Άγχος και κατάθλιψη «καλπάζουν» στην Ευρώπη

Αύξηση του άγχους κατά 20% και της κατάθλιψης κατά 14% έχει καταγραφεί στην Ευρώπη την τελευταία διετία, τη στιγμή που για τις ψυχικές παθήσεις, τα ευρωπαϊκά συστήματα περίθαλψης δαπανούν 430 δις. ευρώ σε ετήσια βάση.

Όμως σχεδόν το ένα τέταρτο των δαπανών αυτών θα μπορούσε να αποφευχθεί (περίπου 122,9 δις. ευρώ ετησίως), καθώς για κάθε ευρώ που επενδύεται στην ψυχική υγεία, δημιουργούνται πρόσθετα άμεσα και έμμεσα οφέλη 4,50 ευρώ, τα οποία μεταφράζονται σε μια εκθετική απόδοση των επενδύσεων στις κοινωνίες των ευρωπαϊκών χωρών.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την νέα έκθεση για την ψυχική υγεία της Headway, πρωτοβουλίας του Ιταλικού think tank «The European House – Ambrosetti» και της Angelini Pharma, με σκοπό τη δημιουργία μιας διεπιστημονικής πλατφόρμας για τις ψυχικές διαταραχές.

Οι ψυχικές διαταραχές αποτελούν πλέον το ένα τρίτο του φορτίου των νόσων στην Ευρώπη

Αύξηση 14% στην κατάθλιψη καταγράφηκε την τελευταία διετία

Σύμφωνα με την έκθεση, τα εθνικά συστήματα υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και στο Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν άμεσα 79,4 δισ. ευρώ ετησίως, ενισχύοντας τη χρηματοδότηση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Αυτή η επένδυση θα μπορούσε να εξασφαλίσει έμμεση ετήσια εξοικονόμηση ύψους 43,5 δις ευρώ μειώνοντας το φορτίο των κοινωνικών υπηρεσιών. Συνολικά, το άμεσο και έμμεσο κόστος της ψυχικής περίθαλψης που μπορεί να αποφευχθεί και στις 28 χώρες ανέρχεται σε 122,9 δις. ευρώ κάθε χρόνο.

Χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος πρέπει να διαθέτουν τουλάχιστον το 6,5% του συνολικού προϋπολογισμού τους για την υγεία σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ενώ χώρες με υψηλά εισοδήματα θα πρέπει να διαθέτουν τουλάχιστον το 10% του προϋπολογισμού υγείας. Εντούτοις, μόνο οι 7 από τις 28 χώρες έχουν πετύχει το στόχο αυτό. Η πρόσθετη ετήσια δαπάνη που απαιτείται αντιστοιχεί σε 27,4 δις. ευρώ.

Σε σύγκριση με το συνολικό κόστος που μπορεί να αποφευχθεί ανά έτος, αυτό σημαίνει ότι κάθε επιπλέον ευρώ που δαπανάται για την πρόληψη ή τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας θα οδηγούσε στην εκθετική απόδοση επένδυσης 4,50 ευρώ.

Τα οφέλη των αυξημένων επενδύσεων στον τομέα των υγειονομικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας δεν περιορίζονται στην οικονομική κλίμακα. Θα οδηγήσουν και σε σημαντική βελτίωση των εκβάσεων ψυχικής υγείας για τον πληθυσμό, όπως μικρότερα ποσοστά αυτοκτονιών, μειωμένη ανάγκη για επείγουσα και μακροχρόνια περίθαλψη και καλύτερη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού.

Πρόληψη

«Η ψυχική υγεία δεν είναι απλώς ζήτημα υγειονομικής περίθαλψης – αποτελεί θεμελιώδη προβληματισμό που αγγίζει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής μας, από την εκπαίδευση και την απασχόληση έως τον σχεδιασμό των κοινοτήτων και την κοινωνική πολιτική. Δεδομένου ότι οι ψυχικές διαταραχές αποτελούν πλέον το ένα τρίτο του φορτίου των νόσων στην Ευρώπη, αποτελεί επιτακτική ανάγκη να κινηθούμε πέρα από την εκ των υστέρων παροχή φροντίδας και να επενδύσουμε σε εκ των προτέρων, συντονισμένες στρατηγικές δημόσιας ψυχικής υγείας σε όλα τα επίπεδα πολιτικών. Μόνο μέσω τέτοιων ολοκληρωμένων και διατομεακών προσπαθειών μπορούμε να οικοδομήσουμε μια Ευρώπη όπου κάθε πολίτης θα έχει την ευκαιρία να ευημερεί, σωματικά και ψυχικά», δήλωσε ο Ευρωβουλευτής Ruggero Razza.

Η έκθεση

Η έκθεση παρέχει και μια συγκριτική ανάλυση της ψυχικής υγείας στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Χρησιμοποιώντας 54 Βασικούς Δείκτες Επιδόσεων, η έκθεση περιέχει πλήθος δεδομένων σχετικά με προσδιοριστές της ψυχικής υγείας, την κατάσταση ψυχικής υγείας του πληθυσμού και τον βαθμό απόκρισης των εθνικών συστημάτων υγείας στις ανάγκες των ανθρώπων όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη, τον χώρο εργασίας, τα σχολείο και την κοινωνία γενικότερα.

Σύμφωνα με αυτήν, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν βελτιώσει την ανταπόκριση των συστημάτων υγείας τους στις ανάγκες ψυχικής υγείας κατά 7% κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με το 2022 (η μέση βαθμολογία αυξήθηκε από 4,9 σε 5,2), παρά τη χαρακτηριστική αύξηση του επιπολασμού ψυχικών παθήσεων όπως η κατάθλιψη κατά 14% και το άγχος κατά 20% σε σύγκριση με την προ πανδημίας εποχή.

Χώρες με θετική τάση περιλαμβάνουν τη Δανία, τη Γαλλία, τη Λετονία, το Λουξεμβούργο και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Όμως, η πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ παρουσιάζουν αρνητική τάση στη δαπάνη για την ψυχική υγεία, με τις περισσότερες να εμφανίζουν μειωμένη ετοιμότητα να ανταποκριθούν στις ανάγκες ψυχικής υγείας σε σχολεία, στον χώρο εργασίας και σε κοινωνικό επίπεδο γενικά.

Καλύτερη έκβαση

«Με τη νέα έκθεση της Headway, μπορούμε πλέον να βασιστούμε σε δεδομένα αρκετών ετών τα οποία μας καθοδηγούν στην παρακολούθηση και στον σχεδιασμό στρατηγικών για την ψυχική υγεία στην Ευρώπη. Τα τελευταία νούμερα είναι ενθαρρυντικά, διότι υποδεικνύουν τον δρόμο για βελτιωμένες εκβάσεις ψυχικής υγείας για τους ανθρώπους σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η ανάλυσή μας δείχνει  τους πολυπαραγοντικούς προσδιοριστές της ψυχικής υγείας που μπορεί να ευθύνονται για την εκδήλωση νόσων όπως η κατάθλιψη και το άγχος· μόνο μια ολοκληρωμένη, διεπιστημονική προσέγγιση μπορεί να εξασφαλίσει τις βέλτιστες εκβάσεις. Για παράδειγμα, τα δεδομένα καταδεικνύουν με σαφήνεια τη θετική επιστροφή επενδύσεων που μπορούν να εξασφαλίσουν οι κυβερνήσεις, και φυσικά οι άνθρωποι, όταν αυξάνεται η κρατική δαπάνη  για υπηρεσίες ψυχικής υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες. Δεδομένου ότι μόνο επτά από τις 28 χώρες που αναλύθηκαν έχουν επιτύχει τη δεδομένη στιγμή το υποδεικνυόμενο επίπεδο επενδύσεων σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, είναι απολύτως αναγκαία η δράση», δήλωσε η Elisa Milani, Συντονίστρια έργου και Σύμβουλος του Τομέα υγειονομικής περίθαλψης στο The European House – Ambrosetti.

Από την πλευρά της Angelini Pharma, ο διευθύνων σύμβουλος Jacopo Andreose σημείωσε ότι «Η Έκθεση Headway υπογραμμίζει το εύρος και τη σοβαρότητα των προβλημάτων ψυχικής υγείας στην Ευρώπη, αναδεικνύοντας δυνητικές αναγκαίες λύσεις για την αντιμετώπισή τους. Στην Angelini Pharma, καλωσορίζουμε την απόφαση της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εξακολουθήσει να θέτει σε προτεραιότητα την ψυχική υγεία ως τομέα πολιτικής, προετοιμάζοντας μια μελλοντική ευρωπαϊκή συνεργασία για την Υγεία του Εγκεφάλου. Ενθαρρύνουμε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο, να συνεχίσουν να συμβάλλουν με την τεχνογνωσία και τους πόρους τους στον προσδιορισμό των πλέον αποτελεσματικών προληπτικών μέτρων για την ψυχική υγεία. Όπως τονίζεται και στην έκθεση, μια επιπλέον ετήσια επένδυση σε αυτά τα πεδία στόχους θα μπορούσε να εξασφαλίσει σοβαρή εξοικονόμηση δαπανών για τις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών χωρών – αμβλύνοντας την πίεση στις κοινωνικές υπηρεσίες, τονώνοντας την παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού και εξασφαλίζοντας επιστροφή 4,50 ευρώ για κάθε 1 ευρώ που επενδύεται. Πρόκειται για κρίσιμης σημασίας ζήτημα όχι μόνο για την ενίσχυση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης αλλά και για τη μείωση του φορτίου σε επίπεδο κοινωνίας σε όλη την Ευρώπη, προετοιμάζοντας τον δρόμο για ένα υγιέστερο μέλλον για όλους».