά του. Μιλώντας στο Politico τον περασμένο Νοέμβριο, ο Ομέρτ τον περιέγραψε ως θανάσιμα «μικρό».

«Ο Νετανιάχου δεν έχει πραγματικό πολιτικό όραμα. Είναι μια παράσταση»

«Ο Νετανιάχου έχει συρρικνωθεί. Έχει καταστραφεί συναισθηματικά… Δούλευε όλη του τη ζωή με το ψευδές πρόσχημα ότι είναι ο κύριος ‘Ασφάλεια’», επισημαίνει.

Σήμερα, ο Ολμέρτ αποδίδει το γεγονός ότι ο Νετανιάχου είναι ακόμη στο αξίωμα, στην πλήρη επένδυση που έκανε στην επιβίωσή του, ποντάροντας τα πάντα – προσωπικά, και τους θεσμούς του Ισραήλ – σε αυτή την προσπάθεια.

«Ο Νετανιάχου υπήρξε ένας εξαιρετικός εκτελεστής», είπε. «Δεν υπάρχει ουσία, δεν υπάρχει βάθος, δεν υπάρχει πραγματικό πολιτικό όραμα. Είναι μια παράσταση. Το θέμα είναι, επειδή δεν έχει τίποτα άλλο να πουλήσει, αυτό που πουλάει σε απεριόριστο βαθμό είναι η υποκίνηση και η πόλωση. Είναι εξαιρετικός στο να γνωρίζει πώς να χειραγωγεί τις διαιρέσεις για να ενισχύσει την πολιτική του βάση», υπογραμμίζει.

Ωστόσο, ο Ολμέρτ λέει ότι ο Νετανιάχου θα εξακολουθήσει να παλεύει σε οποιεσδήποτε εκλογές, υπολειπόμενος του απαιτούμενου ορίου του κυβερνητικού συνασπισμού των 61 από τις 120 έδρες της Κνεσέτ.

«Καθ’ όλη τη διάρκεια του τρέχοντος έτους δεν υπήρξε ούτε μία δημοσκόπηση όπου ο συνασπισμός του να έλαβε περισσότερες από 52 έδρες έναντι 64 που έχει τώρα. Το πρόβλημα είναι ότι και η αντιπολίτευση είναι διχασμένη. Δεν διαθέτει ούτε μία προσωπικότητα που να έχει την παρουσία που θα μπορούσε να δημιουργήσει τη διαφορά. Δεν βλέπω ένα πρόσωπο που να έχει μια φωτιά που καίει στο στήθος, που απειλεί να ξεσπάσει και που θα σαρώσει. Είναι όλοι τους αξιοπρεπείς άνθρωποι. Αλλά όλοι τους είναι πολύ συγκρατημένοι για να έχουν τη γλώσσα να αντιμετωπίσουν τις επιχειρήσεις της δηλητηριώδους μηχανής».

Η «ευκαιρία» της ακροδεξιάς και ο ρόλος της στη συνέχιση του πολέμου

Για τον Yossi Mekelberg, συνεργάτη του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή στο Chatham House, ο Νετανιάχου συνεχίζει να επωφελείται από το γεγονός ότι το Ισραήλ βρίσκεται εν μέσω μιας σύγκρουσης – ακόμη και όταν εξακολουθεί να κατηγορείται για τη γένεσή της.

«Υπάρχει ένας συνδυασμός ζητημάτων από την αρχή, συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης στο Ισραήλ ότι δεν αντικαθιστάς έναν πρωθυπουργό σε καιρό πολέμου», σημειώνει.

Ο Mekelberg βλέπει επίσης ότι ο Νετανιάχου επωφελείται από την έλλειψη αντιπολίτευσης εντός του Λικούντ και ευρύτερα: «Η αντιπολίτευση είναι αδύναμη και δεν υπάρχει καμία εντός του Λικούντ. Είναι το κόμμα του Μπίμπι. Δεν υπάρχει ανάλογη κατάσταση με τη βρετανική πολιτική, όπου κάποιος μπορεί να πει: ‘Σας ευχαριστώ πολύ, αλλά τώρα είστε βάρος’».

Η δυναμική του σημερινού συνασπισμού του Νετανιάχου, του πιο δεξιού συνασπισμού που υπήρξε ποτέ στο Ισραήλ, τον έχει καταστήσει ασυνήθιστα σταθερό. Η θέση ακροδεξιών στελεχών, όπως ο Itamar Ben Gvir και ο Bezalel Smotrich, οι οποίοι αντιτίθενται σε οποιαδήποτε συμφωνία που θα οδηγούσε σε κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, επέτρεψε στον Νετανιάχου να αποφύγει την πίεση των ΗΠΑ για κατάπαυση του πυρός και να παρατείνει τον πόλεμο. Αυτό με τη σειρά του έχει απομακρύνει όλο και περισσότερο την προοπτική εκλογών.

Και παρά τους θορύβους από την ακροδεξιά ότι θα μπορούσε να εγκαταλείψει τον συνασπισμό, οι αναλυτές δεν βλέπουν πραγματικά στοιχεία που να υποστηρίζουν την απειλή αυτή.

«Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για την ακροδεξιά. Πιστεύουν ότι αυτή είναι η ώρα τους. Και ο Νετανιάχου τους νομιμοποίησε», τόνισε ο Mekelberg.

«Προβλέψιμη η πορεία του Νετανιάχου στο άμεσο μέλλον»

Την περασμένη εβδομάδα, σε μια από καιρό αναμενόμενη κίνηση, ο Νετανιάχου επανέφερε στο υπουργικό συμβούλιο τον αντίπαλό του στο Λικούντ, Γκίντεον Σάαρ, και την παράταξή του, διευρύνοντας τον συνασπισμό, σε μια κίνηση που αποσκοπούσε στο να υπονομεύσει την επιρροή των ακροδεξιών κομμάτων και να λειτουργήσει ως αντίβαρο στον Γκαλάντ, τον βασικό του αντίπαλο.

Ο Scheindlin δήλωσε ότι χωρίς την κατάρρευση της κυβέρνησης, υπάρχουν πλέον δύο πιθανά αποτελέσματα: η κυβέρνηση θα συνεχίσει την πλήρη θητεία της, ή το Shas, ένα από τα μεγαλύτερα υπερορθόδοξα κόμματα, θα αποχωρήσει από τον συνασπισμό και θα σχηματίσει νέα κυβέρνηση με την αντιπολίτευση χωρίς να προκηρυχθούν νέες εκλογές.

Ενάντια σε αυτό, ωστόσο, είναι ότι το Ισραήλ εισέρχεται σε μια φάση σύγκρουσης υψηλής έντασης εναντίον της Χεζμπολάχ.

Τίποτα από όλα αυτά δεν καθιστά τη μελλοντική πορεία είτε της ισραηλινής πολιτικής είτε του Νετανιάχου πιο προβλέψιμη στο άμεσο μέλλον, όχι μόνο επειδή οι ισραηλινές κυβερνήσεις έχουν συχνά πέσει εξαιτίας θεμάτων μακριά από την κύρια ατζέντα της ημέρας.

«Δεν είναι μόνο ζήτημα της βούλησης του Νετανιάχου να επιβιώσει», πρόσθεσε ο Mekelberg. «Πρόκειται για την επιβίωση του Ισραήλ όπως το ξέραμε».