Δακτύλιος: Πότε μπήκε στη ζωή των Αθηναίων

Επιστρέφει, από σήμερα, στις ζωές των Αθηναίων ο «δακτύλιος», ο περιορισμός δηλαδή κυκλοφορίας των Ιδιώτικής Χρήσης (ΙΧ) αυτοκινήτων στο κέντρο της Αθήνας και με την αφορμή αυτή, αναζητούμε στο Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ», πως πρωτοεμφανίστηκε το μέτρο αυτό.

Το 1979, το κυκλοφοριακό στην Αθήνα, αποτελούσε, ήδη, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της πρωτεύουσας και τότε ήταν που τέθηκε επί τάπητος το σχέδιο εφαρμογής δακτυλίου.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1982, η Αθήνα αντιμετώπιζε το ιδαίτερα δυσμενές κοκτέιλ του κυκλοφοριακού και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από βιομηχανίες και οχήματα.

Τον Ιανουάριο του 1982, τα μέτρα του δακτυλίου τέθηκαν στον δημόσιο διάλογο ως μέτρα που θα εφαρμόζονταν «μόνο όταν η ρύπανση γίνεται επικίνδυνη».

Συγκεκριμένα περιγράφονταν ως εξής:

«Μέτρα για τα αυτοκίνητα

α) Εκ περιτροπής κυκλοφορία μονών – ζυγών – ΙΧ αυτοκινήτων στα όρια του λεκανοπεδίου της Αθήνας που ορίζονται ενδεικτικά: Κορυφογραμμή Αιγάλεω, Φυλή, εξωτερική περίμετρος Άνω Λιοσίων – Αχαρνών (Μενίδιου), σιδ. Γραμμής, Ε.Ο Αθηνών – Λαμίας, Διονύσου, Κορυφογραμμής Πεντέλης, Σταυρού, Κορυφογραμμής Υμηττού και Βάρης».

Μονά – ζυγά

Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάιο του 1982, οι μετρήσεις έδειξαν ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ρύπανσης και έτσι η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, με υπουργό Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος τον Αντώνη Τρίτση, προχώρησε στην εφαρμογή έκτακτων μέτρων στις βιομηχανίες και στα ΙΧ αυτοκίνητα

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 11ης Μαΐου:

«Οι προβλεπόμενες μετεωρολογικές συνθήκες που θα επιδεινώσουν την κατάσταση, το επόμενο διήμερο, υποχρέωσαν τις Αρχές να θέσουν σε ισχύ τα έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση του νέφους της πρωτεύουσας:

»Έτσι σήμερα κυκλοφορούν τα Ι.Χ. αυτοκίνητα με μονό αριθμό και αύριο τα Ι.Χ με ζυγό, μειώνεται κατά 30% η παραγωγή 71 βιομηχανιών που περιλαμβάνονται στον γνωστό πίνακα του Υπουργείου Βιομηχανίας, διακόπτεται η λειτουργία καμινίων, χυτηρίω, μονάδων παραγωγής ασφαλτομιγμάτων, λατομείων και σπασοτριβείων κι απαγορεύεται η λειτουργία αποτεφρωτήρων.

»Παράλληλα μειώνεται κατά μία ώρα το ωράριο εργασίας των Δημοσίων Υπηρεσιών, Τραπεζών και Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας».

»(…) Η ισχύς των έκτακτων μέτρων αρχίζει στις 5 το πρωί σήμερα και λήγει στις 5 το πρωί της Πέμπτης. Οι περιορισμοί στη λειτουργία των βιομηχανιών και στην κυκλοφορία των Ι.Χ. αυτοκινήτων αναφέρονται στην περιοχή του λεκανοπεδίου Αττικής, δηλαδή στην περιοχή που περικλείνεται από τον Υμηττό, την Πεντέλη και το Αιγάλεω».

Ο πρώτος μήνας με δακτύλιο

Σύντομα έγινε φανερό ότι το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο κέντρο της Αθήνας, του «νέφους» όπως καθιερώθηκε να το αποκαλούμε αλλά και τα σοβαρά συγκοινωνιακά προβλήματα απαιτούσαν πιο δραστικές και μόνιμες λύσεις. Στον τρόπο που θα αντιμετωπίζονταν αυτά, δεν υπήρχε ομοφωνία,

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 26ης Μαΐου 1982:

«Ενώ ο αποκλεισμός του κέντρου της Αθήνας για τα ΙΧ γίνεται αποδεκτός σαν “μέτρο συναγερμού” για την αντιμετώπιση του νέφους, διατυπώνονται αντιρρήσεις για τη μονιμοποίηση σαν μέτρου και για το κυκλοφοριακό. (…)

»Οι δύο κύριες προτάσεις που διατυπώνονται και που θα συζητηθούν στη σημερινή σύσκεψη της υπουργικής επιτροπής είναι:

»Πρώτη: Επέκταση των μέτρων συναγερμού για το νέφος και μόνιμη εφαρμογή τους ανεξάρτητα από τις τιμές της ατμοσφαιρικής ρυπάνσεως, δηλαδή, εκ περιτροπής κυκλοφορία των Ι.Χ. στο λεκανοπέδιο κάθε μέρα (πλην Σαββατοκύριακου) με παράλληλο αποκλεισμό του κεντρικού δακτυλίου για ορισμένες ώρες της ημέρας.

»Δεύτερη: “Ελαφρότερα” μέτρα για τα Ι.Χ. σε καθημερινή βάση και εφαρμογή των μέτρων συναγερμού ανάλογα με τις τιμές της ρυπάνσεως. (…) Εκ περιτροπής κυκλοφορία των Ι.Χ. αυτοκινήτων μόνο στον κεντρικό δακτύλιο της πόλης (μονά – ζυγά από το πρωί ως τις 5 το απόγευμα) εκτός Σαββατοκύριακου, κι ελεύθερη κυκλοφορία στο Λεκανοπέδιο κάθε μέρα.

Οι τελικές αποφάσεις

Τελικά ως προς την κυκλοφορία των ΙΧ, σύμφωνα με «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 29ης Μαΐου 1982, αποφασίστηκαν τα εξής:

«Από την προσεχή Τρίτη και όλο τον Ιούνιο, απαγορεύεται η κυκλοφορία των επιβατικών και φορτηγών αυτοκινήτων Ι.Χ. στο Κέντρο (Αλεξάνδρας – Υμηττού – Χαμοστέρνας – Κωνσταντινουπόλεως) από 8 π.μ. ως 4 μ.μ.

»Επίσης, στο υπόλοιπο λεκανοπέδιο, καθιερώνεται η κυκλοφορία εκ περιτροπής μονών – ζυγών από 5 π.μ. ως 5 μ.μ»

Υπήρξαν πάντως διαμαρτυρίες από τους καταστηματάρχες του κέντρου σύμφωνα με τους οποίους τα μέτρα περιορισμού κυκλοφορίας έφεραν και μείωση πωλήσεων.

Η επιστροφή

Τα μέτρα του δακτυλίου που είχαν εξαγγελθεί για τον μήνα Ιούνιο και ανεστάλησαν κατά την περίοδο του καλοκαιριού, επέστρεψαν δριμύτερα στα μέσα Σεπτεμβρίου 1982, με αρχικό σχεδιασμό να ισχύσουν ως τον Δεκέμβριου του 1982.

Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 27ης Αυγούστου 1982:

«Το κύριο βάρος ρίχνεται στους περιορισμούς της κυκλοφορίας των 500.000 Ι.Χ. στο αθηναϊκό κέντρο, τον γνωστό “εσωτερικό οδικό δακτύλιο”.

»Στη διάρκεια του φθινοπωρινού τριμήνου, στην περιοχή αυτή απαγορεύεται η κυκλοφορία των Ι.Χ. από τις 7 – 9.30 π.μ.

»Ειδικά όμως για τις 45 ημέρες από 1η Νοεμβρίου μέχρι 15 Δεκεμβρίου τα μέτρα γίνονται αυστηρότερα: Προστίθενται δηλαδή, η εκ περιτροπής κυκλοφορία των Ι.Χ. από 9.30 το πρωί μέχρι 8 το βράδυ. Τούτο σημαίνει ότι την περίοδο αυτή το κέντρο κλείνει για Ι.Χ. επί δώδεκα σχεδόν ώρες.

Υστερα από μία ολιγοήμερη αναστολή το μέτρου στα τέλη Δεκεμβρίου, ο δακτύλιος επέστρεψε τον Ιανουάριο του 1983 και συνεχίζει ως σήμερα να είναι μέρος της καθημερινής ρουτίνας των Αθηναίων.