Οξφόρδη: Ανοιχτές οι πόρτες και τα παράθυρα

Πολλά τα σπουδαία και ενδιαφέροντα στο Λονδίνο. Η Οξφόρδη όμως… Αυτή μου έχει επιβληθή περισσότερο απ’ όλα. Επιβλητική και σαγηνευτική, μοναστηριακή και ξεχειλισμένη από σφρίγος, ζωντάνια, ομορφιά και νιάτα. Κι’ ακόμα δεν έχουν εισρεύσει όλοι οι φοιτητές. Τι θα είναι τότε με τις οχτώ χιλιάδες εφήβους της.

[…]

Έχει και το Παρίσι, στην αριστερή όχθη του, το Καρτιέ Λατέν, με τη σεβάσμια Σορβόννη και τον παλμό των φοιτητών του. Έχει και η Μόσχα το πανεπιστημιακό της συγκρότημα που είναι ολόκληρη πολιτεία. Έχει και η Αμερική την Κολούμπιά της. Γιατί όχι και η Θεσσαλονίκη;

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 3.10.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Καμμιά σύγκριση με την Οξφόρδη. Άλλο πράμα. Κράμα αιώνων. Ο ενδέκατος αιώνας αδελφωμένος με τον εικοστό, ο Μεσαίωνας σε κοινή πορεία με το νωπό Σήμερα.

Η σύζευξη δε αυτή, αντί να δημιουργή παραφωνία, αρρυθμία και ασυναρτησία, συνθέτει τη συμφωνία των εποχών που βαδίζουν με γοητευτική αρμονία όχι η μια στο πλευρό της άλλης, αλλά η μια μέσα στην άλλη.

Άλλο πράμα, σας λέω. Οσμή ευωδίας πνευματικής. Τη διαισθάνεσθε, εμποτίζεσθε απ’ αυτήν. Αυτό θα νιώθατε κι’ αν ακόμα δεν σας έλεγαν ότι τα εκατό χιλιόμετρα που διανύσατε από το Λονδίνο σάς έφεραν στην Οξφόρδη. Καταλαβαίνετε ότι κάτι το ιδιαίτερο συμβαίνει. Αλλαγή του πνευματικού και του υλικού κλίματος. Τίποτα δεν είδατε ακόμα. Σας έχει συνεπάρει όμως η ατμόσφαιρα της πνευματικότητας.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 3.10.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Μη πάει ο νους στα σχολαστικά. Η πνευματικότητα αυτή δεν φορά τη βελάδα και τα γυαλιά της σκονισμένης σοφίας. Η χαρά της ζωής, το σκίρτημα της νεότητας, η συγχρονισμένη πόλη με τις εκατόν τόσες χιλιάδες κατοίκους, ζωντανή και αλλέγκρα μέσα στο μεσαιωνικό της περίβλημα.

Κάτι τέτοιο θα είναι υποθέτω και το Καίμπριτζ. Τριάντα οικοδομικά συγκροτήματα, τα περίφημα Κολλέγια, που ξεκινώντας από το 1200 προχωρούν στο Μεσαίωνα, στην Αναγέννηση, στο ζέον παρόν χωρίς να χάσουν την εξωτερική και εσωτερική τους μορφή. Ευλάβεια στους τύπους, σεβασμός στην παράδοση, αλλά συγχρόνως ανοιχτές οι πόρτες και τα παράθυρα για να εισβάλουν οι άνεμοι της νέας γνώσεως και της νέας νοοτροπίας.

Καταραμένε τουρισμέ, πράκτορα της τσαπατσουλιάς, της προχειρότητας, της επιπολαιότητας… Να μη είχαμε ώρες μόνο· να είχαμε μέρες μακρές, εβδομάδες και μήνες, για να θωπεύουμε με την ψυχή και τα μάτια τον κόσμο αυτόν που θέλει χρόνο μακρό για να ευφρανθής με τη γεύση του, να κορεσθής —αν υπάρχη κορεσμός— από την ομορφιά και τη χάρη του.

Τι να συλλάβης μέσα σε τέσσερις, πέντε ώρες; Ό,τι αρπάξης, συγκεχυμένες εντυπώσεις. Βέβαια, υπάρχει η «μηχανή» του βιβλίου και της εγκυκλοπαίδειας. Μεταφέρεις με την υπογραφή σου συγκομιδή από ξένες αποθήκες. Εντυπώσεις της κονσέρβας. Προτιμούμε τη μαρίδα που αλιεύουμε με τα χέρια μας, από την τσιπούρα του ψυγείου. Ό,τι πιάνει το μάτι.

Ας το βρη απ’ άλλους η εμβρίθεια. Τον παλμό ψάχνουμε να βρούμε στην πόλη αυτή με τα μοναστηριακά Κολλέγια, αλλά και τις θελκτικές προθήκες των καταστημάτων, με τους ναούς και τα κοινόβια των φοιτητών, αλλά και τη δροσιά της νεότητας στους δρόμους· με τα καλογερικά ρασάκια που φορούν οι σπουδαστές την ώρα των παραδόσεων, αλλά και τα φανελλάκια της κωπηλασίας και του κρίκετ. Στην εναρμόνιση των αντιθέσεων, η μαγεία της Οξφόρδης.

*Άρθρο του Παύλου Παλαιολόγου, που έφερε τον τίτλο «Οξφόρδη» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» ακριβώς πριν από έξι ολόκληρες δεκαετίες, το Σάββατο 3 Οκτωβρίου 1964.