Πώς ο Ερντογάν έβαλε σε μπελάδες το δήμαρχο της Νέας Υόρκης – Τι συνέβη με το «Τουρκικό Σπίτι»

Στην υπόθεση της εμπλοκής του δημάρχου Νέας Υόρκης Έρικ Άνταμς ώστε να πάρει άδεια λειτουργίας, παρά τα προβλήματα, το «Τουρκικό Σπίτι» στη Νέα Υόρκη, ενός έργου που είχε στόχο από τη σχεδίαση του να υπογραμμίσει την ισχύ της Τουρκίας αναφέρεται άρθρο της Wall Street Journal που υπογράφουν οι Will Parker, Thomas Grove και Caitlin Ostroff.

Όπως αναφέρει το άρθρο:

Η τουρκική κυβέρνηση βρισκόταν ήδη χρόνια πίσω από το χρονοδιάγραμμα για την ανέγερση ενός πύργου 35 ορόφων στο Μανχάταν, όταν προσέκρουσε σε εμπόδιο στην Πυροσβεστική Υπηρεσία της Νέας Υόρκης. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι έμαθαν το 2018 ότι οι απαιτήσεις της πυροσβεστικής υπηρεσίας είχαν αλλάξει και θα έπρεπε να επικαιροποιήσουν τα σχέδια κατασκευής, γεγονός που τους κόστισε περισσότερο χρόνο και περισσότερα χρήματα.

«Πιθανώς οι άνθρωποι του [τουρκικού] υπουργείου είναι έκπληκτοι που δεν μπορείτε απλώς να δώσετε στα παιδιά του NYC FD (πυροσβεστικού τμήματος Νέας Υόρκης) μερικές λίρες και να εξαλείψετε αυτό το πρόβλημα», έγραφε σε μέηλ του σε έναν συνάδελφό του ο Phillip Infelise, διευθυντής του έργου. Το email εμφανίστηκε σε μήνυση του 2021 που κατέθεσε η Τουρκία εναντίον του αρχιτέκτονα του πύργου.

Διαφορετικοί κανόνες

Ωστόσο οι κανόνες στην Τουρκία δεν είναι οι ίδιοι στην Αμερική, όπως εξήγησε ο Infelise, σύμφωνα με μια κατάθεση που έδωσε πέρυσι. «Και έπρεπε να τους ενημερώσουμε ότι δεν γίνονται έτσι οι επιχειρήσεις στη Νέα Υόρκη εξ όσων γνωρίζουμε», είπε.

Όχι ακριβώς. Οι ομοσπονδιακοί εισαγγελείς λένε τώρα ότι Τούρκοι αξιωματούχοι βρήκαν τελικά κάποιον άλλον για να λύσει τα προβλήματά τους με την Πυροσβεστική: τον επερχόμενο δήμαρχο.

Στα τέλη του περασμένου μήνα, το σώμα ενόρκων απήγγειλε κατηγορίες σε βάρος του δημάρχου Έρικ Άνταμς για μια σειρά από κατηγορίες διαφθοράς που σχετίζονται με δώρα που φέρεται να δέχτηκε από Τούρκο αξιωματούχο και επιχειρηματίες, συμπεριλαμβανομένων δωρεάν πτήσεων με τουρκική αεροπορική εταιρεία και πολυτελών διαμονών σε ξενοδοχεία. Εν μέρει σε αντάλλαγμα για τα καλούδια, ισχυρίζονται οι εισαγγελείς, ο Άνταμς πίεσε τους αξιωματούχους της πυροσβεστικής υπηρεσίας να υπογράψουν για την ασφάλεια του κτιρίου παρά τις ανησυχίες τους.

Μέρος νομικού δράματος

Τώρα, το τουρκικό σπίτι αξίας σχεδόν 300 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σκόπευε να αποτελέσει μνημείο της παγκόσμιας επιρροής του έθνους του, είναι πιθανό να εμπλακεί ακόμη περισσότερο σε ένα νομικό δράμα που μπορεί να κοστίσει στον δήμαρχο της Νέας Υόρκης τη δουλειά του και ίσως την πολιτική του καριέρα.

Ο Άνταμς δήλωσε αθώος. Πριν από μια εβδομάδα, οι δικηγόροι του ζήτησαν από έναν ομοσπονδιακό δικαστή να απορρίψει μια κατηγορία δωροδοκίας . «Τα φιλοδωρήματα δεν είναι ομοσπονδιακά εγκλήματα. Η ευγένεια προς τους πολιτικούς δεν είναι ομοσπονδιακό έγκλημα», είπε ο δικηγόρος του, Alex Spiro , σε συνέντευξη Τύπου εκείνη την ημέρα.

Το τουρκικό ΥΠΕΞ

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι οι υπάλληλοί του τηρούν το διεθνές δίκαιο και τις διπλωματικές συμβάσεις. «Σε καμία περίπτωση δεν θα επεμβαίναμε στις εσωτερικές υποθέσεις μιας άλλης χώρας», δήλωσε ο εκπρόσωπος στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu.

Οι εισαγγελείς ισχυρίστηκαν ότι τον Σεπτέμβριο του 2021, ο γενικός πρόξενος της Τουρκίας στη Νέα Υόρκη, Ρεϊχάν Οζγκούρ, ζήτησε από τον Άνταμς και έναν από τους υπαλλήλους του, σε τηλεφωνικές κλήσεις και ηλεκτρονικά μηνύματα, να ξεμπλοκάρουν τα εγκαίνια του Τουρκικού Σπιτιού εγκαίρως, ώστε η τελετή να συμπέσει με Ομιλία Ερντογάν στα Ηνωμένα Έθνη. Ο Άνταμς δεν ήταν ακόμη δήμαρχος τότε, αλλά είχε κερδίσει τις προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών, κάτι που σχεδόν εγγυόταν ότι θα κέρδιζε τις γενικές εκλογές.

Ένας επιθεωρητής της πυροσβεστικής, ωστόσο, είχε αρνηθεί να υπογράψει, σημειώνοντας περισσότερα από 60 ελαττώματα στην πυροσβεστική θωράκιση του κτιρίου. Ο Οζγκιούρ κάλεσε ένα από τα στελέχη του Άνταμς και είπε ότι ήταν «η σειρά του» να υποστηρίξει την Τουρκία, σύμφωνα με το κατηγορητήριο. Εκείνη μετέφερε το μήνυμα στον Άνταμς.

Μία εξαίρεση

«Το ξέρω», απάντησε ο Άνταμς, σύμφωνα με το κατηγορητήριο. Πίεσε την πυροσβεστική να κάνει μια εξαίρεση, είπαν οι εισαγγελείς, και μέρες αργότερα Τούρκοι αξιωματούχοι πήραν αυτό που ήθελαν: Ο πύργος άνοιξε για την άφιξη του Ερντογάν. Στην τελετή της κορδέλας, ο Ερντογάν είπε ότι ο πύργος αντικατοπτρίζει το «μεγαλείο, την κληρονομιά και την αυξανόμενη δύναμη του έθνους του».

Μεγαλειώδη κατασκευαστικά έργα

Τα κατασκευαστικά έργα του Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου τζαμιού της χώρας του, άρχισαν να μεταμορφώνουν την Κωνσταντινούπολη στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Τούρκοι πρώην αξιωματούχοι δήλωσαν ότι υπήρχαν λίγα μέρη στο εξωτερικό όπου ο Τούρκος ηγέτης ήθελε να προβάλει δύναμη περισσότερο από ό,τι στη Νέα Υόρκη, έναν οικονομικό κόμβο και κέντρο της διεθνούς διπλωματίας.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, το Τουρκικό Κέντρο, ένα άχαρο, 11όροφο κτίριο γραφείων απέναντι από τον ΟΗΕ, είχε λειτουργήσει ως προξενείο της Νέας Υόρκης της Τουρκίας και ως έδρα της αποστολής της στον ΟΗΕ. Το κτίριο, που αγοράστηκε από την IBM, επέζησε από μια τρομοκρατική έκρηξη βόμβας το 1980. Στη δεκαετία του 2000, ωστόσο, οι ηγέτες του ολοένα και πιο ευημερούντος έθνους θεωρούσαν ότι είχε ξεπεραστεί.

«Τα χαλιά ήταν λίγο σκισμένα και τα έπιπλα δεν ήταν σε πολύ καλή κατάσταση», θυμάται ο Φαρούκ Λογκόγλου, πρώην Τούρκος διπλωμάτης και πρώην μέλος του κοινοβουλίου της χώρας του.

Το φιλόδοξο σχέδιο

Προέκυψε ένα φιλόδοξο σχέδιο: Να γκρεμιστεί το παλιό Τουρκικό Κέντρο και ένα γειτονικό κτίριο και να αντικατασταθούν με έναν γυάλινο πύργο τρεις φορές ψηλότερο με θέα στον ΟΗΕ – κάτι με το οποίο ο πρωθυπουργός και μελλοντικός πρόεδρος Ερντογάν πίστευαν ότι θα μπορούσε να επιδείξει την αυξανόμενη επιρροή της χώρας στην παγκόσμια σκηνή.

Υποτίθεται ότι θα χρειαζόταν τρία χρόνια. Η οικοδόμησή του μετατράπηκε σε μια δοκιμασία που μαστιζόταν από προβλήματα, κράτησε για περίπου μια δεκαετία.

Προεδρική προθεσμία

Το 2012, η ​​Τουρκία προσέλαβε ως  διαχειριστή του έργου, την Cresa με έδρα το Σικάγο, για να επιβλέψει την κατεδάφιση των υφιστάμενων κτιρίων και την κατασκευή του νέου. Το αρχιτεκτονικό γραφείο Perkins Eastman με έδρα τη Νέα Υόρκη υπέγραψε ως σχεδιαστής.

Τα σχέδια που ετοίμασε το γραφείο Perkins Eastman έδειχναν μια καμπυλωτή πρόσοψη εμπνευσμένη από την ημισέληνο στο κέντρο της τουρκικής σημαίας. Ο σχεδιασμός ενσωμάτωσε τα είδη των περίτεχνων μοτίβων που παρατηρήθηκαν στα καραβαν σαράι, τα μεσαιωνικά πανδοχεία που φιλοξενούσαν τους εμπόρους που ταξίδευαν στο Δρόμο του Μεταξιού. Γραφεία για το προξενείο και τις τουρκικές επιχειρήσεις θα καταλαμβάνουν τον πύργο, μαζί με 20 κατοικίες για το διπλωματικό προσωπικό, ένα γυμναστήριο, υπαίθριες βεράντες, ένα αμφιθέατρο και μια αίθουσα προσευχής.

Καθυστερήσεις και κόστος

Το έργο σύντομα αντιμετώπισε καθυστερήσεις και το κόστος αυξήθηκε γρήγορα. Το υφιστάμενο τουρκικό προξενείο εκκενώθηκε μέχρι το 2013 για να ανοίξει ο δρόμος για το νέο έργο, αναγκάζοντας τους Τούρκους διπλωμάτες να εργαστούν σε έναν ενοικιαζόμενο χώρο στο Midtown Manhattan. Αυτό κόστισε στο τουρκικό κράτος 5 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Ωστόσο, οι εργασίες κατεδάφισης δεν είχαν καν ξεκινήσει ακόμη.

«Οι συνεχιζόμενες αβεβαιότητες σχετικά με το έργο του Τουρκικού Σπιτιού αυξάνουν το κόστος του έργου και πλήττουν τη φήμη της Τουρκίας στις ΗΠΑ», έγραψε ο Λογκόγλου, ο πρώην διπλωμάτης που πολιτεύθηκε με την αντιπολίτευση, σε κοινοβουλευτική ομιλία το 2015.

Απειλές αποχώρησης

Το 2016, η Cresa, που είχε τη διεύθυνση του έργου στις ΗΠΑ, απείλησε να αποχωρήσει από το έργο μετά τη λήξη της σύμβασής της, σύμφωνα με μήνυση που είχε καταθέσει η Τουρκία εναντίον της εταιρείας τότε. Αλλά η Cresa και η Τουρκία συμφιλιώθηκαν και οι εργασίες κατεδάφισης ξεκίνησαν τον επόμενο χρόνο.

Η πρόοδος ήταν πολύ πιο αργή από ό,τι είχε σχεδιαστεί. Μέχρι τις αρχές του 2021, δόθηκε στην ομάδα κατασκευής μια αυστηρή προθεσμία: Όλα έπρεπε να γίνουν μέχρι τη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. Ο Infelise, ένας υπάλληλος της Cresa που εργάστηκε στο έργο για χρόνια, είπε σε μια κατάθεση του 2023 ότι η εντολή προήλθε από τον ίδιο τον Ερντογάν. Το γραφείο του Ερντογάν δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο.

Αυξήσεις κόστους

Ο Infelise είπε ότι οι κατασκευαστές αρχικά υπολόγισαν ότι θα μπορούσε να κοστίσει μόνο μερικά εκατομμύρια δολάρια επιπλέον για να τηρηθεί η προθεσμία. Όμως, αυξήσεις κόστους προήλθαν και από την τουρκική εταιρεία IC Ictas, η οποία σε συνεργασία με την αμερικανική εταιρεία Aecom Tishman, χειριζόταν την κατασκευή, σύμφωνα με τις καταθέσεις της Infelise και ενός άλλου υπαλλήλου της Cresa.

Η IC Ictas, που ανήκει στον Τούρκο επιχειρηματία Ιμπραήμ Τσετσέν, είχε επιβλέψει ορισμένα από τα κυβερνητικά έργα-ορόσημα της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένου ενός πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας και μιας από τις τεράστιες γέφυρες που διασχίζουν τον Βόσπορο, ο οποίος χωρίζει την Ευρώπη και την Ασία.

Το αρχικό σχέδιο είχε τροποποιηθεί, μεταξύ άλλων για να δημιουργηθεί περισσότερος χώρος για πράγματα όπως η αποθήκευση εξοπλισμού και ο ανελκυστήρας οχημάτων. Ο Infelise και ο άλλος υπάλληλος της Cresa δήλωσαν στις καταθέσεις τους ότι εξέφρασαν ανησυχίες σε Τούρκους αξιωματούχους ότι η IC Ictas και η Aecom χρεώνουν ένα ασυνήθιστα μεγάλο ποσό για τις αλλαγές στο σχέδιο κατασκευής.

Η Aecom Tishman αρνήθηκε να σχολιάσει και η IC Ictas δεν απάντησε στα αιτήματα για σχόλιο.

Ευθύνες

Οι Τούρκοι αξιωματούχοι δεν απέρριψαν τις αλλαγές ή τις πρόσθετες χρεώσεις, ανέφεραν οι δύο υπάλληλοι της Cresa στις καταθέσεις τους. Αργότερα, η Τουρκία επέρριψε την ευθύνη για την αύξηση του κόστους στο αρχιτεκτονικό γραφείο Perkins Eastman, το οποίο μήνυσε μετά την ολοκλήρωση του κτιρίου.

Το γραφείο Perkins Eastman αρνήθηκε τους ισχυρισμούς της Τουρκίας.

Πρώτη προσέγγιση του Άνταμς

Τούρκοι αξιωματούχοι προσέγγισαν για πρώτη φορά τον μελλοντικό δήμαρχο το 2015, ένα χρόνο αφότου εξελέγη πρόεδρος του δήμου του Μπρούκλιν. Οι εισαγγελείς ισχυρίστηκαν ότι ο Άνταμς πραγματοποίησε δύο ταξίδια στην Τουρκία εκείνο το έτος, το ένα εκ των οποίων πληρώθηκε από το τουρκικό προξενείο στη Νέα Υόρκη και έναν εκπαιδευτικό όμιλο με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Ο Άνταμς συναντήθηκε με τον γενικό διευθυντή της εν μέρει κρατικής Turkish Airlines στη Νέα Υόρκη, από τον οποίο θα λάμβανε πολυτελή ταξιδιωτικά οφέλη για χρόνια, ανέφερε το κατηγορητήριο.

«Η Turkish Airlines είναι ο τρόπος μου να πετάω», είπε αργότερα ο Άνταμς σε συνέντευξή του σε τουρκική ειδησεογραφική ιστοσελίδα.

Ήταν η αρχή μιας σχεδόν δεκαετούς σχέσης, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Άνταμς φέρεται να έλαβε δώρα αξίας άνω των 100.000 δολαρίων, όπως διαμονή σε πολυτελείς σουίτες ξενοδοχείων και σε παραθαλάσσιο θέρετρο, αεροπορικά ταξίδια διακεκριμένης θέσης, ταξίδι με γιοτ και προσωπικό αυτοκίνητο και οδηγό, ενώ βρισκόταν στην Τουρκία.

Το καλοκαίρι του 2017, ο Άνταμς πραγματοποίησε ταξίδια στη Γαλλία, την Κίνα και την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένης της διαμονής στη «σουίτα Bentley» στο ξενοδοχείο St. Regis στην Κωνσταντινούπολη. Οι εισαγγελείς υπολόγισαν την αξία μόνο αυτών των ταξιδιών σε περισσότερα από 41.000 δολάρια.

Υποστήριξαν επίσης ότι ο Άνταμς έλαβε παράνομες προεκλογικές εισφορές από Τούρκους επιχειρηματίες που επεδίωκαν να επωφεληθούν από την αυξανόμενη πολιτική δύναμη του Άνταμς.

«Αληθινός φίλος της Τουρκίας»

Μέχρι το 2021, όλα τα προβλήματα για την ανέγερση του Τουρκικού Σπιτιού είχαν ξεπεραστεί εκτός από ένα: να υπογράψει η Πυροσβεστική Υπηρεσία για το νέο κτίριο.

Μέχρι τον Σεπτέμβριο εκείνου του έτους, οι επιθεωρητές είχαν εντοπίσει περισσότερα από 60 ελαττώματα στην θωράκιση του πύργου για πυρκαγιά, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων που ειδοποιούν τα σωστικά συνεργεία για κινδύνους πυρκαγιάς και κλείνουν τους ανεμιστήρες σε περίπτωση πυρκαγιάς. Δεκαετίες νωρίτερα, μια πυρκαγιά στο MGM Grand Hotel and Casino είχε σκοτώσει 87 ανθρώπους, σε μεγάλο βαθμό λόγω δυσλειτουργίας των ανεμιστήρων που κυκλοφορούσαν τοξικές αναθυμιάσεις σε υψηλότερους ορόφους.

«Δεν βλέπω κανέναν τρόπο να είμαστε πρόθυμοι να το δεχτούμε», έγραψε ένας υπάλληλος του FDNY που ήταν επιφορτισμένος με την επιθεώρηση του συστήματος συναγερμού πυρκαγιάς στον επικεφαλής πυροπροστασίας της πόλης στις 9 Σεπτεμβρίου, λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν από την προθεσμία που είχε θέσει ο Ερντογάν για το άνοιγμα του κτιρίου.

Το μήνυμα

Την επόμενη ημέρα, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ο Άνταμς έστειλε μήνυμα στον επίτροπο της Πυροσβεστικής σχετικά με τα προβλήματα της Τουρκίας προκειμένου να πάρει την τελική υπογραφή.

Αργότερα εκείνη την ημέρα, ο κορυφαίος ένστολος αξιωματικός του τμήματος -που ονομάζεται αρχηγός του τμήματος- είπε σε έναν άλλο κορυφαίο αξιωματούχο, τον επικεφαλής της πυροπροστασίας, ότι αν δεν βοηθούσαν την τουρκική κυβέρνηση, θα έχαναν και οι δύο τη δουλειά τους, σύμφωνα με το κατηγορητήριο.

Η πυροσβεστική υπηρεσία συνέταξε τα απαραίτητα έγγραφα και ο Άνταμς μετέφερε τα καλά νέα στον Τούρκο γενικό πρόξενο: Το κτίριο ήταν ελεύθερο να ανοίξει.

«Είστε ένας πραγματικός φίλος της Τουρκίας», απάντησε ο Ozgur, ο γενικός πρόξενος της Τουρκίας, σε ένα μήνυμα που περιείχε δύο emojis με διπλωμένα χέρια, σύμφωνα με το κατηγορητήριο.

Δυσαρεστημένη η Τουρκία

Ωστόσο, η Τουρκία έμεινε κάθε άλλο παρά ικανοποιημένη με το κόστος σχεδόν 300 εκατομμυρίων δολαρίων του έργου. Η Τουρκία μήνυσε την Perkins Eastman, ισχυριζόμενη ότι η κακή σχεδίαση τους είχε κοστίσει καθυστερήσεις και τουλάχιστον 13 εκατομμύρια δολάρια.

Το αρχιτεκτονικό γραφείο αμφισβήτησε τον ισχυρισμό. Όταν ο Perkins Eastman ζήτησε από την τουρκική κυβέρνηση να προσκομίσει έγγραφα που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς της, αυτή αρνήθηκε, επικαλούμενη «προξενικά προνόμια και ασυλίες». Είπε ότι η Cresa, ο Αμερικανός διευθυντής του έργου της, είχε όλα τα σχετικά έγγραφα.

Στις καταθέσεις που ακολούθησαν, οι υπάλληλοι της Cresa είπαν ότι ορισμένες αποφάσεις αναθεώρησης κατασκευής λήφθηκαν σε συναντήσεις μεταξύ Τούρκων αξιωματούχων στην Άγκυρα.

Η Τουρκία απέσυρε τη μήνυσή της νωρίτερα φέτος.

Ένα ταξίδι πριν τα εγκαίνια

Λίγες ημέρες πριν από τα εγκαίνια του Τουρκικού Σπιτιού στις 20 Σεπτεμβρίου, ο δήμαρχος ζήτησε από έναν βοηθό του να κανονίσει μια πτήση για το Πακιστάν.

«Θα πληρώσει την τιμή της οικονομικής θέσης», είπε ο βοηθός στον διευθυντή της Turkish Airlines, σύμφωνα με τους εισαγγελείς. «Μπορούμε να αναβαθμίσουμε αργότερα;»

«Φυσικά», απάντησε ο διευθυντής της αεροπορικής εταιρείας.