Μίμης Πλέσσας: Μια ενορχήστρωση κι ένα πείραμα στο χημείο έχουν πολλά κοινά στοιχεία

Λίγο μετά την Κατοχή ο νεαρός αριστούχος φοιτητής της Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών πήγαινε στο εργαστήριό του κάθε μέρα στις 7.30 το πρωί. Δεν ξέρω πόσο φρέσκος και ορεξάτος ήταν έχοντας σχολάσει απ’ τη δουλειά του στις πέντε. Δούλευε πιανίστας στο καμπαρέ «Αρζεντίνα». Ο λόγος για τον Μίμη Πλέσσα, που κέρδισε υποτροφία για τη μουσική και ήθελε να την ανταλλάξει με κάποια υποτροφία για τη Χημεία.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 8.3.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Αν μας αποδείξετε ότι είστε τόσο καλός στη Χημεία όσο και στο πιάνο, θα σας τη δώσουμε» του είπε ο πρύτανης. Ο φοιτητής απέδειξε ότι ήταν καλός στη Χημεία, έκανε μεταπτυχιακά στη Βιολογική Χημεία στο εξωτερικό και επέστρεψε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει τη μουσική.

«Αν δεν είχα αυτή τη θετική μόρφωση, δεν θ’ άντεχα στον κουραστικό ανήφορο του μουσικού επαγγέλματος. Κατάφερα να μη σταματήσω να διαβάζω και να ενημερώνομαι. Δεν φοβάμαι ν’ ανοίξω οποιοδήποτε βιβλίο, έστω κι αν έχει μαθηματικά. Σήμερα μελετώ τα βιβλία του γιου μου, του Αντώνη, και μαθαίνω για τη σύγχρονη τεχνολογία. Χρησιμοποιώ την τεχνολογία και είμαι άνθρωπος της εποχής μου. Είχαν δίκιο οι γονείς μου που ήθελαν να σπουδάσω».

Ο Μίμης Πλέσσας ισχυρίζεται ότι και στη δημιουργική του εργασία βοηθήθηκε πολύ απ’ τις σπουδές του.

«Η διαδικασία της σύνθεσης αρχίζει μετά την έμπνευση. Και για να φτάσει κανείς από την έμπνευση στο έργο είναι απαραίτητη η οργανωμένη σκέψη. Μια ενορχήστρωση κι ένα πείραμα στο χημείο έχουν πολλά κοινά στοιχεία. Είναι και τα δύο φαεινές ιδέες. Γενικά, η επιστήμη στις υψηλές της ώρες και η τέχνη τη στιγμή της ενόρασης έχουν έναν κοινό σκοπό: την αλήθεια. Οι μεγάλοι επιστήμονες διαθέτουν κάποια καλλιτεχνική ευκολία και οι μεγάλοι καλλιτέχνες διαθέτουν κάποια επιστημονική κατάρτιση. Εγώ, αν ξανάρχιζα, πάλι το ίδιο σενάριο θ’ ακολουθούσα. Ίσως να σπούδαζα Θεωρητική Φυσική αντί για Χημεία, αλλά σίγουρα θα γινόμουν μουσικός. Πιστεύω στη μόρφωση και τη σπουδή, πιστεύω ότι ο δημιουργός πρέπει να έχει κουλτούρα έστω κι αν ζει σε μια χώρα όπου, αν κάποιος ξέρει κάτι παραπάνω, αποκλείεται αμέσως από τα πάντα».

*Απόσπασμα από άρθρο του δημοσιογράφου Αντώνη Ανδρικάκη, που έφερε τον τίτλο «Μετά μουσικής και… πτυχίου» και είχε δημοσιευτεί στον «Ταχυδρόμο» στις 8 Μαρτίου 1990.

[…] Από το τελευταίο μέρος της συζήτησης απομόνωσα ορισμένες φράσεις του Μίμη Πλέσσα και σας τις παρουσιάζω:

• Σήμερα ο συνθέτης δεν είναι αυτός που περιμένει την έμπνευση για να μετατρέψει το κελάηδισμα ενός πουλιού σε βαλσάκι. Συνθέτης σήμερα είναι αυτός που μπορεί να οργανώσει την ηχητική ανάγκη του περιβάλλοντός του σ’ ένα ηχητικό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό και βλέπεις ηλεκτρονική ντίτζιταλ μουσική. Ποιο είναι το μεγάλο καλό; Σήμερα ανακυκλώνεται η κάθε εποχή ανά τετραετία, όχι ανά δεκαετία ούτε ανά πεντηκονταετία ούτε ανά αιώνα, όπως παλιότερα.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 18.5.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

• Τι αντίφαση, να προσπαθούμε να περιχαρακώσουμε τη γλώσσα μας κι εμείς οι ίδιοι να τη μινιμαλίζουμε, σε σημείο που εγώ κλαίω.
• Αν δεν απαντήσουμε στην πρόκληση των καιρών, θα μας κάνουν λακέρδες με το ντολμαδάκι, το ζορμπαδάκι, το συρτάκι κι όλα αυτά τα πράγματα που κατήντησαν γλαφυρά και κάνουν εκείνο που εγώ είχα περηφάνια μου, την ελληνικότητα και τη ρωμιοσύνη μου, να ’ναι κάτω απ’ το φακό κάποιων τεχνοκρατών και να μελετάται με ποιον τρόπο θα μας κρατήσουν με τη λιβρέα του υπηρέτη.

• Δεν γεννήθηκε η γενιά των μορφωμένων κριτικών. Γενιά των μορφωμένων καλλιτεχνών έχει γεννηθεί. Αν ψάξεις στη δική σου γενιά, θα βρεις πολλά πανεπιστημιακά διπλώματα και ντοκτορά σε ανθρώπους που επιχειρούν να γράψουν ένα τετράστιχο ή μια μελωδία· αυτό βέβαια είναι μόνο επ’ αγαθώ.

• Το θέμα είναι πόσοι από τους ανθρώπους που δεν δήλωσαν σπουδαίοι στη δουλειά μας και την έκαναν καλά άντεξαν να γίνουν ρετρό του εαυτού τους, όπως εγώ. Και λέω άντεξαν για δύο λόγους: η μια παράμετρος είναι πως ο Πανάγαθος μού έδωσε αρκετά χρόνια ζωής, η άλλη όμως παράμετρος είναι ότι ο ρόζος απ’ το θετικό θρανίο που κάθομαι με βοήθησε ν’ αντέξω. Γι’ αυτό λέω πάντα, ας είναι καλά οι γονείς μου, οι δάσκαλοί μου, που μ’ έμαθαν ότι ο δρόμος της αντοχής είναι ο δρόμος της αξίας.

• Με τέτοια παραπληροφόρηση και με τέτοια αγραμματοσύνη σε ό,τι αφορά τα ιερά και τα όσιά μας δεν μπορούν να υπάρξουν σημερινές δουλειές που να ’χουν προοδευτικά στίγματα, βασισμένα όμως στην παράδοση. Κι έτσι ο χώρος μας συλάται από τους Αμερικανούς. Αυτήν τη στιγμή η αμερικανική αβανγκάρντ χρησιμοποιεί όλη την ελληνική ρυθμολογία. Το ίδιο συμβαίνει με τις δικές μας αρχαϊκές κλίμακες, που χρησιμοποιούνται από τις ανατολικές χώρες μέχρι τα βάθη της Ασίας. Εμείς, δυστυχώς, βρισκόμαστε στο πιο μεγάλο βάθος της κοιλιάς που έχει το «κύμα της προκοπής». Απ’ αυτήν την κοιλιά βλέπουμε αντίστοιχα ευρωτράγουδα, και καλύτερα φτιαγμένα, και μιλημένα σε κάποιες γλώσσες στις οποίες είναι πιο ταιριαστή αυτή η ρυθμολογία, και υποστηριγμένα από κάποιες εταιρείες που είναι πολυεθνικότερες απ’ τις δικές μας.

• Σήμερα μπορείς να είσαι στην άκρη ενός βουνού και να ’σαι στη μέση από τα δρώμενα. Φτάνει να ξέρεις να βρεις την πληροφορία και να την επεξεργάζεσαι. Δεν θα πειράζει να ’σαι στη γειτονιά σου, στην Πλάκα, και να κάνεις μιούζικαλ στην Αμερική.

*Απόσπασμα από άρθρο του Αντώνη Ανδρικάκη και πάλι. Η πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία του με τους Μίμη και Αντώνη Πλέσσα (πατέρα και γιο) είχε δημοσιευτεί στον «Ταχυδρόμο» στις 18 Μαΐου 1989.

Το παρόν δημοσίευμα είναι αφιερωμένο στη μνήμη του σπουδαίου Μίμη Πλέσσα, ο οποίος έφυγε από τη ζωή εκατοντούτης το περασμένο Σάββατο, 5 Οκτωβρίου 2024.