Καρκίνος: Η Ελλάδα καθυστερεί σημαντικά στις αντικαρκινικές θεραπείες CAR-T

Η Ελλάδα, στο πλαίσιο της θεραπείας του καρκίνου και ιδιαίτερα των αιματολογικών νεοπλασιών, αντιμετωπίζει αρκετές προκλήσεις σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σύμφωνα με την έκθεση της Iqvia («Ευκαιρίες αιματολογικού καρκίνου για την ισότητα των ασθενών»), η Ελλάδα βρίσκεται σημαντικά πίσω όσον αφορά τον χρόνο διάθεσης νέων θεραπειών όπως οι CAR-T, οι οποίες αποτελούν μια επαναστατική προσέγγιση στην καταπολέμηση του καρκίνου. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα απαιτούνται 689 ημέρες για να γίνουν διαθέσιμες αυτές οι θεραπείες, πολύ περισσότερες σε σύγκριση με άλλες χώρες όπως η Ισπανία (222 ημέρες) ή η Ιταλία (379 ημέρες).

Πού οφείλονται οι καθυστερήσεις

Οι καθυστερήσεις αυτές οφείλονται κυρίως σε ζητήματα που αφορούν τη ρυθμιστική διαδικασία, τη χρηματοδότηση και τη διαθεσιμότητα κατάλληλων υποδομών. Οι CAR-T θεραπείες είναι εξαιρετικά περίπλοκες στην παραγωγή και απαιτούν εξειδικευμένα κέντρα νοσοκομειακής περίθαλψης για τη χορήγηση τους. Στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες με μικρότερο ρυθμό υιοθέτησης νέων θεραπειών, η πρόσβαση περιορίζεται από τη χαμηλή διαθεσιμότητα αυτών των υποδομών.

Παρόλο που η καθυστέρηση στην εισαγωγή των νέων θεραπειών μπορεί να θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών, υπάρχουν και θετικές εξελίξεις. Τα ποσοστά επιβίωσης σε ασθενείς με αιματολογικούς καρκίνους έχουν αυξηθεί χάρη στις νέες θεραπείες, όπως οι CAR-T και τα αντισώματα ADC. Ωστόσο, στην Ελλάδα η διαθεσιμότητα αυτών των καινοτόμων θεραπειών παραμένει περιορισμένη, με μόνο το 30% των ασθενών να έχουν πλήρη πρόσβαση στις CAR-T θεραπείες

Η Ελλάδα υπολείπεται επίσης σε σχέση με την Ισπανία και την Ιταλία όσον αφορά τη διαθεσιμότητα των ADC. Αυτές οι θεραπείες, οι οποίες είναι λιγότερο ακριβές και πιο εύκολα προσβάσιμες, έχουν επιτύχει ένα ποσοστό διαθεσιμότητας 70% στην Ελλάδα, γεγονός που την κατατάσσει σχετικά χαμηλά συγκριτικά με άλλες χώρες. Ειδικά όσον αφορά τον χρόνο διάθεσης των ADC, η Ελλάδα χρειάζεται κατά μέσο όρο 740 ημέρες, έναντι 354 ημερών στην Ιταλία και 324 ημερών στη Γαλλία

Συμπερασματικά, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά εμπόδια στην έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών σε νέες, καινοτόμες θεραπείες. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για βελτίωση της ρυθμιστικής διαδικασίας, την ενίσχυση των υποδομών υγειονομικής περίθαλψης και τη διασφάλιση χρηματοδοτικών πόρων που θα επιτρέψουν την ταχύτερη υιοθέτηση νέων θεραπευτικών επιλογών.

Ραγδαία αύξηση των καρκίνων προβλέπεται ως το 2050

Μέχρι το 2050 υπολογίζεται ότι θα καταγραφούν 35 εκατομμύρια περιπτώσεις καρκίνου, 77% περισσότερα από το 2022. Οι κύριοι λόγοι αυτής της αύξησης είναι η κατανάλωση καπνού, η αύξηση των ατόμων με παχυσαρκία και η μεγαλύτερη γήρανση του πληθυσμού. Όσον αφορά τους αιματολογικούς όγκους, αναμένεται να αυξηθεί από 1,3 εκατομμύρια σε δύο εκατομμύρια διαγνώσεις, 55% περισσότερες.

Μεταξύ 2014 και 2022, κυκλοφόρησαν στην αγορά συνολικά 58 αιματολογικές ογκολογικές θεραπείες παγκοσμίως. 31 εγκρίθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 25 στον Καναδά, 22 στην Αυστραλία και 17 στη Βραζιλία. Να σημειωθεί ότι από τις ευρωπαϊκές χώρες που περιλαμβάνονται στην έκθεση, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Γαλλία και η Ισπανία βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά τον μέσο χρόνο διαθεσιμότητας.

Χάρη στις νέες θεραπείες έχει αυξηθεί η επιβίωση σε περιπτώσεις αιματολογικού καρκίνου. Ένα παράδειγμα είναι οι περιπτώσεις πολλαπλού μυελώματος, που έχουν περάσει από 3,5 σε 10 χρόνια επιβίωσης. Ωστόσο, στις περισσότερες χώρες τα κακοήθη νεοπλάσματα παραμένουν ανίατα. «Το μέλλον της αιματολογικής θεραπείας του καρκίνου εξαρτάται από την εναρμόνιση των ρυθμιστικών διαδικασιών, των απαιτήσεων αποδεικτικών στοιχείων και της εφαρμογής καινοτομιών για την επιτάχυνση της πρόσβασης των ασθενών στις θεραπείες», αναφέρει η έκθεση.

Οι νέες θεραπείες

Οι νέες θεραπείες μειώνουν το φορτίο του όγκου και τα κλινικά αποτελέσματα διαρκούν περισσότερο. Με τις νέες μεθόδους θεραπείας και τα αυξανόμενα ποσοστά επιβίωσης, οι δαπάνες για θεραπείες για τον καρκίνο έχουν αυξηθεί, καθώς οι παρεμβάσεις είναι συνήθως πιο ακριβές από τις καθιερωμένες θεραπείες και καθώς αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, οι άνθρωποι παραμένουν επίσης σε θεραπεία περισσότερο.

Τον τελευταίο καιρό έχουν κάνει την εμφάνισή τους μια σειρά από καινοτόμες θεραπείες όπως το CART. Είναι ειδικά για τον ασθενή στη φύση, πολύπλοκα στην κατασκευή και απαιτούν χορήγηση σε νοσοκομειακά περιβάλλοντα. Αυτό σημαίνει ότι η διαθεσιμότητά του ποικίλλει ανάλογα με τη χώρα.

Εκτός από τα CART, υπάρχουν συζυγή αντισωμάτων (ADC). Ορίζονται ως εξειδικευμένοι παράγοντες χημειοθεραπείας που συνδυάζουν ένα μονοκλωνικό αντίσωμα με κυτταροτοξικούς παράγοντες που καταστρέφουν τα κακοήθη κύτταρα. «Το ποσοστό διαθεσιμότητάς του είναι υψηλότερο από αυτό του CAR-T. Πιθανώς λόγω χαμηλότερου κόστους», καταλήγει η εταιρεία συμβούλων.

Το CAR-T είναι μια επαναστατική θεραπεία για τον καρκίνο που βασίζεται στην ανοσοθεραπεία. Το όνομα «CAR-T» προέρχεται από το Chimeric Antigen Receptor T-cell therapy (Θεραπεία Τ-κυττάρων με χιμαιρικούς υποδοχείς αντιγόνων). Η βασική ιδέα πίσω από τη θεραπεία αυτή είναι να χρησιμοποιηθεί το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς για να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα.

Η θεραπεία CAR-T περιλαμβάνει την τροποποίηση των Τ-κυττάρων, τα οποία είναι λευκά αιμοσφαίρια που παίζουν σημαντικό ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα Τ-κύτταρα αφαιρούνται από το αίμα του ασθενούς και στη συνέχεια τροποποιούνται γενετικά σε εργαστήριο ώστε να έχουν υποδοχείς (χιμαιρικούς υποδοχείς αντιγόνων) που μπορούν να αναγνωρίσουν και να επιτεθούν σε συγκεκριμένα καρκινικά κύτταρα. Αφού τροποποιηθούν, τα Τ-κύτταρα επιστρέφουν στο σώμα του ασθενούς, όπου αρχίζουν να επιτίθενται στα καρκινικά κύτταρα.

Η θεραπεία CAR-T έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική σε ασθενείς με λεμφώματα και λευχαιμίες, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που οι παραδοσιακές θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία δεν έχουν επιτύχει. Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη για να χρησιμοποιηθεί η θεραπεία αυτή και σε άλλες μορφές καρκίνου.

Μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες θεραπείες, ενώ οδηγεί σε μακροχρόνιες υφέσεις σε ορισμένους ασθενείς. Υπάρχουν όμως και προκλήσεις καθώς είναι μια πολύπλοκη και δαπανηρή διαδικασία, καθώς τα κύτταρα πρέπει να τροποποιηθούν για κάθε ασθενή ξεχωριστά.

Επίσης, υπάρχουν πιθανές σοβαρές παρενέργειες, όπως το σύνδρομο απελευθέρωσης κυτοκινών, που προκαλείται από την ενεργοποίηση των Τ-κυττάρων στο σώμα και μπορεί να είναι επικίνδυνο. Σε κάθε περίπτωση, το CAR-T έχει ανοίξει νέους δρόμους στην αντικαρκινική θεραπεία και αναμένεται να συνεχίσει να εξελίσσεται τα επόμενα χρόνια.