Νόμπελ Ειρήνης: Ποια είναι τα φαβορί σε μια χρονιά που έχει σημαδευτεί από πολέμους

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNRWA), το Διεθνές Δικαστήριο και ο επικεφαλής του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είναι μεταξύ των φαβορί για το φετινό βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, σύμφωνα με ειδικούς, σε μια χρονιά που έχει σημαδευτεί από τους πολέμους στη Γάζα και την Ουκρανία.

Με το 2024 να έχει σημαδευτεί από τους πολέμους σε Γάζα και Ουκρανία, η επιτροπή ίσως επικεντρωθεί στην ανθρωπιστική δράση προς τους αμάχους

Με δεδομένα όσα έχουν συμβεί στο παρελθόν, η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ μπορεί να κάνει την απόλυτη έκπληξη κατά την ανακοίνωση στις 11 Οκτωβρίου – ακόμα και να μην απονείμει καθόλου το βραβείο.

Εταιρείες στοιχημάτων εμφανίζουν τον ρώσο αντιφρονούντα Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος πέθανε σε αποικία κρατουμένων στην Αρκτική τον Φεβρουάριο, ως φαβορί για το φετινό βραβείο Νόμπελ. Αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν, διότι κανείς δεν βραβεύεται μετά θάνατον. Άλλο φαβορί, ο Ουκρανός Βολοντίμιρ Ζελένκσι, είναι απίθανο να κερδίσει το Νόμπελ διότι είναι ηγέτης ενός εμπόλεμου κράτους.

Αντ’ αυτού, με το 2024 να έχει σημαδευτεί από τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς, που τώρα λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις, τη σύγκρουση στην Ουκρανία που βρίσκεται στον τρίτο χρόνο της και την αιματοχυσία στο Σουδάν να προκαλεί τον εκτοπισμό περισσότερων των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων, η επιτροπή ίσως θελήσει να επικεντρωθεί σε οργανώσεις και προσωπικότητες με ανθρωπιστική δράση που βοηθούν να αντιμετωπιστούν τα δεινά των αμάχων.

Η προσφορά της UNRWA

«Η UNRWA θα μπορούσε να είναι μια τέτοια υποψηφιότητα. Κάνουν εξαιρετικά σημαντική δουλειά για τους άμαχους Παλαιστινίους που βιώνουν τα δεινά του πολέμου στη Γάζα», δήλωσε ο Χένρικ Ούρνταλ, διευθυντής του of the Peace Research Institute Oslo. Ωστόσο, ένα βραβείο στην UNRWA θα ήταν αμφιλεγόμενη κίνηση, πρόσθεσε ο ίδιος, δεδομένων των καταγγελιών του Ισραήλ ότι κάποια μέλη του προσωπικού της συμμετείχαν στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου του 2023 στο νότιο Ισραήλ από την ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς που πυροδότησε τον πόλεμο στη Γάζα.

Η UNRWA προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια σε εκατομμύρια Παλαιστινίους στη Λωρίδα της Γάζας

Παλαιστίνια δέχεται το πακέτο βοήθειας από την UNRWA

Κάποιες χώρες σταμάτησαν τη χρηματοδότησή τους στην UNRWA ως αποτέλεσμα των καταγγελιών αυτών. Έκτοτε οι περισσότεροι δωρητές άρχισαν και πάλι να προσφέρουν οικονομική βοήθεια. Τον Αύγουστο, εσωτερική έρευνα των Ηνωμένων Εθνών έδειξε ότι εννέα μέλη του προσωπικού ίσως είχαν ανάμειξη στην επίθεση και απολύθηκαν.

Η UNRWA έχει δηλώσει ότι το Ισραήλ προσπαθεί να διαλύσει την οργάνωση. Η υπηρεσία, που δημιουργήθηκε το 1949 μετά τον πόλεμο που ξέσπασε για τη δημιουργία του Ισραήλ, προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια σε εκατομμύρια Παλαιστινίους στη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Όχθη, την Ιορδανία, τη Συρία και τον Λίβανο.

Ο συμβολισμός της επιλογής Γκουτέρες

Η επιτροπή που αποφασίζει σε ποιον θα απονεμηθεί το βραβείο, η οποία διορίζεται από το νορβηγικό κοινοβούλιο, ίσως θελήσει να επικεντρωθεί στην ανάγκη να ενδυναμωθεί η παγκόσμια τάξη που οικοδομήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον θεσμό των Ηνωμένων Εθνών, που είναι το επιστέγασμά της. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ένα βραβείο στον γενικό του γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες, με ή χωρίς το ανώτατο δικαστήριό του, το Διεθνές Δικαστήριο, δήλωσε ο Άσλε Σβεν, ιστορικός του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης.

«Ο Γκουτέρες είναι το βασικό σύμβολο των Ηνωμένων Εθνών», δήλωσε ο Σβεν στο Reuters, «και το σημαντικότερο καθήκον του Διεθνούς Δικαστηρίου είναι να διασφαλιστεί ότι το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο».

Ο γ.γ. των ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας

Το Διεθνές Δικαστήριο έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και έχει ζητήσει από το Ισραήλ να διασφαλίσει ότι δεν έχει διαπραχθεί γενοκτονία στη Γάζα σε μια εν εξελίξει υπόθεση την οποία το Ισραήλ έχει κατ’ επανάληψη απορρίψει ως αβάσιμη. Ωστόσο η επιτροπή θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει ότι κανείς δεν θα λάβει το βραβείο Νόμπελ, κάτι που έχει συμβεί 19 φορές, με τελευταία το 1972.

«Ίσως αυτή είναι η χρονιά κατά την οποία η επιτροπή του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης θα πρέπει απλά να κρατήσει το βραβείο και να επικεντρώσει την προσοχή στο γεγονός ότι ζούμε σε έναν πλανήτη με πολέμους», δήλωσε στο Reuters ο Νταν Σμιθ, επικεφαλής του Stockholm International Peace Research Institute.

Βραβείο Νόμπελ: Η διαδικασία

Ο νικητής του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης 2024 θα ανακοινωθεί την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου στο Όσλο. Η τελετή βράβευσης θα λάβει χώρα στο δημαρχείο του Όσλο στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο του θανάτου του Σουηδού βιομηχάνου Άλφρεντ Νόμπελ, που καθιέρωσε τα βραβεία.

Το βραβείο απονέμεται στο πρόσωπο που έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην «αδελφοποίηση μεταξύ εθνών, την κατάργηση ή μείωση υφιστάμενων στρατιωτικών δυνάμεων και την εγκαθίδρυση και προώθηση ειρηνευτικών συνελεύσεων», σύμφωνα με τη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ.

Χιλιάδες άνθρωποι μπορούν να προτείνουν ονόματα, συμπεριλαμβανομένων βραβευθέντων, μελών κοινοβουλίων και καθηγητών πανεπιστημίου Ιστορίας ή Δικαίου. Οι υποψηφιότητες παραμένουν μυστικές για 50 χρόνια αλλά εκείνοι που υποβάλλουν προτάσεις μπορούν να επιλέξουν να αποκαλύψουν τις επιλογές τους.

Υπενθυμίζεται ότι το περυσινό βραβείο δόθηκε στη Ναργκίς Μοχαμάντι, ακτιβίστρια υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών στο Ιράν που βρίσκεται στη φυλακή, σε μια κίνηση κατά των θεοκρατικών ηγετών της Τεχεράνης που ενίσχυσε τους αντικυβερνητικούς διαδηλωτές.

Ποιος αποφασίζει

Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, που αποτελείται από πέντε άτομα που διορίζονται από το νορβηγικό κοινοβούλιο, είναι αυτή που κρίνει ποιος θα βραβευθεί.

Τα μέλη είναι συχνά πρόσωπα που έχουν αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική, χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα. Φέτος, της επιτροπής αυτής προεδρεύει ο επικεφαλής της νορβηγικής πτέρυγας του PEN International, μιας οργάνωσης που υπερασπίζεται την ελευθερία έκφρασης.

Όλα αυτά τα πρόσωπα προτείνονται από νορβηγικά πολιτικά κόμματα και ο διορισμός τους αντανακλά την ισορροπία δυνάμεων στο κοινοβούλιο της Νορβηγίας.

Πώς γίνεται η επιλογή

Οι υποψηφιότητες κλείνουν στις 31 Ιανουαρίου. Τα μέλη της επιτροπής έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν τις δικές τους προτάσεις έως την πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής τον Φεβρουάριο.

Συζητούν όλες τις υποψηφιότητες και στη συνέχεια καταρτίζουν μια λίστα με τις επικρατέστερες. Στη συνέχεια κάθε υποψήφιος αξιολογείται και εξετάζεται από μια ομάδα μόνιμων συμβούλων και άλλων ειδικών.

Η επιτροπή συνεδριάζει περίπου μία φορά τον μήνα για να συζητήσει τις υποψηφιότητες. Συνήθως λαμβάνουν την απόφασή τους κατά την τελευταία συνεδρίαση, που τείνει να είναι στις αρχές Οκτωβρίου, ενώ επιδιώκεται συναίνεση στην τελική επιλογή. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, η απόφαση λαμβάνεται από την πλειοψηφία των μελών.

Η τελευταία φορά που ένα μέλος παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενο ήταν το 1994, όταν ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ μοιράστηκε το βραβείο με τους Ισραηλινούς Σιμόν Πέρες και Γιτζάκ Ράμπιν.

Ενώ ο πλήρης κατάλογος των υποψηφίων παραμένει μυστικός, τα πρόσωπα που υποβάλλουν προτάσεις έχουν το δικαίωμα να αποκαλύψουν τις επιλογές τους.

Ο νικητής του βραβείου Νόμπελ παραλαμβάνει ένα μετάλλιο, ένα δίπλωμα, 11 εκατομμύρια σουηδικές κορώνες (1,1 εκατομμύριο δολάρια) και φυσικά έχει στραμμένη επάνω του την προσοχή ολόκληρου του πλανήτη.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ