Η οικονομία των πυραύλων – Πόσο στοίχισε στο Ισραήλ η επίθεση του Ιράν [γράφημα]

Η απόφαση του Ιράν να εκτοξεύσει περίπου 200 βαλλιστικούς πυραύλους υψηλής ταχύτητας στο Ισραήλ δείχνει ότι η Τεχεράνη προσπάθησε να προκαλέσει σοβαρή ζημιά με την νυχτερινή επίθεση της Τρίτης, σε αντίθεση με την καλά ενορχηστρωμένη επίθεση με drone και πυραύλους τον Απρίλιο.

Η απόλυτη ταχύτητά τους κάνει τα βαλλιστικά όπλα δύσκολο να αναχαιτιστούν, αλλά οι αρχικές αναφορές για κανένα θάνατο στο Ισραήλ και έναν στη Δυτική Όχθη υποδηλώνουν ότι, παρά τον αριθμό των πυραύλων που εκτοξεύτηκαν, ήταν στρατιωτική αποτυχία, αν και ορισμένα από τα όπλα ή θραύσματα φαίνεται να έχουν χτυπήσει το έδαφος.

Ωστόσο πέρα από το αυστηρά επιχειρησιακό κομμάτι υπάρχει και η οικονομική αποτίμηση των δύο επιχειρήσεων, της επίθεσης  και της αναχαίτισης και εκεί σαφώς η εικόνα είναι διαφορετική. Σύμφωνα με υπολογισμούς της Jerusalem Post η ιρανική επίθεση υπολογίζεται κοντά στα 200 εκατ. δολάρια ενώ η ισραηλινή αναχαίτιση κοντά στα 450 εκατ. δολάρια!

Μια από τις έννοιες που προέκυψαν από τον στρατιωτικό και δημόσιο διάλογο μετά το ξέσπασμα του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς είναι η «Οικονομία των Πυραύλων». Η κατοχή των καλύτερων πυραύλων η βομβών δεν είναι από μόνη της ικανή συνθήκη αν δεν υπάρχει μεγάλο απόθεμα και η ικανότητα να αναπληρωθεί εφόσον παρατείνεται η σύγκρουση.

Η άμυνα είναι πιο ακριβή από την επίθεση

Ο άγραφος κανόνας είναι ότι ο πύραυλος αναχαίτισης κοστίζει πάντα περισσότερο από τον πύραυλο που αναχαιτίζεται, αναφέρει ανάλυση της Jerusalem Post. Αυτή ήταν η κατάσταση με το σύστημα Patriot κατά των πυραύλων Scud στον πόλεμο του Κόλπου το 1991, και αυτή είναι η περίπτωση με τους αναχαιτιστές Iron Dome κατά των πυραύλων της Χαμάς και της Χεζμπολάχ από το 2011.

Το ζήτημα του κόστους είναι αυτό που αποτέλεσε κίνητρο για την ανάπτυξη του συστήματος αναχαίτισης με λέιζερ Iron Beam, το οποίο αναπτύσσεται επί του παρόντος από το Υπουργείο Άμυνας και τη Rafael.

Τα πρώτα επιχειρησιακά συστήματα λέιζερ αναμένεται να παραδοθούν στις IDF μέχρι το τέλος του 2025. Αντί να χρησιμοποιείται ένας κρυφός πύραυλος που κοστίζει περίπου 100.000 δολάρια, το λέιζερ μπορεί να καταρρίψει πυραύλους με κόστος μόλις λίγων δολαρίων – ουσιαστικά το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας. Ακόμη και αν προστεθεί το κόστος συντήρησης και φθοράς, αυτό αποτελεί μια σημαντική επανάσταση στην οικονομία και την ασφάλεια.

Το κόστος για το Ιράν

Σύμφωνα με αναφορές των IDF, το Ιράν εκτόξευσε 181 βαλλιστικούς πυραύλους κατά του Ισραήλ την περασμένη Τρίτη και το σύστημα αεράμυνας των IDF αναχαίτισε τους περισσότερους από αυτούς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω των αντιπυραυλικών τους, αναχαίτισαν 12 πυραύλους, σύμφωνα με αμερικανικές αναφορές. Αυτό σημαίνει ότι οι Ιρανοί εκτόξευσαν περίπου 200 πυραύλους, με μερικούς να πέφτουν στην πορεία στο Ιράν και το Ιράκ.

Περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια εκτιμάται ότι ανήλθε ο συνολικός λογαριασμός της επίθεσης

Η εκτόξευση τόσων πολλών βαλλιστικών πυραύλων σε λίγα λεπτά αντιπροσωπεύει επίσης μια σοβαρή προσπάθεια να συντρίψει ή να εξαντλήσει την αεράμυνα του Ισραήλ. Επειδή είναι εξελιγμένα, οι πύραυλοι αναχαίτισης είναι ακριβοί, όπως επισημαίνει ο Guardian και τα αποθέματά τους είναι αβέβαια.

Ένας βαλλιστικός πύραυλος με βεληνεκές 1.500 έως 2.000 χιλιομέτρων είναι ακριβός επίσης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, όπως αναφέρει η Jerusalem Post  η παραγωγή κάθε πυραύλου κόστισε τουλάχιστον ένα εκατομμύριο δολάρια και χρησιμοποίησαν προηγμένα μοντέλα όπως τα Emad και Kheibar, ακόμη και το Fattah-1, το οποίο υποστηρίζουν ότι είναι υπερηχητικό, δηλαδή μπορεί να πετάξει και να ελιχθεί με ταχύτητες που υπερβαίνουν πέντε φορές την ταχύτητα του ήχου.

Περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια εκτιμάται ότι ανήλθε ο συνολικός λογαριασμός της επίθεσης και εικάζεται ότι δεν αποτελεί ασήμαντο μέρος του αποθέματος πυραύλων του Ιράν. Ωστόσο, από τη σκοπιά της Τεχεράνης, αντιπροσωπεύει ένα σχετικά ελαφρύ οικονομικό βάρος.

Σύμφωνα με έκθεση του Reuters, το Ιράν έχει καταφέρει, ακόμη και υπό διεθνείς κυρώσεις, να εξάγει πετρέλαιο αξίας 35 δισ. δολαρίων ετησίως. Με απλή μαθηματική προσέγγιση το κόστος των πυραύλων αντιστοιχεί στα έσοδα δύο ημερών από τις εξαγωγές πετρελαίου.

Το οπλοστάσιο του Ιράν έχει περίπου 3.000 βαλλιστικούς πυραύλους

Το Ιράν εκτιμάται ότι έχει ένα οπλοστάσιο περίπου 3.000 βαλλιστικών πυραύλων, αν και ο αρχικός υπολογισμός έγινε από τις ΗΠΑ πριν από δυόμισι χρόνια, επομένως ο αριθμός μπορεί να είναι υψηλότερος. Η Τεχεράνη εκτιμάται ότι θέλει να διατηρήσει τη συντριπτική πλειοψηφία των αποθεμάτων της σε περίπτωση που η σύγκρουση με το Ισραήλ κλιμακωθεί σε πλήρη πόλεμο.

Ο Guardian ωστόσο αναφέρει διαφορετικά ποσά για το κόστος των ιρανικών πυραύλων χρησιμοποιώντας ως πηγή ένα πρώην οικονομικός σύμβουλος του αρχηγού του επιτελείου του IDF που είπε  ότι ένας πύραυλος Arrow κοστίζει συνήθως 3,5 εκατ. δολάρια τη φορά και οι αναχαιτιστές David’s Sling 1 εκατ. δολάρια . Η αναχαίτιση 100 ή περισσότερων πυραύλων κόστισε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια αν και οι ίδιοι οι πύραυλοι στοιχίζουν στο Ιράν 80.000 λίρες ο καθένας ή και περισσότερο (σ.σ. αναφέρεται στους πυραύλους Emad και Kheibar που χρησιμοποιήθηκαν νωρίτερα φέτος)

Η χρήση από το Ισραήλ των συστημάτων αεράμυνας Arrow-2 και Arrow-3

Σε απάντηση στους ιρανικούς πυραύλους, η Πολεμική Αεροπορία του Ισραήλ εκτόξευσε πυραύλους Arrow-2 και Arrow-3 που παράγονται από την Israel Aerospace Industries. Τα βέλη δεν εκτοξεύονται εναντίον πυραύλων που αναγνωρίζονται από το σύστημα ως στοχευόμενοι σε ακατοίκητες ή στρατιωτικά ασήμαντες περιοχές.

Ωστόσο, οι Ιρανοί χρησιμοποίησαν πιο ακριβείς πυραύλους αυτή τη φορά, γεγονός που πιθανώς βελτίωσε την ακρίβεια στόχευσής τους σε σύγκριση με τις προηγούμενες προσπάθειες, καθιστώντας αναγκαίες περισσότερες αναχαιτίσεις.

Το κόστος για το Ισραήλ

Οι IDF δεν έχουν αποκαλύψει πόσοι πύραυλοι Arrow χρησιμοποιήθηκαν ή αν χρειάστηκε επίσης η χρήση του David’s Sling ή του Iron Dome για την αναχαίτιση μεγαλύτερων θραυσμάτων ή τμημάτων ιρανικών πυραύλων που δεν είναι πολεμικές κεφαλές αλλά θα μπορούσαν να προκαλέσουν δευτερογενείς ζημιές.

Ο παλαιότερος πύραυλος Arrow-2, σύμφωνα με την JPost, ο οποίος αναχαιτίζει τον στόχο του σε ύψος δεκάδων χιλιομέτρων στην ατμόσφαιρα, κοστίζει περίπου 3 εκατ. δολάρια. Ο νεότερος πύραυλος Arrow-3, ο οποίος αναχαιτίζει βαλλιστικούς πυραύλους στο διάστημα σε μεγαλύτερες αποστάσεις από τα ισραηλινά σύνορα, κοστίζει περίπου 2 εκατ. δολάρια.

Ωστόσο, ακόμη και αν χρησιμοποιούνταν περίπου 180 πύραυλοι Arrow, χρησιμοποιώντας και τους δύο τύπους, το κόστος αναχαίτισης θα ήταν περίπου 450 εκατ. δολάρια υπερδιπλάσιο του κόστους του ιρανικού πυραυλικού μπαράζ.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Ισραήλ είναι υπερδιπλάσιο από αυτό του Ιράν: 50.000 δολάρια έναντι 20.000 δολαρίων το 2022. Ωστόσο, το Ισραήλ είναι μια χώρα 10 εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ το Ιράν έχει 90 εκατομμύρια. Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης για την προμήθεια του αναχαιτιστικού Arrow έχει προέλθει από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν επενδύσει περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια στο έργο μέχρι σήμερα.

Η αμερικανική βοήθεια

Εφόσον οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τα συστήματα αεράμυνας του Ισραήλ, όπως κάνουν για το Iron Dome και το David’s Sling, ο κύριος περιορισμός θα είναι ο ρυθμός παραγωγής στις Israel Aerospace Industries και Rafael, καθώς και η προμήθεια βασικών εξαρτημάτων.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν ξεκίνησε και το Κογκρέσο ενέκρινε ειδικό προϋπολογισμό 14,1 δισ. δολαρίων από την έναρξη του πολέμου, εκ των οποίων περισσότερα από τέσσερα δισ. δολάρια προορίζονται για την αναπλήρωση των αποθεμάτων αναχαιτιστικών συσκευών και την προώθηση της ανάπτυξης και προμήθειας του συστήματος λέιζερ. Ωστόσο, το λέιζερ δεν θα είναι αρκετά ισχυρό στο εγγύς μέλλον για την αναχαίτιση βαλλιστικών πυραύλων και οι συνεχείς αμερικανικές επενδύσεις εξαρτώνται από τη σχέση μεταξύ των δύο εθνών. Όσον αφορά την αεράμυνα, χωρίς αμερικανική χρηματοδότηση, θα αποτελούσε βαρύ φορτίο για τον αμυντικό προϋπολογισμό.

Εν τω μεταξύ, εν μέσω αυτών των αβεβαιοτήτων, ο ισραηλινός υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριχ παρουσίασε πρόσφατα σχέδια για τον εθνικό προϋπολογισμό του Ισραήλ για το 2025.

Στα 54-68 δισ. δολάρια οι πολεμικές δαπάνες για το 2025

Το κόστος του πολέμου

Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2025 θα περιλαμβάνει σημαντικές περικοπές δαπανών, καθώς το Τελ Αβίβ θα πρέπει να καλύψει τις οικονομικές απαιτήσεις του συνεχιζόμενου πολέμου της σε επτά μέτωπα.

Με τις πολεμικές δαπάνες να εκτιμώνται σε 200-250 δισεκατομμύρια ΝΙΣ (54-68 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ), ο προϋπολογισμός στοχεύει να εξισορροπήσει τη δημοσιονομική υπευθυνότητα με την ανάγκη συνεχούς χρηματοδότησης του πολέμου. Παρά τον τρέχοντα πληθωρισμό στο 3,2%, ο οποίος θεωρείται προσωρινός και οφείλεται σε παράγοντες που σχετίζονται με τον πόλεμο, ο προϋπολογισμός στοχεύει σε έλλειμμα έως 4% του ΑΕΠ το 2025, από 6,6% που προβλέπεται για το 2024. Αυτό απαιτεί 35 δισ. NIS (9,5 δισ. δολάρια ΗΠΑ) σε προσαρμογές των δαπανών, συμπεριλαμβανομένου του παγώματος των φορολογικών συντελεστών, των παροχών και των μισθών. Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης τη στήριξη του τομέα της υψηλής τεχνολογίας, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα και την πρόληψη της φοροδιαφυγής.

Ο Δρ Yannay Spitzer, επίκουρος καθηγητής με ειδίκευση στην Οικονομική Ιστορία και στην Εφαρμοσμένη Μικροοικονομία στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, εξήγησε στη Jerusalem Post : «Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του κόστους του πολέμου περιλαμβάνουν κυρίως σημαντική απώλεια πλούτου. Πιθανότατα μιλάμε για εκατοντάδες δισεκατομμύρια σέκελ, περίπου το 10% του ετήσιου ΑΕΠ. Αυτό αντιπροσωπεύει μια σημαντική απώλεια πλούτου που θα πρέπει να πληρωθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Μία από τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση είναι να αποφασίσει πώς θα κατανείμει αυτό το βάρος στο κοινό, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Εάν αντιμετωπιστεί σωστά, δεν θα πρέπει να βλάψει τη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη του Ισραήλ».

Η Moody’s υποβάθμισε το Ισραήλ

Οι οίκοι αξιολόγησης ωστόσο κρούουν το καμπανάκι του κινδύνου για την οικονομία. Η Moody’s υποβάθμισε το Ισραήλ στις 28 Σεπτεμβρίου, για δεύτερη φορά φέτος, καθώς το οικονομικό κόστος αυξάνεται από σχεδόν 12 μήνες μαχών στη Γάζα και την επιδείνωση της σύγκρουσης με τη Χεζμπολάχ.

Η Moody’s υποβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση του Ισραήλ κατά δύο βαθμίδες σε Baa1 από το A2, αφήνοντας τη χώρα τρία σκαλοπάτια πάνω από τη μη επενδυτική βαθμίδα, κατηγορία «σκουπίδια». Οι προοπτικές παραμένουν «αρνητικές».

Σε ανακοίνωσή της, η Moody’s ανέφερε ότι ο «γεωπολιτικός κίνδυνος έχει ενταθεί σημαντικά, σε πολύ υψηλά επίπεδα, με σημαντικές αρνητικές συνέπειες για την πιστοληπτική ικανότητα του Ισραήλ τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα» και πρόσθεσε ο οίκος ότι «η ένταση της σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες ημέρες».

Νέα υποβάθμιση της οικονομίας από την S&P

Στις 2 Οκτωβρίου η S&P Global Ratings προχώρησε σε υποβάθμιση της οικονομίας τους Ισραήλ εν μέσω αυτού που η εταιρεία αξιολογεί ως «αυξανόμενη πιθανότητα» να ενταθεί η σύγκρουση με τη Χεζμπολάχ.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του διεθνούς οίκου αξιολόγησης, η πιστοληπτική ικανότητα του έθνους μειώθηκε σε Α από Α+ με τις προοπτικές να παραμένουν αρνητικές. Είναι η δεύτερη φορά που η S&P μειώνει το αξιόχρεος του Ισραήλ φέτος.

«Βλέπουμε μια αυξανόμενη πιθανότητα η σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ, δεδομένης της πρόσφατης κλιμάκωσης των συγκρούσεων, να γίνεται πιο παρατεταμένη και να εντείνεται, θέτοντας κινδύνους για την ασφάλεια του Ισραήλ», ανέφεραν οι αναλυτές της S&P.

Ο Yali Rothenberg, γενικός λογιστής του ισραηλινού υπουργείου Οικονομικών, είπε ότι η απόφαση «έρχεται ως απάντηση στη συνέχιση του πολέμου» και τονίζει επίσης «ότι η ισραηλινή οικονομία είναι διαφοροποιημένη με αποδεδειγμένη ικανότητα ανάκαμψης από κρίσεις».

«Το ισοζύγιο πληρωμών του Ισραήλ παραμένει ισχυρό και η χώρα συνεχίζει να διατηρεί σημαντικό πλεόνασμα τρεχουσών λογαριασμών παράλληλα με υψηλά συναλλαγματικά αποθέματα, τα οποία αποτελούν ένα μαξιλάρι ασφαλείας για την ισραηλινή οικονομία», εξήγησε.

Πηγή: ΟΤ