Greenpeace: Σχεδόν το 1/3 των αγροκτημάτων της Ελλάδας χάθηκε – Νέα μελέτη

Σχεδόν το 1/3 των αγροκτημάτων της «έχασε» η Ελλάδα σε διάστημα 15 χρόνων, σύμφωνα με νέα μελέτη της Greenpeace. Η απώλεια αυτή αφορά αποκλειστικά τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας, για τα οποία οι αγρότες, όχι μόνο της χώρας μας αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δίνουν μάχη επιβίωσης.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη μελέτη, η Ελλάδα χώρα έχασε το 31% από τα αγροκτήματά της. Η μείωση αφορά αποκλειστικά τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας, που έχουν συρρικνωθεί κατά 37%, παραμένουν ωστόσο η ραχοκοκαλιά της ελληνικής γεωργίας, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 88% των αγροκτημάτων της χώρας το 2021.

Σε αντίθεση με οποιαδήποτε άλλη χώρα στην ανάλυση της Greenpeace, μεταξύ 2007 και 2021, τα μέσα καθαρά κέρδη ανά αγρόκτημα στην Ελλάδα, μειώθηκαν κατά 13%. Η μείωση κερδών στα μικρά αγροκτήματα είναι ακόμα πιο απότομη: τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας το 2021 κέρδιζαν κατά μέσο όρο 29% λιγότερο σε σχέση με το 2007.

Αν και η Ελλάδα ακόμα έχει λίγα αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας, (με οικονομική απόδοση πάνω από 250.000 ευρώ) ο αριθμός τους έχει σαφώς αυξηθεί (+59%) από 540 σε 860 αγροκτήματα

Ταυτόχρονα, η νέα αυτή μελέτη αποκαλύπτει πώς οι αγρότες της ΕΕ πιέζονται να βιομηχανοποιηθούν, εφαρμόζοντας τις πιο καταστρεπτικές γεωργικές πρακτικές, προκειμένου να παραμείνουν στο επάγγελμα και να μην σταματήσουν τις δραστηριότητές τους. Δείχνει επίσης, την αδικία που επικρατεί στον αγροτικό τομέα και το χάσμα ανάμεσα στα αγροκτήματα μικρής κλίμακας που δίνουν αγώνα για να επιβιώσουν και στα αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας που καρπώνονται το μεγαλύτερο μέρος των δημόσιων επιδοτήσεων και των κερδών που παράγονται από τον αγροτικό κλάδο.

«Αυτό το χάσμα δημιουργείται και συντηρείται από την άνιση κατανομή των δημόσιων επιδοτήσεων και της ιδιωτικής χρηματοδότησης που ευνοεί τα αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας και από την πολιτική αποτυχία στην αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων», επισημαίνεται στη μελέη.

Τι έδειξε η μελέτη για την Ελλάδα

Η μελέτη από το ευρωπαϊκό γραφείο της Greenpeace αναλύει τα δεδομένα και τις τάσεις στον αγροτικό τομέα της ΕΕ, αναδεικνύοντας τις μακροοικονομικές τάσεις στο τοπίο της γεωργίας της ΕΕ, εξετάζοντας τις κατηγορίες αγροκτημάτων ανάλογα με την οικονομική τους απόδοση.

Ειδικότερα, η εικόνα για την Ελλάδα αποτυπώνεται στα παρακάτω στοιχεία:

• Ο αριθμός των μικρών αγροκτημάτων μειώνεται, παράλληλα με τα μέσα έσοδα (και την υποστήριξη) ανά αγρόκτημα. Η πίεση στους αγρότες να αυξήσουν την απόδοση και την παραγωγή τους, ή αλλιώς να διακινδυνεύσουν να παύσουν τη δραστηριότητά τους, είναι εμφανής και στην Ελλάδα. Όπως συμβαίνει και στην υπόλοιπη ΕΕ, τα μικρά αγροκτήματα εξαφανίζονται και χάνουν έσοδα.
• Μεταξύ 2007 και 2021, η Ελλάδα έχασε το 31% από τα αγροκτήματά της. Αυτή η μείωση όμως αφορά αποκλειστικά τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας, που έχουν συρρικνωθεί κατά 37%. Παραμένουν όμως η ραχοκοκαλιά της ελληνικής γεωργίας, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 88% των αγροκτημάτων το 2021.
• Αν και η Ελλάδα ακόμα έχει λίγα αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας, (με οικονομική απόδοση πάνω από 250.000 ευρώ) ο αριθμός τους έχει σαφώς αυξηθεί (+59%) από 540 σε 860 αγροκτήματα. Από αυτά, υπήρχαν μόνο 40 αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας με οικονομική απόδοση πάνω από 500.000 ευρώ ανά έτος το 2007, ενώ το 2021 ήταν ήδη 300.
• Η οικονομική απόδοση ανά αγρόκτημα αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 23% μεταξύ 2007 και 2021. Αυτός ο μέσος όρος όμως δεν ισχύει για τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας, που δεν έχουν καταγράψει καμία αύξηση σε αυτό το διάστημα.
• Απόμακρο-οικονομική άποψη, τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας παραμένουν η ραχοκοκαλιά της ελληνικής γεωργικής οικονομίας, φέροντας το 65% της συνολικής οικονομικής απόδοσης το 2021. Ωστόσο, πρόκειται για μία πτωτική τάση, καθώς το 2007 το μερίδιό τους στην οικονομική απόδοση ήταν 87%.
• Σε αντίθεση με οποιαδήποτε άλλη χώρα στην ανάλυσή μας, μεταξύ 2007 και 2021, το μέσο καθαρό εισόδημα ανά αγρόκτημα μειώθηκε κατά 13% στην Ελλάδα. Η μείωση εισοδήματος στα μικρά αγροκτήματα είναι ακόμα πιο απότομη: τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας το 2021 κέρδιζαν κατά μέσο όρο 29% λιγότερο σε σχέση με το 2007.
• Τα μεγαλύτερα αγροκτήματα λαμβάνουν συστηματική υποστήριξη από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, κάτι που τους επιτρέπει να μεγαλώνουν και να παράγουν περισσότερο. Ενώ τα μεσαίας προς μεγάλης κλίμακας αγροκτήματα αποτελούν μόνο το 12% των αγροκτημάτων στην Ελλάδα, λαμβάνουν το 34% των επιδοτήσεων άμεσων ενισχύσεων από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ για τα εμπορικά αγροκτήματα. Τα εμπορικά αγροκτήματα μικρής κλίμακας από την άλλη μεριά, η μεγαλύτερη ομάδα αγροκτημάτων με διαφορά και η ραχοκοκαλιά της ελληνικής γεωργικής οικονομίας, λαμβάνουν μόνο το 65% των επιδοτήσεων, παρόλο που τα καθαρά τους έσοδα μειώνονται δραστικά.
• Τα μεσαία προς μεγάλης κλίμακας αγροκτήματα έχουν την καλύτερη πρόσβαση στην ιδιωτική χρηματοδότηση, κι έχουν το 63% του συνολικού χρέους στο ελληνικό αγροτικό σύστημα.
• Γενικά, το σύνολο των ετήσιων μονάδων εργασίας στη γεωργία στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά, κατά 42% μεταξύ 2007 και 2021. Η συντριπτική πλειονότητα αυτής της μείωσης καταγράφηκε σε αγροκτήματα μικρής κλίμακας, με μία μείωση 53%, ενώ οι θέσεις εργασίας στα αγροκτήματα μεσαίας προς μεγάλης κλίμακας διπλασιάστηκε (101%).
• Ενώ η μεγάλη πλειονότητα (88%) των ελληνικών αγροκτημάτων είναι μικρής κλίμακας, ελέγχουν μόνο το 61% των ζώων εκτροφής (υπολογισμένα σε μονάδες ζωικού κεφαλαίου ή LSU) και το 41% της γεωργικής γης (ή χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης- UAA).

Από το 2007, η ΕΕ έχει χάσει σχεδόν 2 εκατομμύρια «εμπορικά αγροκτήματα» και 3,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Ανησυχητική η μείωση και στην ΕΕ

Αντίστοιχη είναι η εικόνα και σε ολόκληρη την ΕΕ, όπου οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο αριθμός αγροκτημάτων στην ΕΕ μειώνεται σε ανησυχητικό βαθμό. Από το 2007, η ΕΕ έχει χάσει σχεδόν 2 εκατομμύρια «εμπορικά αγροκτήματα» και 3,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Τα περισσότερα αγροκτήματα που εξαφανίστηκαν ήταν επιχειρήσεις μικρής κλίμακας, που είτε έκλεισαν είτε πιέστηκαν να ανέβουν κλίμακα, περνώντας σε βιομηχανικά επίπεδα παραγωγής ώστε να αυξήσουν την οικονομική τους απόδοση, κάτι που συχνά συνοδεύεται από τις πιο καταστροφικές βιομηχανικές γεωργικές πρακτικές. Όμως η πρόσβαση των αγροτών σε χρηματοδότηση και δημόσιες επενδύσεις είναι πολύ άνιση, με τα αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας να έχουν την καλύτερη πρόσβαση τόσο σε δημόσιες επιδοτήσεις όσο και σε ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις.

Εξωθούνται οι μικροί αγρότες στην εξαφάνιση

«Η νέα μελέτη της Greenpeace καταδεικνύει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι η ΕΕ εξωθεί τους μικρούς αγρότες στην εξαφάνιση και στηρίζει την παραγωγή της τροφής μας σε λίγους, υπερβολικά ισχυρούς και καταστροφικούς για το περιβάλλον και την υγεία μας παίκτες, που μόνο στόχο έχουν το κέρδος. Οι αγροτικές πολιτικές της ΕΕ στηρίζουν μία βιομηχανική γεωργία που επιδεινώνει την κλιματική κρίση, καθιστά εξαιρετικά ευάλωτη την παραγωγή της τροφής μας στις επιπτώσεις της και καταστρέφει το έδαφος και το νερό. Οι αγρότες βασίζονται σε ένα υγιές φυσικό περιβάλλον την ίδια στιγμή που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή απέναντι στην κλιματική κρίση, όμως το τρέχον αγροδιατροφικό μοντέλο τους εγκλωβίζει σε έναν μονόδρομο βιομηχανοποίησης χωρίς δυνατότητα να στραφούν σε πραγματικές εναλλακτικές λύσεις», δήλωσε η Έλενα Δανάλη υπεύθυνη της εκστρατείας της βιώσιμης γεωργίας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

Αυτή η πίεση για στροφή προς μεγαλύτερα, βιομηχανικά αγροκτήματα και αύξηση οικονομικών αποδόσεων σημαίνει ότι η οικονομική ισχύς στη γεωργία εξακολουθεί να είναι συγκεντρωμένη στα χέρια ελάχιστων αγροκτημάτων και έχει σοβαρές επιπτώσεις, ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται ο έλεγχος της παραγωγής τροφής από λίγους κολοσσούς αγροδιατροφής, η αύξηση της ανεργίας στις αγροτικές περιοχές, ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ αστικών και υπαίθριων περιοχών, μία περαιτέρω επιδείνωση της ευζωίας των ζώων και η καταστροφή της φύσης πάνω στην οποία βασίζονται οι αγρότες και η γεωργία που παράγει την τροφή μας.

«Ειδικά για τη χώρα μας, που μόλις πριν ένα χρόνο χτυπήθηκε σφοδρά στην περιοχή της Θεσσαλίας από ακραία καιρικά φαινόμενα, τα στοιχεία της μελέτης είναι ανησυχητικά καθώς μεγάλο μέρος των μικρών αγροκτημάτων, που είναι η ραχοκοκαλιά της γεωργίας μας, εξαφανίζεται. Το μεγάλο διακύβευμα για την ΕΕ και την ελληνική κυβέρνηση είναι αν θα τολμήσει μία ριζική στροφή στις αγροτικές πολιτικές που θα εξασφαλίζουν δίκαιο εισόδημα για τους αγρότες και θα εγγυώνται την παραγωγή επαρκούς, υγιεινής τροφής με τρόπους που προστατεύουν το περιβάλλον χωρίς να μετατρέπουν τα αγροκτήματα τους σε ρυπογόνα εργοστάσια που δηλητηριάζουν τη φύση και τη ζωή μας», συμπλήρωσε η Έλενα Δανάλη, υπεύθυνη της εκστρατείας της βιώσιμης γεωργίας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

Με βάση τα παραπάνω η Greenpeace καλεί την ελληνική κυβέρνηση:

• Να δημοσιεύσει πολιτικά μέτρα που θα ανατρέπουν την τάση εξαφάνισης των αγροκτημάτων μικρής κλίμακας της Ελλάδας με έμφαση στη στήριξη παραγωγών που είτε ήδη εφαρμόζουν είτε σκοπεύουν να εφαρμόσουν αγρο-οικολογικές πρακτικές.
• Να δημοσιεύσει το σχέδιο που θα αναγεννήσει και θωρακίσει πραγματικά την αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα ξεκινώντας από την πληγείσα Θεσσαλία μέσα από ένα αγροτικό μοντέλο βιώσιμο, δίκαιο και ανθεκτικό στη νέα κλιματική πραγματικότητα.