Τι επίκειται στη διαμάχη Ιράν – Ισραήλ

Η Μέση Ανατολή μετά την επίθεση του Ιράν, βρίσκεται και πάλι στα πρόθυρα ενός βαθύ και καταστροφικού πολέμου ανάμεσα σε δύο πρωταγωνιστές που βρίσκονται αντιμέτωποι ο ένας με τον άλλον τα τελευταία 45 χρόνια. Αυτή είναι πλέον μια από τις πιο επικίνδυνες στιγμές για ολόκληρη την περιοχή.

Σύντομο ιστορικό

Η σύγκρουση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ έχει εξελιχθεί επί πολλές δεκαετίες. Τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν σχετικά θερμές, με το Ιράν να αναγνωρίζει de facto το Ισραήλ και να διατηρεί διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις υπό την εξουσία του Σάχη.

Μετά την ιρανική επανάσταση του 1979, η νέα Ισλαμική Δημοκρατία διέκοψε τις σχέσεις με το Ισραήλ, χαρακτηρίζοντάς το παράνομο κράτος και αντιτιθέμενη στην ύπαρξή του. Το Ιράν άρχισε να υποστηρίζει μαχητικές ομάδες κατά του Ισραήλ, όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς, αυξάνοντας τις εντάσεις. Τα τελευταία χρόνια, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και η επιρροή του στην περιοχή έχουν εμβαθύνει τις εχθροπραξίες, με το Ισραήλ να διεξάγει μυστικές επιχειρήσεις και αεροπορικές επιδρομές εναντίον ιρανικών στόχων στη Συρία και πέραν αυτής.

Η σπίθα

Η κατάσταση στη χειροτέρεψε δραματικά μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα στη Βηρυτό και του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγιε στην Τεχεράνη, τις επιθέσεις των βομβιστών και την χερσαία εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο. Την κρίση έρχεται να επιδεινώσει η επίθεση του Ιράν, με την εκτόξευση 200 πυραύλων προς το Ισραήλ την Τρίτη 1 Οκτωβρίου.

Students hold posters of Hassan Nasrallah, the assassinated chief of Lebanon’s Hezbollah, during a rally in Sanaa, Yemen October 2, 2024. REUTERS/Khaled Abdullah

Το Ισραήλ είναι έτοιμο να προβεί σε αντίποινα κατά του Ιράν για την ομοβροντία βαλλιστικών πυραύλων, ορισμένοι από τους οποίους διείσδυσαν στην αεράμυνα του Ισραήλ.

Ποιό είναι το επόμενο βήμα;

Τόσο το Ισραήλ όσο και ο στενότερος σύμμαχός του, οι ΗΠΑ, έχουν ορκιστεί να τιμωρήσουν το Ιράν για την εκτόξευση 180 πυραύλων στο Ισραήλ. «Το Ιράν», λέει ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, «θα πληρώσει βαρύ τίμημα».

Και ενώ οι σύμμαχο του Ισραήλ την τελευταία φορά που υπήρξε μια τέτοια αντιπαράθεση τον Απρίλιο  υποστήριζαν έντονα την εγκράτεια, οι αντιδράσεις αυτή την φορά είναι μάλλον λιγότερο ηχηρές.

Ανεξαρτήτως,  δεδομένης της αποφασιστικότητας του Νετανιάχου να τα βάλει με όλους τους εχθρούς του ταυτόχρονα -στο Λίβανο, τη Γάζα, την Υεμένη και τη Συρία- η κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να συγκρατηθεί. Φαίνεται ότι δεν είναι θέμα το αν, αλλά το πόσο…

Benjamin Netanyahu vowed to retaliate against Iran after it fired about 200 ballistic missiles at Israel https://t.co/ZoAPnpv1pu

— TIME (@TIME) October 2, 2024

Η μορφή των αντιποίνων

Με τη βοήθεια των δορυφορικών πληροφοριών των ΗΠΑ και των ανθρώπινων πρακτόρων της Μοσάντ (της υπερπόντιας υπηρεσίας κατασκοπείας του Ισραήλ) στο έδαφος του Ιράν, οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) διαθέτουν ένα ευρύ πεδίο επιλογής, σύμφωνα με το BBC.

• Οι συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις

Ένας πρώτος στόχος θα είναι οι βάσεις από τις οποίες το Ιράν εκτόξευσε αυτούς τους βαλλιστικούς πυραύλους. Αυτό σημαίνει λοιπόν βάσεις εκτόξευσης, κέντρα διοίκησης και ελέγχου, δεξαμενές ανεφοδιασμού και αποθήκες αποθήκευσης. Θα μπορούσε να προχωρήσει περαιτέρω και να πλήξει βάσεις που ανήκουν στο IRGC, καθώς και αντιαεροπορικές άμυνες και άλλες συστοιχίες πυραύλων. Δεν αποκλείεται ακόμα και να προσπαθήσει να δολοφονήσει άτομα-κλειδιά που εμπλέκονται στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν.

• Η οικονομία

Μία οικονομική επίθεση θα περιλάμβανε στόχους όπως τα πιο ευάλωτα περιουσιακά στοιχεία του Ιράν, δηλαδή τα πετροχημικά εργοστάσια, τις ενεργειακές εγκαταστάσεις και ενδεχομένως τα ναυτιλιακά συμφέροντα. Μια τέτοια κίνηση, ωστόσο, θα ήταν έπληττε περαιτέρω την δημοφιλία του Ισραήλ, καθώς θα επηρέαζε περισσότερο τις ζωές των αμάχων παρά τις στρατιωτικές δυνάμεις.

• Πυρηνικά

Αυτό είναι το μεγάλο θέμα για το Ισραήλ. Γεγονός επιβεβαιωμένο από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) του ΟΗΕ, είναι ότι το Ιράν εμπλουτίζει ουράνιο σε επίπεδα πολύ υψηλότερα από το 20% που απαιτείται για την παραγωγή ενέργειας. Το Ισραήλ, μαζί με άλλες χώρες, ανησυχεί ότι το Ιράν επιδιώκει να φτάσει σε ένα «κρίσιμο σημείο», όπου θα μπορεί να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Οι τοποθεσίες στον πιθανό κατάλογο στόχων του Ισραήλ περιλαμβάνουν το Parchin, το επίκεντρο του στρατιωτικού πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, τους ερευνητικούς αντιδραστήρες στην Τεχεράνη, το Bonab και το Ramsar, καθώς και τις μεγάλες εγκαταστάσεις στο Bushehr, το Natanz, το Isfahan και το Ferdow.

Πού τοποθετείται το Ιράν;

Η ιρανική θέση είναι ότι μετά την εκτόξευση αυτών των πυραύλων σε ισραηλινούς στρατιωτικούς στόχους, όπως λέει, την Τρίτη, ο λογαριασμός έχει πλέον κλείσει. Αλλά προειδοποιεί ότι αν το Ισραήλ ανταποδώσει αντίποινα θα χτυπήσει και αυτό με τη σειρά του.

«Αυτό είναι μόνο μια ματιά στις δυνατότητές μας», δήλωσε ο πρόεδρος του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν. Το IRGC ενίσχυσε αυτό το μήνυμα, δηλώνοντας: «Εάν το σιωνιστικό καθεστώς απαντήσει στις επιχειρήσεις του Ιράν, θα αντιμετωπίσει συντριπτικές επιθέσεις».

Αυτό είναι μόνο μια ματιά στις δυνατότητές του Ιράν

Το Ιράν δεν μπορεί να νικήσει στρατιωτικά το Ισραήλ. Η πολεμική του αεροπορία είναι παλιά και ετοιμόρροπη, η αεράμυνά του είναι πορώδης και έχει να αντιμετωπίσει πολυετείς δυτικές κυρώσεις.

Ωστόσο  εξακολουθεί να διαθέτει μια τεράστια ποσότητα βαλλιστικών και άλλων πυραύλων, καθώς και φορτωμένα με εκρηκτικά drones και πολυάριθμες συμμαχικές πολιτοφυλακές με πληρεξούσιους σε όλη τη Μέση Ανατολή. Η επόμενη σειρά πυραύλων της θα μπορούσε κάλλιστα να στοχεύσει ισραηλινές κατοικημένες περιοχές και όχι στρατιωτικές βάσεις.

Ταυτόχρονα το Πολεμικό Ναυτικό των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης  το οποίο δραστηριοποιείται στον Κόλπο, διαθέτει μεγάλους στολίσκους μικρών, γρήγορων πυραυλικών επιθετικών σκαφών που θα μπορούσαν, δυνητικά, να υπερκεράσουν τις άμυνες ενός πολεμικού πλοίου του 5ου Στόλου του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ σε μια επίθεση σμήνους. Εάν είχε εντολές να το πράξει, θα μπορούσε να επιχειρήσει να σπείρει νάρκες στα Στενά του Ορμούζ, διακόπτοντας τη ροή έως και του 20% των παγκόσμιων ημερήσιων εξαγωγών πετρελαίου, κάτι που θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.

Και έπειτα υπάρχουν όλες οι στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ, διάσπαρτες πάνω και κάτω από την αραβική πλευρά του Κόλπου, από το Κουβέιτ μέχρι το Ομάν. Το Ιράν έχει προειδοποιήσει ότι αν δεχτεί επίθεση δεν θα ανταποδώσει μόνο στο Ισραήλ, αλλά θα στοχεύσει οποιαδήποτε χώρα θεωρήσει ότι υποστηρίζει την επίθεση αυτή.