Έξι μέρες στη Ζάκυνθο: Το Φθινόπωρο του Έλληνα τουρίστα

Όποιος ταξίδεψε φέτος για τις διακοπές του σε κάποιο νησί ήρθε αντιμέτωπος με μια δυσάρεστη πραγματικότητα που δυστυχώς τείνει να γίνει ο κανόνας: Την απίστευτη ακρίβεια σε προϊόντα και υπηρεσίες. Κι αν υπάρχει κάποια δικαιολογία για τους επαγγελματίες του τουρισμού που περιμένουν Ιούλιο κι Αύγουστο να βγάλουν τα χρήματα μιας ολόκληρης χρονιάς, τί μπορεί να πει κανείς για τις υψηλές τιμές στα τέλη Σεπτεμβρίου; Παραδοσιακά το Φθινόπωρο ήταν η εποχή που οι τιμές έπεφταν και τα νησιά ήταν περισσότερο προσιτά για τον κόσμο. Μάλλον, αυτό εδεν ισχύει πλέον…

Φθινόπωρο και τιμές

Η Ζάκυνθος αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα νησιού που βρίσκεται κάπου στο μέσο όρο αυτού που ονομάζουμε «δημοφιλής» τουριστικός προορισμός. Δεν είναι Μύκονος ή Σαντορίνη, αλλά δεν είναι και κάποιο εναλλακτικό νησί του Αιγαίου που μπορείς να τη βγάλεις με αντίσκηνο και τρώγοντας κονσέρβες ή να μαζεύεις φρούτα από τα δέντρα. Επιπλέον είναι ένα νησί που απέχει μόλις μία ώρα και δέκα λεπτά από την στεριά της Πελοποννήσου με την οποία συνδέεται ακτοπλοϊκά.

Για τους επισκέπτες που επιθυμούν να πάνε διακοπές το Φθινόπωρο ήταν μια καλή επιλογή από τη στιγμή που το τσουνάμι των τουριστών έχει υποχωρήσει και σιγά, σιγά ο τόπος επανέρχεται σε μια κανονικότητα, έως τον επόμενο Απρίλιο όπου θα αρχίσουν και πάλι οι πτήσεις τσάρτερ από την Ευρώπη.

Στην Ζάκυνθο λοιπόν καλό είναι να πας χορτασμένος ή τουλάχιστον να αποφασίσεις ότι για όσες μέρες καθίσεις θα τη βγάλεις με σουβλάκια που παραμένουν μια σχετικά φτηνή επιλογή σε σχέση με εκείνη της ταβέρνας. Αν θες π.χ. να φας μια μοσχαρίσια μπριζόλα θα την πληρώσεις σε ένα εύρος από 19 έως 30 ευρώ (μιλάμε πάντα για ταβέρνες και όχι για κάποιο γκουρμέ εστιατόριο), μια χοιρινή μπριζόλα φτάνει τα 16 ευρώ και μια μερίδα παστίτσιο τα 12 με 13 ευρώ.

Μια φέτα τυλιγμένη σε φύλο κανταΐφι με μέλι (αυτή η μάστιγα) έχει 10 ευρώ. Με απλά λόγια ένα ζευγάρι ήθελε στην καλύτερη περίπτωση 50 με 60 ευρώ για φαγητό, όπου το μενού θα περιλάμβανε δύο κύρια πιάτα, μια σαλάτα κι ένα ορεκτικό.

Κι αν νομίζετε ότι τα θαλασσινά –και μάλιστα τα κατεψυγμένα ή του ιχθυοτροφείου- ήταν φτηνότερα, μια μερίδα χταπόδι έφτανε τα 16 ευρώ, τα καλαμαράκια στα 13 με 15 ευρώ και μια τσιπούρα στα 20 ευρώ (και όχι πελαγίσια).

Ας δεχθούμε ότι έχεις τη δυνατότητα να μαγειρέψεις στο χώρο που νοικιάζεις ώστε να σου έρθουν πιο φτηνά οι διακοπές. Στα μανάβικα του νησιού τα κολοκυθάκια (εποχικό λαχανικό) έφταναν τα 4 ευρώ το κιλό, τα φασολάκια τα 6 ευρώ, οι ντομάτες τα 2,5 ευρώ. Κατά συνέπεια είναι μάλλον λογικό για τον καταστηματάρχη να χρεώνει τη χωριάτικη προς 10 ευρώ στην ταβέρνα.

Αλλά στο νησί συναντήσαμε και νέα ήθη. Χρέωση στο λάδι (αν ήθελες εξτρά π.χ. για τη σαλάτα), στα 2,5 ευρώ η ατομική συσκευασία των 15 ml. Ήθελες να πιείς νερό; Στα 2,5 ευρώ το μεγάλο μπουκάλι, στο 1,5 ευρώ το μικρό.

Ποιότητα υπηρεσιών

Κι ερχόμαστε στην ποιότητα των υλικών. Υπήρξαν μέρη που το φαγητό ήταν αξιοπρεπές, αλλά και μέρη που ήταν σκέτη κοροϊδία. Για παράδειγμα δεν μπορείς να χρεώνεις πέντε πατάτες φούρνου (κυριολεκτικά πέντε), με ένα κομμάτι αρνί που δεν ξεπερνούσε τα 200 γραμμάρια, για 18 ευρώ και να διαπιστώνεις, εσύ ο πελάτης, ότι έχει ζεσταθεί στα μικροκύματα, καθώς ένας Θεός ξέρει από πότε το είχες φτιάξει.

Στην ίδια λογική δεν μπορείς να χρεώνεις ένα κομμάτι τυρόπιτα προς 9 ευρώ που απ’ έξω ήταν χλιαρή και σαν την μασούσες αντιλαμβανόσουν πως είτε δεν ήταν της ημέρας είτε φτιάχτηκε πολλές ώρες πριν και είχε χάσει όλα τα υγρά της. Με απλά λόγια, μια χλιαρή σόλα. Παραξενιές; Καθόλου. Αν είναι να πληρώσεις το παραπάνω οφείλεις να έχεις και απαιτήσεις.

Έλλειψη προσωπικού

Μιλώντας με ιδιοκτήτη ξενοδοχείου στο νησί, πάνω στην παραλία (με επέκταση δραστηριοτήτων και στα water sports) μου έλεγε πως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη εργατικών χεριών για τη σαιζόν. Αξίζει να σημειωθεί πως η Ζάκυνθος είναι ένα νησί με περίπου 40.000 κατοίκους και με τουριστικές υποδομές (ξενοδοχεία, δωμάτια, Airbnb) που μπορούν να φιλοξενήσουν έως 80.000 ανθρώπους.

Η ζήτηση είναι μεγάλη και η προσφορά μικρή. Πόσο μάλλον από τη στιγμή που σε ό,τι έχει να κάνει με τους ξένους επισκέπτες η προσέλευση είναι συνεχόμενη, από την Άνοιξη έως το Φθινόπωρο. Υπό αυτή τη λογική τα παράπονα είναι έντονα για τον τουριστικό σχεδιασμό της κυβέρνησης που από την επόμενη σαιζόν επιβάλλει πενθήμερη εργασία στους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία, δίνοντάς τους το δικαίωμα να εργαστούν και τις υπόλοιπες δύο μέρες της εβδομάδας, αλλά σε άλλο εργοδότη! «

Δεν έχουν λογική όλα αυτά», μου λέει. «Εδώ έχουμε πρόβλημα να ανταποκριθούμε στις καθημερινές ανάγκες, πώς ακριβώς θα βρω εγώ άλλο προσωπικό για τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας; Τι θα κάνω;».

Για την ιστορία πρόκειται για τους επαγγελματίες του χώρου που έχει όλο το προσωπικό ασφαλισμένο, ώστε να λαμβάνουν ταμείο ανεργίας το Χειμώνα. Το μεροκάματο ανέρχεται στα 50 με 60 ευρώ στη βάρδια, ενώ για όσους δεν είναι από το νησί παρέχει τροφή και στέγη.

Έτερος επιχειρηματίας που ασχολείται με την ενοικίαση Airbnb αντιμετώπιζε το ίδιο πρόβλημα με το προσωπικό, καθώς όπως έλεγε, δεν υπήρχαν άτομα να προσλάβει για καθαριότητα. Έχοντας εμπειρία από τον ξενοδοχειακό κλάδο καθώς ασχολήθηκε αρκετά με αυτόν τα προηγούμενα χρόνια, ανέφερε ότι το μοντέλο all inclusive που ακολουθούν οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες μάλλον οδεύει στο τέλος του.

«Το κόστος είναι πολύ μεγάλο πλέον και τα οικονομικά πακέτα που έφερναν μιλούνια τουριστών και τα μάντρωναν στο ξενοδοχείο για 15-20 μέρες μέχρι να ξαναγυρίσουν στην πατρίδα τους, δεν αποδίδουν πια. Να ξέρεις επίσης οι τουρίστες έχουν «ξυπνήσει», προτιμούν να βρουν ένα Airbnb και να διαμορφώσουν οι ίδιοι το πως θα κινηθούν στο νησί, ανάλογα με τα οικονομικά τους», όπως λέει.

Μεγάλη σαιζόν

Για να επανέλθουμε ωστόσο στο κόστος των διακοπών, αυτό για τον μέσο Έλληνα τείνει να γίνει απαγορευτικό. Η διαμονή στο νησί τους μήνες του καλοκαιριού ξεκινάει από τα 70 ευρώ τη βραδιά και ανάλογα το μέρος, η τάση είναι αυξητική, ειδικά στα παράλια.

Τον ρωτάω γιατί εξακολουθούν να είναι ψηλά οι τιμές ακόμα και τώρα που τελειώνει ο Σεπτέμβρης.

«Μα επειδή η σαιζόν για το νησί δεν έχει τελειώσει. Πέρυσι πολλά ξενοδοχεία ήταν ανοιχτά έως τα τέλη του Οκτώβρη. Έτσι όπως έχει αλλάξει ο καιρός τα τελευταία χρόνια το Φθινόπωρο εδώ είναι ένα μικρό καλοκαίρι» είναι η απάντηση.

«Μπορείς να βρεις κάτι πιο φτηνό στην ενδοχώρα», προσθέτει, «αλλά και πάλι θα χρειαστείς μέσο μεταφοράς, θα πρέπει να νοικιάσεις αυτοκίνητο ή μηχανάκι. Άρα το κόστος στο σύνολο θα είναι μεγαλύτερο».

Στα… τρία ευρώ η διαφορά αν η μοσχαρίσια θα είναι απλή ή… πιπεράτη.

«Ή μια “γουρούνα”», απαντώ, σκεπτόμενος πόσα απ’ αυτά τα οχήματα κινούνται στο νησί το καλοκαίρι, την ώρα που στα τέλη Σεπτεμβρίου είδα ουκ ολίγα στους δρόμους.

Μιλώντας για δρόμους, το οδικό δίκτυο του νησιού είναι προφανές ότι δεν μπορεί να σηκώσει τόση κίνηση. Στους περισσότερους δρόμους δεν μπορείς να οδηγήσεις με περισσότερα από 30 χιλιόμετρα την ώρα, στη μοναδική διαδρομή με νησίδα στη μέση μπορείς να φτάσεις τα 60.

Μιλώντας με φίλο γιατρό που συνταξιοδοτήθηκε πέρυσι και ο οποίος υπηρέτησε στο νοσοκομείο του νησιού, θυμήθηκε ότι ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, δεν υπήρχε περίπτωση να περάσει μέρα χωρίς να βρεθούν στα επείγοντα τραυματίες κάποιου τροχαίου. Συνήθως, ήταν θύματα «γουρούνας».

Το γιατί εξακολουθούν να νοικιάζονται τα συγκεκριμένα οχήματα, όχι μόνο στη Ζάκυνθο, αλλά και σε πολλά νησιά της χώρας την ώρα που αποδεδειγμένα είναι ακατάλληλα για το νησιωτικό οδικό δίκτυο είναι σίγουρα ένα ερώτημα που θα έπρεπε να απασχολήσει τους αρμόδιους. Ούτε θυμάμαι ειλικρινά πόσες γουρούνες συνάντησα με αναβάτες που δεν φορούσαν κράνος και ανέβαιναν στα ορεινά του νησιού με συνεχόμενες στροφές σε εξαιρετικά στενούς δρόμους που ακόμα και η οδήγηση ενός αυτοκινήτου έπρεπε να γίνεται με μεγάλη προσοχή.

Συμπεράσματα

Όπως αναφέραμε ήδη η Ζάκυνθος θεωρείται ένα νησί του μέσου όρου. Τα συμπεράσματα μετά από 6ημερη παραμονή εκεί είναι πολύ συγκεκριμένα: Εισιτήρια, συν διαμονή, συν διατροφή για ένα ζευγάρι κόστισαν περί τα 700 ευρώ, δηλαδή κάτι παραπάνω από 100 ευρώ τη μέρα.

Και υπενθυμίζω, αναφερόμαστε σε μια περίοδο που έχει μπει για τα καλά το Φθινόπωρο.

Υπόθεση εργασίας: Πόσα χρήματα θα χρειαζόταν μια 4μελής οικογένεια για μία εβδομάδα, όχι παραπάνω, διακοπών;

Δεν ξέρω αν αυτό είναι το success story που έχει στο μυαλό της η κυβέρνηση για τον τουρισμό ή αν αυτό που την απασχολεί πραγματικά είναι το να μετατρέψει την Ελλάδα σε τουριστική αποικία για τους επισκέπτες από τη βόρεια και κεντρική Ευρώπη. Δείχνει πάντως ότι δεν ενδιαφέρεται για το αν οι κάτοικοι αυτής της χώρας μπορούν να κάνουν διακοπές και ν’ απολαύσουν τις ομορφιές του τόπου τους.

Και τα τελευταία χρόνια, είναι πάρα πολλοί εκείνοι που δεν μπορούν.