Το ΠΑΣΟΚ θα αποκτήσει αρχηγό, η χώρα «δημοκρατική παράταξη» θα αποκτήσει;

Το ΠΑΣΟΚ προχωρά στην εκλογή ηγεσίας. Και είναι αλήθεια ότι μέχρι τώρα η όλη διαδικασία ήταν αρκετά πολιτική και συγκροτημένη, και δεν είχε καμία σχέση με τη φαρσοκωμωδία που διαδραματίζεται στον ΣΥΡΙΖΑ.

Άλλωστε, αυτός είναι και ο κύριος λόγος που ανεβαίνει στις δημοσκοπήσεις καθώς ευνοείται από τη διάλυση «σε απευθείας μετάδοση» του ΣΥΡΙΖΑ.

Όμως, παρότι το ΠΑΣΟΚ θα αποκτήσει αρχηγό – και πιθανώς αμέσως μετά να καταγράψει και δημοσκοπική δυναμική που θα φτάνει το «ψυχολογικό» όριο του 20% (στην «εκτίμηση ψήφου» που συχνά περισσότερο ευσεβής πόθος είναι) –, εντούτοις, στη χώρα μας το πολιτικό κενό από την απουσία αυτού που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε η «δημοκρατική παράταξη» της εποχής μας, ενδέχεται να παραμένει ανοιχτό.

Γιατί ακόμη και εάν το ΠΑΣΟΚ φτάσει να κατοχυρώσει τουλάχιστον δημοσκοπικά τη θέση μιας σχετικά ισχυρής «αξιωματικής αντιπολίτευσης», θα απέχει πολύ από το να είναι το ΠΑΣΟΚ που δεν ήταν απλώς ένα μαζικό κόμμα, αλλά ο φορέας διακυβέρνησης που έβαλε τέλος στον Εμφύλιο, έφερε το κοινωνικό κράτος, διαμόρφωσε στην πράξη τον «ευρωπαϊκό δρόμο» της χώρας μετατρέποντας την αρχική επιφύλαξη και διαμόρφωσε αυτό που στην Ελλάδα μπορούσε να είναι μια μαζική μεσαία τάξη, που να μην φοβάται ούτε τον χωροφύλακα, ούτε τον σπιτονοικοκύρη.

Τα τελευταία 15 χρόνια το ΠΑΣΟΚ είναι σημαδεμένο από την επιλογή να βάλει τη χώρα στα Μνημόνια και εν συνεχεία να τα συνδιαχειριστεί με τη ΝΔ, καθοδηγούμενο από στελέχη που είχαν ως ιδεολογία το «Ακραίο Κέντρο». Με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα το πιο αμήχανο ιδεολογικά τμήμα του ΠΑΣΟΚ να παραμένουν όσοι αποφάσισαν να στρατευτούν σε αυτό τότε.

Εκείνη την περίοδο ήταν που φάνηκε ότι για ένα διάστημα μπορούσε να παίξει το ρόλο της πολιτικής δύναμης της αλλαγής και της ανατροπής υπέρ των πολλών, ο ΣΥΡΙΖΑ, που κατάφερε να εκπροσωπήσει μια τεράστια δυναμική διαμαρτυρίας και ελπίδας, χωρίς να καταφέρει όμως να διαμορφώσει ένα πραγματικό κοινωνικό μπλοκ, ανάλογο με αυτό του «λαού των μη προνομιούχων» που ακολουθούσε τον Αντρέα Παπανδρέου.

Ακόμη χειρότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ εφαρμόζοντας απαρέγκλιτα τα μνημόνια σε βάρος των κοινωνικών κομματιών που κατεξοχήν εκπροσωπούσε -χωρίς να δώσει επαρκείς εξηγήσεις και στρατηγικό πλάνο ανάκτησης των απωλειών και της οικονομικής αυτονομίας της χώρας, μετατρέποντας σε «σύμμαχο» τον λαό- συνέβαλε τελικά στο να προλειάνει το έδαφος για να έρθει στην εξουσία η Νέα Δημοκρατία.

Και μπορεί σήμερα στο ΠΑΣΟΚ να επιμένουν και να επενδύουν στο ότι ακριβώς επειδή δεν παραμέλησαν ποτέ τον μηχανισμό στο συνδικαλισμό και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, μπορούν να μην έχουν την τύχη του ΣΥΡΙΖΑ, όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Καταρχάς και στο ΠΑΣΟΚ – όπως παλαιότερα στον ΣΥΡΙΖΑ – κάνουν το λάθος να πιστεύουν ότι αρκεί η δυσαρέσκεια για να υπάρξει πολιτική αλλαγή, ποντάροντας στη λογική του ώριμου φρούτου.

Αυτό διαψεύστηκε στις εκλογές του 2023.

Οι άνθρωποι είναι όντως δυσαρεστημένοι – και αυτή τη στιγμή μάλιστα καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά δυσαρέσκειας απέναντι στη Νέα Δημοκρατία και τον Κυριάκο Μητσοτάκη –, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα εμπιστευτούν και θα ψηφίσουν ένα κόμμα, επειδή απλώς θα καταγγέλλει την κυβέρνηση, καταγράφοντας τα κακώς κείμενα.

Οι άνθρωποι αποφασίζουν να μετακινηθούν πολιτικά όταν είναι δυσαρεστημένοι, αισθάνονται ότι δεν πάει άλλο, αλλά – το κυριότερο! – πιστεύουν και ότι έχουν βρει μια εναλλακτική κυβερνητική πρόταση. Κάποιον που δεν περιορίζεται στο να ονομάζει και να αναλύει τα προβλήματα, αλλά πείθει ότι μπορεί να τα λύσει.

Γιατί εάν το μόνο κριτήριό τους ήταν η δυσαρέσκεια, θα έπρεπε πρώτο κόμμα να είναι το ΚΚΕ, εάν αναλογιστούμε ότι έχει τον πιο συγκροτημένο και τεκμηριωμένο λόγο για όλα τα κοινωνικά προβλήματα.

Όμως, το ΚΚΕ δεν είναι – πρωτίστως γιατί δεν θέλει να είναι – κόμμα διακυβέρνησης και γι’ αυτό δεν καταγράφει μεγαλύτερα ποσοστά στις δημοσκοπήσεις.

Γιατί κάποια στιγμή πρέπει να αναλογιστούμε γιατί ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραμένει κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού.

Είναι προφανές πως αυτό δεν συμβαίνει επειδή έχει τις πιο δημοφιλείς πολιτικές. Στην πραγματικότητα οι πολιτικές του είναι επιβαρυντικές για τη μεσαία τάξη και τα λαϊκά στρώματα, που αντιμετωπίζουν την κρίση κόστους ζωής, εχθρικές για μεγάλα τμήματα της νεολαίας, αυταρχικές και χωρίς ένα σαφές αναπτυξιακό όραμα, πολύ περισσότερο ένα αναπτυξιακό πλάνο που να τους χωράει όλους.

Όμως, έχει πείσει ότι η Νέα Δημοκρατία είναι η μόνη δύναμη διακυβέρνησης.

Η Νέα Δημοκρατία φαντάζει αυτή τη στιγμή -και το προβάλλει με σπουδή- το μόνο κόμμα που διαθέτει στελέχη που μπορούν να είναι υπουργοί Οικονομίας, το μόνο κόμμα που μπορεί να φέρνει υλοποιήσιμα νομοσχέδια, το μόνο κόμμα που μπορεί να εγγυηθεί το σήμερα ως «κανονικότητα», το μόνο κόμμα που δεν αντιμετωπίζει τους ανθρώπους ως εξοργισμένους φτωχούς (ακόμη και όταν κάνει επιλογές που στην πραγματικότητα φτωχοποιούν τμήματα της κοινωνίας).

Επιπλέον, η Νέα Δημοκρατία φαντάζει αυτή τη στιγμή ως το μόνο κόμμα που «αφουγκράζεται» την κοινωνία. Ακόμη και εάν το κάνει με focus groups και καλούς δημοσκόπους.

Με αυτό εννοώ ότι είναι ο μόνος κομματικός μηχανισμός που εξετάζει τι απασχολεί την κοινωνία, τι την αγχώνει, τι την φοβίζει και αυτό το αξιοποιεί για τη χάραξη πολιτικής. Δεν έχει σημασία εάν τα μέτρα που παίρνει είναι εν τέλει στη λάθος κατεύθυνση ή ανεπαρκή, σημασία έχει ότι φαίνεται ως να νοιάζεται και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας.

Τι συζητάει η κοινωνία; Τα προβλήματα των νέων ζευγαριών. Να η εξαγγελία μέτρων για τη στέγαση (ακόμη και εάν στην πράξη επιδεινώνουν το πρόβλημα). Με τι αγχώνεται ο γονιός; Με το πόσο κοστίζει να περάσει ένα παιδί στο Πανεπιστήμιο. Να το «ψηφιακό φροντιστήριο» (ακόμη και εάν αποδειχτεί αναποτελεσματικό υποκατάστατο). Τι φοβίζει τον «νοικοκυραιο»; Η εγκληματικότητα. Να σου ο Φλωρίδης να ανακοινώνει αυστηρότερες ποινές και από κοντά και η στοχοποίηση των Ρομά.

Το κυριότερο είναι ότι η ΝΔ δεν μιλάει στον κόσμο υπογραμμίζοντάς του ότι είναι φτωχός και υποφέρει, αλλά επιμένοντας ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα και ότι μόνο αυτή έχει ένα σχέδιο.

Δεν είναι τυχαίο ότι πήγε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ αναγκαστικά, δεδομένων των κυβερνητικών επιλογών και προτεραιοτήτων, με μικρό καλάθι, αλλά ακόμη και αυτό το «πούλησε» ως αισιοδοξία και αποτέλεσμα υπεύθυνης και χρηστής διαχείρισης ώστε να ‘ρθουν καλύτερες μέρες, βγάζοντας ταυτόχρονα από το μανίκι τον «μπαμπούλα» νέων μνημονίων, εάν έρθει κάποια άλλη δύναμη στην εξουσία.

Σημαίνουν όλα αυτά ότι η Νέα Δημοκρατία έχει εξασφαλίσει την ηγεμονία; Κάθε άλλο! Έχει απλώς μια ισχυρή βάση που είναι τα κοινωνικά στρώματα που ευνοούνται από τη σημερινή κατάσταση. Όμως, η δυσαρέσκεια είναι πλειοψηφική, η ανασφάλεια πραγματική και μεγάλα τμήματα της κοινωνίας – ξεκινώντας από τη νεολαία – εχθρικά.

Και τι αναζητά όλος αυτός ο κόσμος που δεν εκπροσωπείται από τη ΝΔ; Ένα νέο σχήμα.

Αυτό δείχνουν οι δημοσκοπήσεις που όχι μόνο καταγράφουν την πεποίθηση των πολιτών ότι «υπάρχει χώρος» για νέο κόμμα, αλλά και ότι το κόμμα αυτό θα πρέπει να είναι στα αριστερά της Νέας Δημοκρατίας.

Κοντολογίς, αυτό που ψάχνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι μια σύγχρονη εκδοχή «δημοκρατικής παράταξης», δηλαδή έναν πλατύ σχηματισμό με ευρεία κοινωνική γείωση, ικανό να απαντήσει στις ανησυχίες της κοινωνίας, που πατώντας πάνω στην κληρονομιά (ακόμη και αν έχει άλλη «ταμπέλα») της Αριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας θα εκπροσωπήσει τη μεσαία τάξη και τα λαϊκά στρώματα και θα κυβερνήσει με άξονα την αναδιανομή εισοδήματος, μια ανάπτυξη που να παράγει όντως κοινωνικό πλούτο, και ένα αίσθημα δικαιοσύνης και ασφάλειας, σε καιρούς ταραγμένους και γεμάτους κινδύνους. Ούτε νέο ΠΑΣΟΚ, ούτε νέο ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη και εάν πατάει πάνω στην πολύτιμη εμπειρία τους.

Ένα σχηματισμό που θα αποπνέει κυβερνησιμότητα, όχι επειδή θα «μασάει τα λόγια του» αλλά επειδή θα αποδεικνύει πως ό,τι λέει είναι έτοιμο νομοσχέδιο με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση. Που θα μπορέσει να τραβήξει το υπαρκτό και σημαντικό διανοητικό δυναμικό, που δεν πάσχει από κομματικό ιδρυματισμό και έχει πραγματική γνώση και τεχνογνωσία, έτσι ώστε να βλέπεις την «ομάδα» και να σκέφτεσαι αυριανό υπουργικό συμβούλιο. Που θα ανασυνθέσει και όλους τους μηχανισμούς που επιτρέπουν σε ένα κόμμα να ακούει την κοινωνία, από τη συνδικαλιστική παρέμβαση μέχρι την Αυτοδιοίκηση.

Σημαίνει αυτή η αναγκαιότητα πως όσα συμβαίνουν στο ΠΑΣΟΚ είναι μια ματαιοπονία;

Όχι, απλώς σημαίνει ότι σήμερα για να «κρατήσουμε τον ήλιο πάνω από τις στέγες μέσα στις καρδιές» η πραγματική στρατηγική σοβαρότητα και στο ΠΑΣΟΚ και στον ΣΥΡΙΖΑ (ό,τι μπορεί να περιλαμβάνει σήμερα αυτό το όνομα) είναι η επίγνωση ότι εργάζονται για την ίδια τους την υπέρβαση σε κάτι νέο.