Η Ουκρανία, η Δύση και ένας πόλεμος σε κρίσιμη καμπή στη σκιά της κρίσης στη Μέση Ανατολή

Καθώς τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στην επικίνδυνη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή.

Έπειτα από δύο χρόνια σκληρών μαχών, οι ουκρανικές δυνάμεις αποχώρησαν από την κομβικής θέσης πόλη Βούχλενταρ, στα ανατολικά.

Χτισμένη επί της ΕΣΣΔ γύρω από ένα ορυχείο, θεωρούνταν μια από τις πιο οχυρωμένες θέσεις των Ουκρανών στην πρώτη γραμμή του μετώπου στο Ντονέτσκ.

Πλέον βρίσκεται υπό τον απόλυτο έλεγχο των Ρώσων.

NEW: Ukraine continues efforts to expand domestic production of significant military equipment and maintain its drone advantage over Russia. (1/5) pic.twitter.com/xMzHgkh2ua

— Institute for the Study of War (@TheStudyofWar) October 2, 2024

Η κατάληψη της Βούχλενταρ αποτελεί σημαντικό βήμα στη ρωσική προέλαση και στην εξέλιξη του πολέμου.

Βρίσκεται στη διασταύρωση του ανατολικού και του νότιου μετώπου, σε κομβικό σημείο για τις οδούς ανεφοδιασμού των αντιμαχόμενων μερών.

Για τη Μόσχα θα λειτουργήσει ως προγεφύρωμα για τον έλεγχο ολόκληρου του Ντονέτσκ και πιθανόν και της Ζαπορίζια -δύο από τις τέσσερις ουκρανικές περιφέρειες (συν το Λουγκάνσκ και τη Χερσώνα), που η Ρωσία προσάρτησε προ διετίας, όπως έκανε το 2014 με την Κριμαία.

Ανοίγει επίσης ο δρόμος για την κατάληψη και του Ποκρόφσκ, μόλις 40 χιλιόμετρα βορειότερα: μιας στρατηγικής σημασίας πόλης, η απώλεια της οποίας θα αποτελέσει ακόμη ένα σοβαρό πλήγμα για την ουκρανική άμυνα.

Ο χειμώνας που έρχεται αναμένεται να είναι για το Κίεβο ο πιο σκληρός -στρατιωτικά και όχι μόνο- καθώς η ρωσική εισβολή συνεχίζεται ακάθεκτη για τρίτο χρόνο.

«Ο πόλεμος πηγαίνει άσχημα», επισημαίνει το βρετανικό περιοδικό The Economist.

«Οι άνθρωποι έχουν κουραστεί από τον πόλεμο», εξηγεί, και η κατάσταση αναμένεται να γίνει ακόμη πιο δύσκολη τους προσεχείς παγωμένους μήνες, με συνεχείς διακοπές ρεύματος λόγω των κατεστραμμένων ενεργειακών υποδομών στην εμπόλεμη χώρα.

«Ο στρατός αγωνίζεται να κινητοποιήσει και να εκπαιδεύσει αρκετά στρατεύματα για να κρατήσει τη γραμμή, πόσο μάλλον να ανακαταλάβει εδάφη».

«Υπάρχει ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ της συνολικής νίκης που πολλοί Ουκρανοί λένε ότι θέλουν και της προθυμίας ή της ικανότητάς τους να πολεμήσουν γι’ αυτήν».

Δάκρυα για τους πεσόντες, σε μνημείο στο Κίεβο για την Ημέρα των Υπερασπιστών της Ουκρανίας, την 1η Οκτωβρίου (REUTERS/Thomas Peter)

Στρατηγικά λάθη, συμμαχική απροθυμία

Όχι τυχαία, οι μεγαλύτερες απώλειες εδαφών από τις δυνάμεις  του Κιέβου σημειώθηκαν από τα μέσα Αυγούστου, εν μέσω της αιφνιδιαστικής ουκρανικής εισβολής στη ρωσική περιφέρεια Κουρσκ.

Κατά τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αποτελεί μέρος του σχεδίου τερματισμού του πολέμου.

Όμως και αυτό το σχέδιό του μαραζώνει.

Ο στόχος καθυστέρησης της νέας ρωσικής προέλασης στα ανατολικά δεν έχει επιτευχθεί.

Για την ακρίβεια, εκτιμάται ότι έχει γυρίσει μπούμερανγκ για τις ουκρανικές δυνάμεις.

Η επιχείρηση στο Κουρσκ πιθανότατα οδήγησε στην εξάντληση του ουκρανικού στρατιωτικού προσωπικού και επιδείνωσε τις ελλείψεις σε μάχιμους, που ήταν ήδη μια από τις κύριες δυσκολίες του Κιέβου, παρατηρεί στην Washington Post o Ρομπ Λι, πρώην πεζοναύτης και ανώτερος συνεργάτης της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Ινστιτούτου Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής (FPRI).

Γράφεται, δε, ότι η εντολή για την αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από το Βούχλενταρ καθυστέρησε να δοθεί από το Κίεβο, ώστε να μην συμπέσει με την νέα, άρτι ολοκληρωθείσα -και τελικά πενιχρών αποτελεσμάτων- επίσκεψη του προέδρου Ζελένσκι στις ΗΠΑ.

Το πολυδιαφημισμένο «σχέδιο νίκης» που παρουσίασε στον Αμερικανό απερχόμενο πρόεδρο Τζο Μπάιντεν «ναυάγησε», καθώς κύρια προϋπόθεση για την επιτυχία του είναι η χρήση δυτικών όπλων μεγάλης εμβέλειας για πλήγματα εντός του ρωσικό έδαφος.

Θα σηματοδοτούσε απότομη κλιμάκωση, όπως έχει καταστήσει σαφές με πυρηνικές απειλές ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν.

«Χρυσώνοντας το χάπι» στο Κίεβο, ο πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι θα στείλει βόμβες ολίσθησης μεγάλης εμβέλειας (JSOW) για τα νεοαποκτηθέντα μαχητικά αεροσκάφη F-16.

Όμως τα περιθώρια για περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία στενεύουν, καθώς οι ΗΠΑ χρειάζονται πόρους για την «ακλόνητη υποστήριξή» τους στο Ισραήλ, καθώς παίρνει «φωτιά» η Μέση Ανατολή.

Τα μηνύματα που έλαβε ο Ζελένσκι από τη συνάντησή του με την προεδρική υποψήφια των Δημοκρατικών, Κάμαλα Χάρις, δεν άφησαν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.

Εκμηδενίστηκαν, δε, στη συνάντηση που είχε με τον Ρεπουμπλικανό πρώην και επίδοξο επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

«Παγωμένα» χαμόγελα κατά την πρώτη επίσκεψη του Ολλανδού Μαρκ Ρούτε ως νέου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ στο Κίεβο, στις 3 Οκτωβρίου (REUTERS/Valentyn Ogirenko)

Η Ουκρανία ενώπιον δύσκολων επιλογών

«Κάθε φορά στη Μέση Ανατολή βλέπουμε τη συνεργασία του διεθνούς συνασπισμού κατά τη διάρκεια των βίαιων ιρανικών επιθέσεων», παραπονέθηκε ξανά -όπως είχε κάνει και τον περασμένο Απρίλιο- ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ζητώντας για πολλοστή φορά ενίσχυση της ουκρανικής αεράμυνας.

«Συνεργαζόμενοι μπορούμε να βάλουμε τέλος στη ρωσική τρομοκρατία καταρρίπτοντας μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους», τόνισε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα, παραμονή της πρώτης επίσκεψης του Ολλανδού Μαρκ Ρούτε ως νέου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ στο Κίεβο, στις 3 Οκτωβρίου.

Απουσία κάποιας ουσιαστικής προόδου, οι ελπίδες του Ουκρανού  προέδρου τώρα επικεντρώνονται στην επόμενη σύνοδο της πολυεθνούς Ομάδας Επαφής για την Ουκρανία.

Έχει προγραμματιστεί στις 12 Οκτωβρίου, στην αμερικανική αεροπορική βάση Ράμσταϊν στη Γερμανία.

Αξιωματούχοι στη Δύση και στο Κίεβο εμφανίζονται πάντως όλο και πιο ανοιχτοί στο ενδεχόμενο ειρηνευτικών συνομιλιών για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.

«Αυτή είναι μια σημαντική αλλαγή σε σχέση με έξι μήνες πριν, όταν αυτού του είδους οι συζητήσεις ήταν ταμπού», δήλωσε ανωνύμως στους Financial Times Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Εν μέσω διχασμού των δυτικών συμμάχων, στα μάτια όλο και περισσότερων φαντάζει πλέον οριστικά χαμένος ο στόχος η θέση της Ουκρανίας να ενισχυθεί πρώτα στα μέτωπα των μαχών, προτού καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Παραμένει ωστόσο εξαιρετικά αμφίβολο εάν σε αυτό προτίθεται να προσέλθει η ίδια η Ρωσία, όσο οι δυνάμεις της συνεχίζουν την προέλαση στα ανατολικά.

Σε κάθε περίπτωση, το Κρεμλίνο δεν κάνει βήμα πίσω στις εδαφικές του αξιώσεις.

Σε αυτό το φόντο, η θέση του Κιέβου είναι ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να πολεμά, παρά το μεγάλο ανθρώπινο κόστος.

Όμως όλα αυτά θα μπορούσαν κάλλιστα να αλλάξουν μετά τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, στις 5 Νοεμβρίου.

Εάν εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ, οι «κάνουλες» της αμερικανικής υποστήριξης αναμένεται να κλείσουν.