Το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» του ολλανδού ζωγράφου Γιοχάνες Βερμέερ είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς πίνακες στον κόσμο και τώρα οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ξέρουν τον λόγο.

Αυτό που έκαναν ήταν να μετρήσουν τον τρόπο που αντιδρά ο εγκέφαλος του εκάστοτε θεατή όταν βλέπει το έργο.

Το μουσείο Mauritshuis στη Χάγη, το οποίο στεγάζει το αριστούργημα του 17ου αιώνα, ανέθεσε σε νευροεπιστήμονες να μετρήσουν την εγκεφαλική δραστηριότητα κατά την προβολή του πορτρέτου και άλλων γνωστών έργων.

Ανακάλυψαν ότι ο θεατής αιχμαλωτίζεται από ένα ειδικό νευρολογικό φαινόμενο που ονόμασαν «Sustained Attentional Loop», το οποίο πιστεύουν ότι είναι μοναδικό στο «Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι».

«Ήταν προβλέψιμο ότι το ‘Κορίτσι’ ήταν ιδιαίτερο. Αλλά το γιατί ήταν επίσης μια έκπληξη για εμάς»

Το μάτι του θεατή τραβιέται αυτόματα πρώτα στο μάτι της ίδιας της κοπέλας, έπειτα προς τα κάτω στο στόμα της, έπειτα απέναντι στο μαργαριτάρι, έπειτα πίσω στο μάτι και έτσι συνεχίζεται.

Αυτό σας κάνει να κοιτάτε τον πίνακα περισσότερο από τους άλλους, εξήγησε ο Martin de Munnik, από την ερευνητική εταιρεία Neurensics που διεξήγαγε τη μελέτη.

«Πρέπει να δίνετε προσοχή είτε το θέλετε είτε όχι. Πρέπει να την αγαπάς είτε το θέλεις είτε όχι», είπε ο ίδιος χαρακτηριστικά.

Μετρώντας τα εγκεφαλικά κύματα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν επίσης ότι ο precuneus, το τμήμα του εγκεφάλου που διέπει τη συνείδηση και την προσωπική ταυτότητα, διεγείρεται περισσότερο.

«Ήταν προβλέψιμο ότι το ‘Κορίτσι’ ήταν ιδιαίτερο. Αλλά το γιατί ήταν επίσης μια έκπληξη για εμάς», δήλωσε ο De Munnik.

Είπε ότι ήταν η πρώτη γνωστή μελέτη που χρησιμοποίησε μηχανήματα σάρωσης εγκεφάλου EEG και MRI για τη μέτρηση της νευρολογικής απόκρισης στο έργο τέχνης.

«Όσο περισσότερο κοιτάς κάποιον, τόσο πιο όμορφος ή πιο ελκυστικός γίνεται», σημείωσε, γεγονός που εξηγεί και τη δημοτικότητα του πίνακα του Βερμέερ.

«Γιατί είστε εξοικειωμένοι με αυτόν τον πίνακα και όχι με τους άλλους; Εξαιτίας αυτού του ιδιαίτερου πράγματος που έχει», συμπλήρωσε.

«Ο εγκέφαλος δεν λέει ψέματα»

Οι επιστήμονες συνέκριναν επίσης τη νευρολογική αντίδραση όταν κάποιοι κοιτάζουν τον αυθεντικό πίνακα στο μουσείο σε σχέση με ένα αντίγραφο.

Διαπίστωσαν ότι η συναισθηματική αντίδραση που βιώνει ο θεατής ήταν δέκα φορές ισχυρότερη για ένα πρωτότυπο από ό,τι για μια αφίσα.

Για τη διεξαγωγή των δοκιμών, οι επιστήμονες τοποθέτησαν έναν ανιχνευτή ματιών και ένα καπάκι για την παρακολούθηση των εγκεφαλικών κυμάτων σε 10 άτομα στα οποία έδειξαν τους πραγματικούς πίνακες αλλά και τα αντίγραφα.

Αυτό δείχνει τη σημασία του να βλέπει κανείς αυθεντική τέχνη, δήλωσε η διευθύντρια του Mauritshuis Martine Gosselink.

«Είναι τόσο σημαντικό να ασχολείται κανείς με την τέχνη, είτε πρόκειται για φωτογραφία, είτε για χορό, είτε για παλιούς δασκάλους από τον 17ο αιώνα», δήλωσε η 55χρονη διευθύντρια μιλώντας στο AFP.

«Σε κοιτάζει»

«Είναι σημαντικό και βοηθάει πραγματικά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου σας… Ο εγκέφαλος δεν λέει ψέματα», πρόσθεσε η ίδια.

Ο Βερμέερ συχνά έστρεφε την εστίαση σε ένα σημείο στα έργα του, με τις γύρω λεπτομέρειες να είναι πιο θολές, εξήγησε η ίδια.

Ωστόσο, το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» έχει τρία τέτοια σημεία εστίασης – το μάτι, το στόμα και το μαργαριτάρι – και η Gosselink είπε ότι αυτό διαφοροποιεί το έργο από άλλους πίνακες του Βερμέερ.

«Εδώ βλέπουμε κάποιον να σε κοιτάζει πραγματικά, ενώ σε όλους τους άλλους πίνακες του Βερμέερ, βλέπεις κάποιον να γράφει ή να κάνει κάποια χειροτεχνία, ή να είναι απασχολημένο με κάτι», είπε.

«Αλλά αυτή είναι η μεγάλη διαφορά με αυτό το κορίτσι. Σε κοιτάζει».

Ο De Munnik δήλωσε ότι θα ήταν ενδιαφέρον να διεξαχθούν παρόμοιες μελέτες και σε άλλους διάσημους πίνακες, όπως για παράδειγμα η Μόνα Λίζα του Ντα Βίντσι.

Η Gosselink υπαινίχθηκε μια φιλική αντιπαλότητα μεταξύ των δύο μεγάλων έργων.

«Ο κόσμος μερικές φορές αποκαλεί (το Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι) τη Μόνα Λίζα του Βορρά, αλλά νομίζω ότι οι καιροί αλλάζουν, οπότε ίσως η Μόνα Λίζα να είναι το Κορίτσι του Νότου», αστειεύτηκε.

Headlines